دوره بورس رفتاری

مقاله نشریه
تحلیل رفتاری شکل گیری حباب قیمت در بازار سرمایه (مطالعه موردی بورس اوراق بهادار تهران 1376- 1387)

چکیده:
یکی از مباحث اصلی در بازار سرمایه، توضیح نوسانات قیمت در این بازار با استفاده از الگوهای بنیادی است. در دو دهه اخیر برای افزایش توانایی توضیح دهندگی این الگوها، تعدیلاتی در آنها صورت گرفته است. از جمله این تعدیلات، ورود جزء حباب به الگوهای بنیادی برای افزایش توانایی آنها در تشریح نوسانات قیمت است. در این مقاله با استفاده از تعاریف و روابط ریاضی، حباب قیمت سهام معرفی شده، سپس در چارچوب نظریه های رفتاری علت پیدایش آن تحلیل میشود. حباب به صورت یک متغیر مشاهده نشده در قالب فرم فضای حالت با استفاده از فیلتر کالمن از قیمت جاری استخراج شده و سپس میزان تاثیرپذیری حباب از رفتارهای جمعی، مدگرایی و شرایط روانی حاکم بر بازار بررسی میشود. بر اساس نتیجه بدست آمده از این پژوهش حباب قیمت در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1376-1387 تحت تاثیر رفتارهای جمعی، مدگرایی و شرایط روانی حاکم بر بازار قرار دارد.

تحلیل رفتاری شکل گیری حباب قیمت در بازار سرمایه (مطالعه موردی بورس اوراق بهادار تهران 1376- 1387) 3/21/2010 12:00:00 AM

دوره بورس رفتاری

شاید باورتان نشود اما این شاخص می تواند تاثیر زیادی روی رفتار معامله گران در بورس داشته باشد. وقتی یک سهامدار می بیند که هر روز شاخص بورس کاهش می یابد، انگیزه اش برای معامله گری و تحلیل را از دست می دهد چون در حال دیدن از بین رفتن سرمایه اش است.

از آن سو اما وقتی شاخص کل مثبت و سبز باشد و بالا برود، سهامداران برای انجام معاملات قوی تر انگیزه پیدا می کنند و می توانند با اشتیاق بهتری به تحلیل کردن روند سهم های مختلف بپردازند.

وقتی برای بازه ای طولانی شاخص در حال افت باشد، رفتار سهامداران سرد می شود و عده زیادی سعی می کنند تا هر چه سریع تر از بازار سرمایه خارج شوند و پول خود را صرف کار دیگری کنند تا برای خود سودی کسب کنند. اگر هم شاخص برای بازه ای طولانی مثبت و روبه رشد باشد می تواند باعث جذب سرمایه بیشتری از افراد شود و معامله گران را به سرمایه گذاری بیشتر تشویق کند.

یکی از عوامل مهمی که بر رفتار معامله گران تاثیر زیادی دارد ترس است. ترس می تواند باعث شود تا یک فرد دست به خرید سهام تازه نزند، از بازار بورس خارج شود، سرمایه جدیدی را وارد این بازار نکند و یا دست به فروش سهام ارزشمند خود بزند. ترس یک معامله گر می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ترس می تواند ناشی از جو روانی جامعه باشد، می تواند به خاطر شخصیت خود معامله گر باشد و یا می تواند ناشی از عدم تحلیل مناسب باشد. بهر حال ترس در بازار بورس، عاملی است که روی رفتار معامله گران تاثیر زیادی دارد.

برای غلبه بر هیجان ناشی از ترس، شما باید دارای استراتژی معاملاتی باشید و با یک برنامه مشخص دست به خرید و فروش بزنید. شما برای خود حد ضرر تعریف کنید و بر طبق توصیه دیگران دست به خرید و فروش نزنید.

استراتژی های مختلفی در بورس برای شما وجود دارد که شما می توانید با استفاده از آنها به خوبی در بازار بورس جلو بروید. اگر می خواهید معاملات کوتاه مدت انجام دهید پس باید استراتژی های کوتاه مدت را یاد بگیرید و اگر می خواهید که معاملات بلندمدت داشته باشید باید استراتژی های مناسب برای بازه بلندمدت را فرا بگیرید.

یکی دیگر از عوامل مهمی که می تواند روی رفتار معامله گران تاثیر زیادی بگذارد طمع است. اگر فضای بازار و دیگر عوامل مساعد باشند می توانند حس طمع افراد را فعال کنند و منجر به افزایش معاملات و خریدهای بیشتر شوند.

طمع می تواند بر اثر عوامل زیادی تقویت شود یا این که ضعیف شود. اگر بازار مثبت باشد و حالت صعودی داشته باشد، طمع سود بیشتر می تواند خیلی از سهامداران را تحت تاثیر قرار دهد و آنها را مجبور کند تا دست به خرید بیشتر بزنند و یا آنها را واردار کند سرمایه بیشتر به بازار بورس وارد کنند. استفاده درست از حس طمع می تواند باعث سود زیادی شود.

به طور کلی اگر فردی بتواند احساسات خود یعنی ترس و طمع خود را به خوبی مدیریت کند در بازار بورس شانس بیشتری برای موفقیت خواهد داشت.

4.جو روانی:

یکی دیگر از عوامل مهمی که روی رفتار معامله گران تاثیر بسیار زیادی دارد، جو روانی بازار است. اگر خوش بینی یا بدبینی شدید به بازار بورس وجود داشته باشد این موضوع می تواند ذهن اکثریت معامله گران را دچار اشتباه محاسباتی کند.

خیلی ها صرفا به دلیل جو و هیجان بازار ممکن است دست به خرید بزنند یا این که سهام خود را بفروشند. اگر جو روانی بدبینی به بازار بورس وجود داشته باشد آنها ممکن است حتی با ضرر از بازار بورس به سرعت خارج شوند و سهام ارزشمند خود را با ضرر بفروشند. خیلی از وقت ها این خوش بینی ها و بدبینی ها توسط بازیگران بورس اعمال می شود. آنها با دستکاری هایی که انجام می دهند و تجربه ای که دارند سعی می کنند یک جو روانی معینی را ایجاد کرده تا به اهداف خود در بورس برسند.

برای مثال؛ خیلی از اوقات بازیگران در بورس قیمت ها را تا حدی پایین می آورند و جو ناامیدی و ترس را به بازار بورس تزریق می کنند. با پایین آمدن قیمت ها و شاخص کل، رفتار خیلی از سهامدارن و معامله گران هیجانی می شود و دست به فروش سهام خو می زنند. در این جاست که بازیگران شروع به خرید عمده سهام دوره بورس رفتاری با قیمت پایین می کنند. پس از آن که به اندازه کافی خرید کردند دوباره قیمت ها را بالا می برند و در اینجاست که خیلی از سهامدارن متوجه می شوند که ضرر کرده اند و سهام ارزشمندشان از چنگشان درآمده است.

5.قدرت تحلیل:

یکی دیگر از عوامل مهمی که رفتار معامله گران را تحت تاثیر قرار می دهد، قدرت تحلیل می باشد. هر چقدر که قدرت تحلیل شما بالاتر و بهتر باشد، شما تصمیمات معاملاتی درست تری می گیرید و کمتر تحت تاثیر هیجانات بازار قرار می گیرید و هر چقدر هم که تحلیل های ضعیف تری داشته باشید رفتار هیجانی تری خواهید داشت.

قدرت تحلیل بهتر به شما اعتمادبنفس می دهد و باعث می شود تا با قدرت و اعتمادبنفس در بازار بورس حرکت کنید و برایتان مهم نباشد که دیگران چه می کنند چون شما از تحلیل خود مطمئن هستید. بنابراین همواره سعی کنید تا قدرت تحلیل خود را بالاتر ببرید تا بتوانید به بهترین شکل در بازار پرالتهاب بورس سود کسب کنید.

در بازار بورس دو نوع تحلیل وجود دارد که شما باید آنها را به خوبی یاد بگیرید: تحلیل تکنیکال و تحلیل فاندامنتال.

تحلیل فاندامنتال یا تحلیل بنیادی، همان گونه که از اسمش مشخص است به آنالیز و بررسی عوامل بنیادی و ریشه ای تاثیرگذار بر یک سهم می پردازد. این نوع تحلیل مشخص می کند که ارزش حقیقی یک سهم چقدر است. زمانی که شما بتوانید بفهمید که ارزش حقیقی یک سهم یا دارایی چقدر است و در طی یک بازه زمانی طولانی مدت، ارزش این سهم چگونه تغییر خواهد کرد مسلما بهترین تصمیم را درباره آن خواهید گرفت. عوامل گوناگونی در تحلیل فاندامنتال توسط تحلیلگران مورد بررسی قرار می گیرد که بیشتر آنها به مسئله اقتصاد کلان ارتباط دارند. اخبار اقتصادی مهم و تصمیمات دولت در تحلیل فاندامنتال اهمیت زیادی دارند.

تحلیل تکنیکال اما شیوه ای برای پیش بینی تغییرات قیمت یک سهم از طریق میزان نوسانات، حجم معاملات و دیگر چیزها می باشد. این تحلیل در تمام بازارهایی که بر اساس عرضه و تقاضا عمل می کنند کاربرد دارد و می تواند مفید واقع شود.

تحلیلگران تکنیکال، مهم ترین چیز را نمودار قیمت می دانند و معتقدند همه چیز در قیمت فعلی یک سهم گنجانده شده است و بنابراین نیازی به بررسی ریشه ای آن نمی بینند. در تحلیل تکنیکال اصطلاح مشهوری وجود دارد که می گوید تاریخ همیشه تکرار می شود. این یعنی خیلی از الگوهایی که شما هم اکنون در بازار بورس می بینید بارها و بارها قبلا تکرار شده اند و به همین دلیل در بسیاری از موارد می توان مسیر آینده آنها را پیش بینی کرد.

نتیجه گیری

عوامل زیادی وجود دارند که رفتار معامله گران را تحت تاثیر قرار می دهد اما مهم ترین آنها احساسات ترس و طمع، جو روانی بازار، قدرت تحلیل و شاخص بازار می باشد. در این میان داشتن یک استراتژی معاملاتی مشخص و درست می تواند تا حد زیادی به کنترل رفتار معامله گر کمک کند و ریسک معاملات او را کاهش دهد.

سهمیران

سهمیران مجموعه ای است که سالهای زیادی را در زمینه آموزش بورس فعالیت کرده است. این مجموعه به عنوان شعبه کارگزای حافظ سعی کرده است تا بهترین خدمات آموزشی را به افراد علاقمند به بورس ارائه دهد.

ما در سهمیران با آموزش استراتژی های مختلف دوره بورس رفتاری بورس به شما آموزش می دهیم که چگونه رفتار خود را کنترل کنید و چگونه به درستی در این بازار پرالتهاب حرکت کنید تا تحت تاثیر هیجان و جو روانی قرار نگیرید. مدیریت ریسک در آموزش های سهمیران به درستی به دانش آموختگان تعلیم داده می شود و از آن سو قدرت تحلیل آنها با آموزشهای دقیق و تخصصی بالا می رود.

در سهمیران، تحلیل های تکنیکال و فاندامنتال به صورت ریشه ای به شما یاد داده می شود تا شما بتوانید با قدرت تحلیل خود بهترین معاملات بورس را انجام دهید و بیشترین سود را از آن خود کنید.

بررسی روند اثر رفتار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران

یکی از دغدغه‌های اصلی موجود در زمینة پژوهش‌های انجام‌شده در حوزة ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری، در رابطه با فرض اساسی تحقیقات مزبور مبنی بر مناسب و نااُریب بودن قیمت بازار به‌عنوان جانشین ارزش بنیادی (ذاتی) می‌باشد. با توجه به شواهد روزافزون ارائه‌شده در ادبیات حوزة مالی رفتاری در خصوص انحراف قیمت بازار سهام از ارزش بنیادی، در پژوهش حاضر تلاش شده است تا به‌کمک الگوی ارزشگذاری سود مازاد و به‌شیوة تجربی نشان داده شود اثر رفتار سرمایه‌گذاران که حاصل تأثیر روزافزون عوامل غیربنیادی بر تصمیم‌های سرمایه‌گذاران در حوزة قیمت‌گذاری می‌باشد، دارای یک روند افزایشی است و نمی‌توان آن را در پژوهش‌های حوزة ارتباط ارزشی نادیده گرفت.
نتایج تحقیق حاکی از روند رو به رشد اثر رفتار سرمایه‌گذاران در نزد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دورة زمانی 1378 الی 1387 می‌باشد. بدین ترتیب، مشاهده می‌شود که رفتار سرمایه‌گذاران از جایگاه بااهمیت و تأثیر فزاینده‌ای در ارزشگذاری حقوق مالکان برخوردار است. بنابراین، لازم می‌باشد تا به‌هنگام مطالعه در خصوص تغییرات مربوط بودن اطلاعات حسابداری از منظر ارزشگذاری و سودمندی آن در تصمیم‌گیری‌های این حوزه و به‌منظور اجتناب از گمراه‌کننده بودن نتایج حاصل، عامل مزبور در نظر گرفته شود.

بورس بازان چرا همیشه رفتارهای مشابه دارند

الگوی رفتاری غالب در بازارهای مالی در 7 سال اخیر در ایران نشان میدهد که میتوان یک وضعیت مشابه را سناریوبندی کرد.

به گزارش «دنیای بورس»، دنیای اقتصاد نوشت: یکی از الگوهای رفتاری غالب در تمامی بازارهای مالی به‌ویژه بازارهای نوظهور و در حال توسعه، حرکت گروهی سرمایه‌گذاران است. براساس این خطای رفتاری، سهامداران با نادیده گرفتن پیش‌بینی‌ها، مولفه‌های بنیادی و عقاید خود در رابطه با وضعیت سهام، تنها بر پایه رفتار کل بازار تصمیم‌گیری می‌کنند.

بررسی‌های نشان می‌دهد طی هفت سال گذشته فعالان بازار سرمایه در ۱۸ بازه زمانی رفتاری مشابه آنچه گفته شد، از خود بروز داده‌اند. دوره‌هایی که صنایع روندی یکسان و همسو را ثبت کرده‌اند.

یکی از الگوهای ثابتی که چه در دوره‌های صعودی و چه در زمان افت قیمت‌ها گریبانگیر بازار سهام می‌شود، رفتار گروهی سرمایه‌گذاران بدون توجه به مولفه‌های اثرگذار است. الگویی که البته در بیشتر بازارهای نوظهور و در حال توسعه دیده می‌شود. این خطای رفتاری سبب فاصله‌گرفتن قیمت‌ها از ارزش بنیادی آنها شده و بسته به شرایط بازار، تشکیل حباب یا فرارسرمایه را به دنبال دارد.

بررسی‌ها از رفتار بورس‌بازان در هفت سال گذشته نشان می‌دهد در بازه‌هایی که شاخص کل بورس تهران رشد یا افت پرشتابی را تجربه کرده، شاهد رفتار توده‌ای معامله‌گران بوده‌ایم به‌طوری که در دوره‌های صعودی شاخص سهام، اکثر صنایع بورسی در مسیر رشد شاخص قرار گرفته و در دوره‌های کاهشی عکس این وضعیت را مشاهده می‌کنیم.

شواهد رفتار گروهی در بورس تهران

بررسی‌ها از روند شاخص کل سهام از سال‌ ۹۲ تاکنون نشان می‌دهد بورس تهران پس از هر رشد پرشتابی، شاهد دوره‌ای کاهشی بوده است. اما نکته قابل‌توجه، تایید رفتار گروهی سهامداران در هر دو دوره صعود و سقوط شاخص سهام بوده است.

این رفتار با رشد حداکثر سهام بورسی در دوره‌های صعودی و عکس این وضعیت در دوره‌های کاهشی بازار قابل‌اثبات است. به‌طور کل از ابتدای سال ۹۲ تاکنون ۹ دوره صعود پرشتاب و ۹ دوره نزول پرمقدار ثبت شده که در تمام این دوره‌ها رفتار توده‌وار به وضوح قابل‌مشاهده است.

سال ۹۲ و توافق موقت ژنو: در بازه زمانی ۱۸ شهریورماه تا ۲۷ مهرماه سال ۹۲، یعنی درست زمانی که توافق موقت ژنو روی برنامه هسته‌ای ایران در دستور کار قرار داشت، شاخص کل بورس تهران شاهد جهش ۴۵/ ۳۰درصدی بود. در این دوره بیش از ۸۳ درصد صنایع بورسی در مسیر رشد قرار گرفتند.

پس از آن اما در ۱۵دی ماه ۹۲ شاهد قرار گرفتن شاخص سهام در مسیر نزولی بودیم. شرایطی که تا ۷ بهمن ماه این سال ادامه پیدا کرد و اصلاحی حدود ۱۰ درصدی در کارنامه این بازار ثبت شد. در این دوره نیز غلبه رفتار گروهی در میان سهامداران سبب شد تا حدود ۸۳درصد از صنایع بورسی با افت شاخص خود مواجه شوند.

سه دوره خوش‌بینانه با مذاکرات هسته‌ای: بورس تهران در سال‌های ۹۳ تا ۹۴ تحت‌تاثیر مذاکرات هسته‌ای ایران نوسانات زیادی را تجربه کرد. در اولین دوره ۱۹ مهرماه سال ۹۳ تا ۲۰ آبان ماه این سال، رشدی ۷ درصدی در کارنامه این بازار ثبت شد. اواخر سال ۹۳ تا اواسط فروردین ماه ۹۴ نیز شاخص کل بورس تهران رشدی ۱۴ درصدی را تجربه کرد.

دوره سوم رشد بورس با خوش‌بینی به مذاکرات هسته‌ای اما رشد حدود ۷ درصدی شاخص سهام در بازه ۱۰ تیر ۹۴ تا ۲۲ تیرماه این سال بود. در تمامی این دوره‌ها نیز شاهد حرکت توده‌ای معامله‌گران و رشد غریب‌به‌اتفاق صنایع بورسی بودیم. پس از هر سه دوره افزایشی شاخص سهام اما فضایی اصلاحی بر بازار حاکم شد. در این دوره‌های کاهشی نیز غلبه رفتار گروهی بر تحلیل و عقلانیت سبب شد تا بیش از ۸۰ درصد صنایع بورسی در مسیر افت شاخص قرار گیرند.

برجام و رشد شاخص: برنامه جامع اقدام مشترک تحت‌عنوان برجام در اواخر تیرماه ۹۴ منعقد شد. با اجرایی شدن برجام در مهرماه سال ۹۴ اما شاخص سهام در مسیر صعودی قرار گرفت و افزایش حدود ۳۳درصدی را تجربه کرد. در این بازه زمانی، ۹۲ درصد از صنایع بورسی در مدار رشد قرار گرفتند.

پس از فروکش هیجانات مثبت اما در اواسط فروردین ۹۵ تا اواخر خردادماه این سال، کاهش ۱۱‌درصدی بر نماگر بورس تهران تحمیل شد. در این دوره نیز شاهد کاهش حداکثر صنایع بورسی (۷۴ درصد) بودیم.

نوسان دلاری شاخص سهام: در ۱۱ شهریور سال‌ ۹۷ اما رشد نرخ دلار از محدوده ۱۱ هزار تومان به کانال ۱۸ هزار تومانی، در کنار برخی عوامل بنیادی سبب شد تا شاخص سهام بار دیگر در مسیر صعودی قرار گیرد. رفته‌رفته اما این رشد، شکلی هیجانی به خود گرفت و با دنباله‌روی سهامداران از موج‌های مثبت، این رشد تمامی سهام و صنایع بورسی را در ‌بر‌گرفت.

شرایطی که به رشد ۴۶درصدی نماگر اصلی بازار سهام انجامید و ۱۰۰ درصد صنایع بورسی را منتفع کرد. در دهمین روز مهرماه این سال به دنبال کاهش یکباره نرخ دلار به محدوده ۱۳ هزار تومان اما این نماگر در مسیر کاهشی قرار گرفت. این روند تا ۲۸ بهمن‌ماه به درازا کشید و شاخص سهام حتی به فاز خرسی فرو رفت و افت بیش از ۲۰ درصدی را ثبت کرد.

در این بازه زمانی بار دیگر سهامدارانی که پیش از این بدون تحلیل وارد گردونه معاملات شده بودند، با هراس از ریزش بیشتر قیمت‌ها سراسیمه در نقش فروشنده ظاهر شدند تا بیش از ۸۴ درصد از گروه‌های بورسی شاهد کاهش قیمت سهام زیرمجموعه خود باشند.

رفتارهای گروهی بدون توقف از اواخر سال ۹۸ تاکنون: هجوم نقدینگی سرگردان به بازار سهام از اواخر سال ۹۸ شکلی جدی به خود گرفت و ارزش دادوستد روزانه سهام که پیش‌تر به زحمت سطوح ۵۰۰ میلیارد تومانی را تجربه می‌کرد، حتی به ۳۰‌هزار میلیارد تومان نیز در سال ۹۹ رسید.

در این بازه زمانی دوره‌های صعودی طولانی‌‌مدت در بازار سهام ثبت شد و نماگر سهام نیز رشدهای سه رقمی را تجربه می‌کرد. نکته قابل‌توجه اما رشد ۱۰۰درصدی صنایع بورسی در این دوره‌های صعودی بود. هر چند در برهه‌هایی نیز شاهد اصلاح قیمت سهام بودیم که البته در این زمان نیز رفتار گروهی البته در مسیر عکس قابل مشاهده بود.

کم‌عمق بودن بازار سهام، سهام شناور پایین شرکت‌های سهامی، بی‌توجهی مقام ناظر به لزوم انجام عرضه‌های اولیه بزرگ و جذاب، قوانین دست و پاگیر خودساخته‌ای همچون دامنه نوسان و حجم مبنا، کمبود سواد مالی میان صاحبان نقدینگی حاضر در گردونه معاملات سهام، تلاش برای کسب سود حداکثری در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سبب بالا بودن تب تورمی در کشور و غلبه ریسک‌های سیستماتیک بر عوامل غیرسیستماتیک همگی از دلایل عمده این خطای رفتاری در میان سرمایه‌گذاران است.

سهامداری هوشمندانه

نظريه رايجي در بازار سهام وجود دارد كه مي‌گويد: «رفتارهاي بازار در طول زمان به طور مشابهي تكرار مي‌شوند.» بسياري كوشيده‌اند تا اين نظريه را در عمل اثبات كنند و رفتارهاي تكرارشونده قيمت سهام را نشان دهند.

با شناخت موقعيت رواني بازار و فضاي معاملات در هر زمان، سرمايه‌گذار مي‌تواند متناسب با حالت رفتاري بازار، سرمايه‌گذاري خود را مديريت كند. توجه به شرايط كلي بازار، بازدهي سرمايه‌گذار را افزايش و احتمال بلوكه شدن سرمايه را نيز كاهش مي‌دهد. بدين ترتيب سرمايه‌گذار مي‌تواند همزمان با استفاده از مدل‌هاي گوناگون تحليلي، چرخه‌هاي بازار را هم شناخته و مد نظر قرار دهد تا بتواند تصميم بهتري بگيرد. چرخه‌هاي چهارگانه رفتاري بازار عبارتند از:

1- انباشتگي (Accumulation): اين فاز هنگامي رخ مي‌دهد كه بازار افتش را كرده است (بعد از يك بازار منفي). در اين فاز كساني كه اطلاعات نهاني قوي دارند و سرمايه‌گذاران تجربي و حرفه‌اي شروع به خريد مي‌كنند.

قيمت‌ها بسيار جذاب شده اما جو عمومي همچنان رفتار منفي را دارد. در اين وضع، كساني كه در شرايط منفي گذشته دچار ضرر شده‌اند با كوچك‌ترين بالا رفتن قيمت، اقدام به فروش مي‌كنند. اما قيمت‌ها و معاملات به نحوي است كه براي فروش دچار مشكل نمي‌شوند و همواره كسي هست كه سهام آنها را هر چند با تخفيف قيمتي بخرد. در اين فاز، توجه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري بزرگ و بخش سرمايه‌گذاري بانك‌ها به خريد سهام جلب مي‌شود. در اين مرحله، سرمايه‌گذاران بلندمدت و تحليلگر، با حوصله و صبر اقدام به خريد سهام مي‌كنند و البته چون رغبتي به خريد سهام‌ گران نشان نمي‌دهند، در عمل نمي‌گذارند كه چندان جهش قيمتي در سهام ايجاد شود. در نمودار روبه‌رو، محدوده نوسان قيمتي سهام در اين مرحله در يك نوار خنثي مشخص شده است. اين حالت در مرحله انباشتگي اتفاق افتاده و بعد از آن بازار وارد چرخه زماني بعدي خود شده است. براي شناخت اين مرحله از تحليل تكنيكال هم مي‌توان استفاده كرد. در اين راستا، انديكاتور ADX براي شناخت قدرت روند به كار مي‌رود. در مرحله انباشتگي اين انديكاتور همچنان زير 25 تثبيت شده دوره بورس رفتاری اما با جهش بازار خود را به بالاي 25 رسانده و سعي در تثبيت خود مي‌كند.

2- افزايش قيمت‌ها (Mark-Up Phase): در اين مرحله، شرايط بازار مدتي است تثبيت شده و صعود به بالاي خودش را شروع كرده است. اكثريت زود هنگام (early majority) شروع به خريد مي‌كنند كه اكثرا شامل تحليلگراني هستند كه تشخيص مي‌دهند كه احساس و جهت بازار از روند منفي قبلي تغيير مشهودي كرده است؛ رسانه‌ها شروع به بحث درباره پايان يافتن ركود كرده‌اند. همزمان با تجربه اين دوره از بازار، سرمايه‌گذاران زيادي براي اينكه از روند سرعت يافتن ناگهاني و صعود آن جا نمانند، اقدام به سرمايه‌گذاري مي‌كنند. در طول اين چرخه، قيمت محدوده خنثاي چرخه قبلي را شكسته و شروع به بالارفتن در يك نوار بالارونده مي‌كند. هرچه اين مرحله زودتر تشخيص داده شود، سود و بازدهي بيشتري از زمان مثبت بودن بازار نصيب فرد خواهد شد. اين چرخه بهترين حالت براي خريد و نگهداري سهام در طول روند است.هنگامي كه اين چرخه به اواخرش مي‌رسد، اكثريت ديرهنگام به بازار تازه وارد مي‌شوند. در اين نقطه قيمت‌ها از ميانگين‌هاي تاريخي بالاتر رفته اند و دليل و منطق در مقابل حرص و طمع ورود به بازار دوره بورس رفتاری عقب‌نشيني مي‌كند. فرضيه اشتباه (حماقت) در اين مرحله كاملا قابل لمس است. بعد از ورود اكثريت ديرهنگام، كساني كه در مرحله انباشتگي وارد شده بودند، آهسته آهسته به نقد كردن سهام مي‌پردازند. بعد از كند شدن روند صعود كساني كه در روند صعودي تندي كه گذشت، احساس كرده بودند كه عقب مانده‌اند شروع به ورود به معاملات مي‌كنند تا از اين به اصطلاح فرصت‌هاي خريد استفاده كنند. اين افراد وارد عمل مي‌شوند و اين كند شدن دوره بورس رفتاری را يك فرصت خريد به حساب مي‌آورند، اين در حالي است كه اين رفتار در نزديك‌ترين نقطه به نوك حباب رخ مي‌دهد.

3- پراكندگي (Distribution): در سومين فاز از چرخه بازار، فروشندگان بيشتر شروع به نمايان شدن مي‌كنند. در اين قسمت، احساسات بازار پررونق در مرحله قبل به صورت احساساتي مخلوط از رونق و ركود در‌مي‌آيند.

قيمت‌ها ممكن است براي مدتي در يك محدوده مشخص قفل شوند و ممكن هم هست نوسانات خيلي سريع پديدار شده و به سرعت محو شوند.سرعت تبديل احساسات «نيمه خرسي» به احساسات «خرسي كامل» در بازار به عواملي مانند متغير‌هاي منطقه‌اي، اقتصاد جهاني و سياست وابسته است. در اين چرخه، سهام كم‌كم شروع به نزول مي‌كند اما غالب فروشندگان همچنان بر بالا فروختن سهام خود اصرار دارند و به اصطلاح ارزان‌فروشي نمي‌كنند. در نزديكي‌هاي انتهاي اين چرخه، بازار كاملا روند نزولي پيدا مي‌كند. از منظر تكنيكال، الگوهاي دوگانه و سه‌گانه و الگوهاي سر و شانه به خوبي در روند قيمت‌ها در طي اين مرحله مشاهده مي‌شوند. سرمايه‌گذاراني كه روي ارزش سهام سرمايه‌گذاري مي‌كنند (value investors) نه رشد سهام، در اين مرحله اقدام به خريد نمي‌كنند. مرحله پراكندگي در بازار يكي از احساسي‌ترين زمان‌ها در بازار است. در اين زمان، سرمايه‌گذاران همانطور كه با ترس ناشي از سرمايه‌گذاري دست و پنجه نرم مي‌كنند از آن طرف با اميد و شايد هم حرص، اميدوارند كه بازار دوباره برگردد؛ اتفاقي كه هيچ گاه نمي‌افتد.
در انتهاي اين چرخه آنهايي كه قادر به فروش سهام خود در سود نشده‌اند، يا به طور سر به سر يا در ضررهاي اندك سهام خود را خواهند فروخت.

4- نزول قيمت‌ها (Mark Down): در چهارمين و آخرين فاز از چرخه‌هاي بازار شاهد نزول قيمت‌ها خواهيم بود كه تلخ‌ترين چرخه براي صاحبان سهام خواهد بود.

ارزش سهام بسيار پايين‌تر از سرمايه اوليه سرمايه‌گذاران مي‌آيد.كساني كه در فاز پراكندگي يا در هنگامي كه اولين نشانه‌هاي نزول بازار ديده شده بود اقدام به خريد كرده بودند در اين مرحله هر روز شاهد پايين‌تر آمدن قيمت سهامشان هستند. در همين حال، بسياري از نوآورها (Early Innovators) شروع به سرمايه‌گذاري در پايين‌ترين قيمت‌هاي ممكن براي خريد مي‌كنند تا از به وجود آمدن فاز انباشتگي بعدي بيشترين سود را نصيب خود سازند. در نمودار فوق چرخه‌هاي زماني بازار نشان داده شده است.بحث شناخت چرخه‌هاي زماني اينجا تمام مي‌شود. شناخت اين چرخه‌ها كمك شاياني به شناخت و روانشناسي بازار مي‌كند. افراد مي‌توانند با شناخت موقعيت بازار، در هر مرحله راحت‌تر اقدام به نشان دادن عكس‌العمل‌هاي مناسب از قبيل شناسايي سود يا ضرر‌، تنظيم ميانگين قيمت خريد، ورود به بازار، خروج از بازار و. داشته باشند.
منبع: Bourexpro.com دنیای اقتصاد