انواع اوراق مشارکت

حامد امیری

انواع اوراق بهادار قابل معامله در بورس

اوراق بهادار قابل معامله 4 نوع میباشد که در ادامه مقاله به انواع آن خواهیم پرداخت.

اوراق مشارکت

این نوع اوراق نشان می دهد که در یک طرح اقتصادی، همکاری و مشارکت برای دارندگان این اوراق وجود دارد. فرض کنید یک شرکت خودروسازی برای راه اندازی خط جدید تولید خود به سرمایه نیاز دارد. بنابراین شرکت خودروساز، اوراق مشارکت منتشر می کند و با فروش آن به سرمایه گذاران، منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین می نماید و هر کدام از سرمایه گذاران با توجه به سرمایه ای که در این مشارکت در نظر گرفته است در آن سهیم خواهد بود.

در نظر داشته باشید که برای انتشار اوراق مشارکت، طرح مذکور باید دارای توجیه اقتصادی باشد و در صورت تأیید این طرح توسط بانک مرکزی یا سازمان بورس، آن شرکت مجوز انتشار اوراق را خواهد گرفت و سود پرداختی نیز طبق این طرح توجیهی به طور دقیق مشخص خواهد شد.

شرکت انتشار دهنده اوراق تضمین می نماید که در فواصل زمانی تعیین شده سود مشخص را به عنوان سود علی الحساب به سرمایه گذاران پرداخت نماید. لازم به ذکر است سود این اوراق توسط بانک و یا مؤسسات مالی و اعتباری معتبر تضمین می شود. سود قطعی را شرکت بعد از پایان طرح محاسبه می نماید و اگر سود قطعی طرح از سودهای علی الحساب بیشتر باشد، مابه التفاوت به سرمایه گذاران پرداخت می شود و اگر طرح زیان کرده باشد، جبران مابه التفاوت به عهده ضامن می باشد.

نکاتی در مورد اوراق مشارکت:

• با توجه به اینکه سود این اوراق بهادار به صورت تضمین شده می باشد، ریسکی متوجه سرمایه گذار نخواهد بود.
• سودهای پرداخت شده بابت اوراق مشارکت معاف از مالیات می باشد.
• این اوراق مشارکت معمولا بی نام می باشند و فردی که این اوراق را در اختیار داشته باشد، مالک آن است. بنابراین باید از این اوراق محافظت نمود و البته برای محافظت هرچه بهتر، می توان آن را نزد بانک به امانت گذاشت تا از مواردی مانند سرقت و آتش سوزی و … در امان باشد.
• اوراق مشارکت برای طرح های اقتصادی عموما زمان بر است و دارای سررسید های ۳ یا ۴ ساله می باشند. اما می توان با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آنجا خریداری نموده اید، این اوراق را زودتر از موعد سرسید تحویل و اصل پول خود را دریافت نمایید. سود های دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق متعلق به فرد خواهد بود. البته معمولا در تسویه های زودتر از موعد، بانک نرخ سود پرداختی را کاهش داده و مابه التفاوت نرخ جدید و نرخ پرداختی را از مشتری خواهد گرفت.
• اگر اوراق بهادار مشارکت در بورس یا فرابورس پذیرفته شده باشد، می توان قبل از سررسید با مراجعه به کارگزاری نیز، این اوراق را به قیمتی که برای آن در بورس متقاضی وجود دارد، فروخت که در این صورت سود آن کاهش نمی یابد.

ناشران اوراق مشارکت چه کسانی هستند

علاوه بر شرکت های فعال در بخش خصوصی، دولت و شهرداری ها نیز برای تأمین منابع مالی پروژه های عمرانی، زیر بنایی، ساخت خطوط جاده ای، سدی تونل و … این اوراق را منتشر می کنند.

اوراق اجاره

فرض کنید یک شرکت هواپیمایی برای افزایش ظرفیت حمل و نقل مسافران خود، نیاز به یک فروند هواپیمای جدید دارد. اما در حال حاضر هیچ منبع مالی برای خرید این هواپیما را ندارد. بنابراین یک سازمان مالی این اوراق را منتشر میکند که نام آن نهاد واسط می باشد.

البته قبل از آن مجوز انتشار این اوراق باید از سازمان بورس گرفته شود و پس از آن نهاد واسط، این اوراق را به سرمایه گذاران می فروشد و با وجوه حاصل از فروش آن، هواپیمای مورد نیاز شرکت ناشر را می خرد و به آن اجاره می دهد. ناشر موظف است طی فواصل زمانی معین اجاره بها را به نهاد واسط پرداخت نماید و نهاد واسط نیز این مبلغ را به سرمایه گذاران پرداخت خواهد کرد.

پرداخت اجاره بها نیز مانند سود اوراق مشارکت توسط بانک مرکزی یا موسسه مالی و اعتباری معتبر تضمین می شود. در پایان دوره، نهاد واسط هواپیما را به قیمت خریداری شده به ناشر فروخته و اصل پول سرمایه گذاران را به آنها بر می گرداند. نهاد واسط در واقع نقش واسط بین خریدار و شرکت ارائه دهنده اوراق را دارد.

نکاتی در مورد اوراق اجاره

• با توجه به اینکه سود این اوراق به صورت تضمین شده می باشد، ریسکی متوجه سرمایه گذار نخواهد بود.
• سود های پرداختی معاف از مالیات می باشد.
• خریداران اوراق اجاره همانند اوراق مشارکت به نسبت سرمایه خود مالک دارایی مورد اجاره اند. بنابراین، این اوراق نیز مانند اوراق بهادار اسلامی می باشد که به پشتوانه یک دارایی معین منتشر شده است.
• اگر زودتر از موعد سررسید قصد فروش اوراق اجاره را دارید، در این صورت برای فروش این اوراق، به شرکت کارگزاری مراجعه کرده و درخواست فروش خود را اعلام نمایید. اگر خریداری برای این اوراق وجود نداشت، فردی تحت عنوان بازار گردان وظیفه دارد با خرید این اوراق نقد شوندگی آن را تضمین نماید.

انواع اوراق اجاره

اوراق اجاره طبق نوع قرارداد

1. اوراق اجاره به شرط تملیک: مثال هواپیما را به یاد بیاورید. در این مثال هواپیما با این شرط به شرکت هواپیمایی اجاره داده شد که این شرکت هواپیما را در پایان دوره با قیمت معین خریداری نماید. به این اوراق بهادار، اوراق اجاره به شرط تملیک گفته می شود. در ایران تمام اوراق اجاره منتشر شده از این دسته می باشند.
2. اوراق اجاره عادی: اگر در مثال هواپیما، شرط نشده باشد انواع اوراق مشارکت که هواپیما در پایان دوره اجاره توسط شرکت هواپیمایی خریداری شود، نهاد واسط باید این هواپیما را خود بفروش برساند که در این صورت احتمال این که هواپیما به قیمت کمتر فروخته شود وجود خواهد داشت. پس تضمینی وجود ندارد که عین مبلغ سرمایه گذاری به افراد داده شود.

اوراق اجاره طبق هدف انتشار

1. اوراق اجاره باهدف تأمین دارایی: با فرض همان مثال قبل، شرکت با هدف تأمین دارایی خود برای افزایش ظرفیت حمل و نقل مسافر اوراق را منتشر کند.
2. اوراق اجاره باهدف تأمین نقدینگی: اگر شرکت هواپیمایی با کمبود ظرفیت روبه رو نباشد ولی برای فعالیتهای دیگر مشکل نقدینگی داشته باشد، در این صورت چند هواپیما را می فروشد و با این مبلغ نقدینگی اش را افزایش می دهد و دوباره هواپیما را اجاره می کند.
3. اوراق اجاره رهنی: یکی از قراردادهایی که بانکها و شرکتهای لیزینگ بر اساس آن به متقاضی تسهیلات می دهند، قرارداد اجاره به شرط تملیک است. طبق این قرارداد بانک دارایی متقاضی را خریداری می نماید و انواع اوراق مشارکت در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک به وی می دهد. در این قرارداد دارایی برای بانک است. حال اگر بانک قبل از سررسید پول بخواهد، دارایی ای که در رهنش است را به نهاد واسط می فروشد و تأمین مالی می کند. نهاد واسط هم اوراق اجاره منتشر می کند و با پول آن دارایی را خریداری می نماید. بنابراین مالکیت از بانک به دارندگان اوراق منتقل خواهد شد.

سهام در اوراق بهادار

این نکته بسیار جالب را بدانید که معاملات سهام در بورس بیشترین حجم معاملات را در این بازار شامل می شود. سهم را می توان به اندازه مالکیت هر شخص نسبت به دارایی معرفی نمود. فرض کنید کارخانه ای با سرمایه ۱ میلیارد تومان داریم. اگر کل این کارخانه متعلق به یک نفر باشد تنها آن فرد مالک کارخانه است اما اگر ۴ نفر به نسبت مساوی مالک کارخانه باشند در آن صورت سهم هر کدام، یک چهارم خواهد بود.

بنابراین معنی سهم را می توان به اندازه مالکیت هر شخص از دارایی های موجود دانست. در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام عادی متداول ترین اوراق بهادار محسوب می شود. سهام عادی دارای ارزش اسمی بوده و تعداد آن برای هر شرکت، بسته به میزان سرمایه آن شرکت می باشد. در حال حاظر ارزش هر سهم برابر هزار ریال معادل یک صد تومان در هر سهم عادی در ایران می باشد. تعداد سهام عادی هر شرکت نیز حاصل تقسیم سرمایه آن بر ارزش اسمی هر سهم می باشد.

ویژگی های سهام عادی

• سهامداران به نسبت تعداد سهام عادی که خریداری نموده اند، مالک شرکت می باشند.
• مسئولیت سهامداران محدود به تعداد سهام آنها می باشد. یعنی در صورت ورشکستگی شرکت، چنانچه پول حاصل از فروش تمام دارایی های شرکت کفاف همه بدهی های شرکت را ندهد، برخلاف شرکت های تضامنی، سهامداران عادی شرکت های سهامی عام مسئولیتی مازاد بر تعداد سهامشان در قبال تسویه بدهی های شرکت نداشته و تحت پیگرد قانونی قرار نخواهند گرفت.
• سهام عادی فاقد زمان سررسید بوده و ناشر سهام عادی ملزم به باز خرید این اوراق نمی باشد.
• بیشترین ریسک سرمایه گذاری متوجه صاحبان سهام عادی در شرکت خواهند بود، زیرا در صورتی که سهم شرکت با کاهش سود و یا دچار زیان گردیده باشد، ارزش بازاری و ذاتی سهام عادی آن شرکت کاهش خواهد یافت. در نظر داشته باشید که زمانی که یک شرکت منحل می شود و یا تمام دارایی های موجود شرکت بفروش می رسد، در این لحظه پس از تسویه همه بدهی های شرکت و پرداخت حقوق صاحبان سهام ممتاز، آن چیزی که باقی خواهد ماند را بین صاحبان سهام عادی به نسبت مالکیتشان تقسیم خواهند نمود. بنابراین گفته می شود که دارندگان سهام عادی مالک نهایی شرکت می باشند.
• به میزان تعداد سهام، سهامداران عادی شرکت و درصد مالکیت آنان می توانند در انتخاب هیئت مدیره شرکت و یا با تأیید اهداف مدیریت شرکت و یا رد آن (تغییر ساختار درونی، یکی شدن شرکت ها، افزایش سرمایه و یا کاهش سرمایه) حق رأی دارند. اما این موضوع را نمی توان به این صورت در نظر گرفت که هر کدام از سهام داران می توانند نظرات و تفکرات شخصی خود را بر این شرکت اعمال نمایند بلکه فقط می توانند با توجه به رای خود در تصمیم گیری های شرکت که توسط مدیران صورت می گیرد، اظهار نظر نماید.

قراردادهای آتی در اوراق بهادار

آتی سهم

قرارداد آتی سهام نوع دیگری از قرارداد است که در آن فروشنده این قرارداد متعهد می گردد که تعداد مشخصی از یک سهام را در آینده با قیمت معین به خریدار تحویل نماید. از طرف دیگر تعهد خریدار این قرارداد آتی این است که سهام مورد نظر را در تاریخ تعیین شده، با قیمت معین از فروشنده اوراق، خریداری نماید.

آتی کالا

قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه (مبتنی یا مشتق از یک دارایی پایه) است که به واسطه آن فروشنده تعهد می کند در زمان مشخصی (سررسید)، مقدار معینی از یک کالای مشخص را به قیمتی که در لحظه حال (همین لحظه) تعیین می کنند، به خریدار بفروشند. و تعهدی که طبق انواع اوراق مشارکت انواع اوراق مشارکت این قرار داد خریدار را ملزم می کند تا کالای مورد نظر را با همان مشخصات (مقدار و زمان)، خریداری نماید.

بنابراین به طور خلاصه قرارداد آتی را می توان توافقنامه ای دو طرفه دانست که مبتنی بر خرید یا فروش دارایی مشخص می باشد البته در زمان مشخص و در آینده و با توجه به قیمت مشخص در حال حاضر نیز می باشد.

انواع اوراق مشارکت در بازار ایران

انواع اوراق مشارکت کدام اند؟ آیا تا به حال از اوراق مشارکت و انواع مختلف آن چیزی شنیده اید؟ شرایط و الزامات مربوط به آن را میدونید؟ در این مقاله مختصر و مفید قصد داریم به ذکر انواع اوراق مشارکت در بازار ایران بپردازیم و در حقیقت اوراق مشارکت ساده، اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام، اوراق مشارکت قابل تعویض و انواع دیگر آن را برای شما عزیزان به صورت کامل شرح دهیم. همچنین خواهیم گفت که خرید اوراق مشارکت چگونه است و نکات مهم در مورد سود اوراق مشارکت به چه صورت است، لذا در ادامه مقاله معرفی انواع اوراق مشارکت در ایران با سایت کد بورسی همراه باشید.

( توجه فرمایید که این مقاله در تاریخ ۹۹/۱۰/۲۸ بروزرسانی شده است )

انواع اوراق مشارکت

در ابتدای امر باید گفت که در حقیقت اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار به حساب می آید که به وسیله دولت، شهرداری، شرکت‌ های دولتی و یا خصوصی به منظور تأمین اعتبار طرح‌ های عمرانی و یا زیر ساختی در کشور، انتشار داده می شود. در نظر داشته باشید که تهیه دستور العمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت توسط بانک مرکزی یا سازمان بورس صورت خواهد پذیرفت.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

در ادامه باید بیان کرد که سرمایه‌ گذاران توجه داشته باشند که در اوراق مشارکت، با خرید برگه اوراق در یک پروژه خاص شریک خواهند شد و در مدت‌ زمانی مشخص تا سر رسید، سود های فصلی علی‌ الحساب دریافت خواهند کرد و در انتها با تسویه اوراق، رابطه‌ خود را با شرکت انتشار دهنده اوراق مشارکت پایان می بخشند.

۱) اوراق مشارکت ساده یکی از انواع اوراق مشارکت

جالب است بدانید که اوراق مشارکت ساده مرسوم ترین نوع ورقه مشارکت محسوب می شود که به علت مکانیسم‌ های حقوقی ویژه من جمله تضمین باز پرداخت اصل و سود ورقه که مقررات متفرقه حاکم بر این اوراق مقرر کرده‌ اند ابزار بسیار مناسبی به منظور شرکت عوام در سرمایه‌ گذاری‌ های بازه کوتاه‌ مدت می باشد، بخاطر این که صاحب ورقه با نام یا بی‌ نام قادر است آن را به فرد دیگری انتقال دهد و یا به ناشر بازپس دهد.

۲) اوراق مشارکت قابل‌ تبدیل به سهام

در خصوص با این نوع از اوراق مشارکت باید گفت ک در واقع اوراق مشارکت قابل‌ تبدیل به سهام، اقتباسی کامل از مقررات سابق اوراق قرضه قابل‌ تبدیل به سهام توسز قانون‌ گذار پس از انقلاب اسلامی به حساب می آید، بخاطر این که ورقه مشارکت قابل‌ تبدیل ورقه‌ ای خواهد بود که بتوان آن را به سهم شرکت انتشار دهنده تبدیل نماید.

شایان ذکر است که در این نوع ورقه بر خلاف نوع ساده، صاحب ورقه، چنانچه شرایط شرکت انتشار دهنده به علت اقتصادی و سود دهی بهتر از زمان انتشار نخست ورقه مشارکت شود، قادرند با تبدیل ورقه مشارکت خود به سهم شرکت در توسعه شرکت مشارکت کرده و از مزایای آن نیز استفاده نمایند.

۳) انتشار اوراق انواع اوراق مشارکت مشارکت قابل‌ تعویض

در این بخش از مقاله باید این طور بیان کرد که اوراق مشارکت قابل‌ تعویض یکی دیگر از انواع اوراق مشارکت محسوب می شوند که به همان صورتی که از اسم آن ها نیز پیداست قابل‌ تعویض با سهام دیگر شرکت‌ های پذیرفته در بورس می باشند. هنگامی که این اوراق به سرمایه‌ گذار واگذار می‌ گردد، انتشار دهنده این وظیفه را خواهد داشت تا حداقل به‌ مقدار اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکت‌ های یاد شده را تا سر رسید نهایی اوراق مشارکت پیش خود نگهدارد.

۴) اوراق مشارکت بی ‌نام و بانام

یک نوع دسته‌بندی در مورد انواع اوراق مشارکت مربوط به بانام بودن یا بی‌نام بودن آنها است. احتمالا در تبلیغات رسانه‌ها در خصوص بانام یا بی‌نام بودن اوراق چیزهایی شنیده‌اید. اوراق مشارکت بانام به اسم افراد ثبت شده و در صورت مفقودی یا سرقت فرد دیگری نمی‌تواند از آن سوءاستفاده کند. این در حالی است که اوراق بی ‌نام اینگونه نیست و افراد در صورت مفقودی می‌توانند از آن سوءاستفاده کنند. با این اوصاف اوراقی بی‌نامی که افراد می‌خرند؛ باید به خوبی نیز از آنها نگهداری کنند. هر چند می‌توانند آن را با پرداخت کارمزد ناچیز در نزد بانک نگه دارند تا خیالشان از بابت سرقت و مفقودی راحت باشد.

۵) اوراق ‌مشارکت وزارتخانه‌ ها و شرکت‌ های دولتی

اوراق ‌مشارکت وزارتخانه ‌ها و شرکت ‌های دولتی اوراق مشارکتی محسوب می شوند که توسط وزارتخانه ‌ها و شرکت ‌های دولتی با هدف تأمین مالی پروژه‌ های عمرانی انتشار یافته و در اختیار خریداران و مشتاقان قرار می گیرند و امکان بازخرید به وسیله بانک عامل را دارا می باشند. این نکته را در نظر داشته باشید که اوراق ‌مشارکت وزارتخانه‌ ها و شرکت ‌های دولتی هم در بورس خرید و فروش نمی شوند.

۶) اوراق ‌مشارکت شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس

اوراق ‌مشارکت شرکت ‌های پذیرفته شده در بورس اوراق مشارکتی محسوب می شوند که با هدف تامین مالی به وسیله شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار انتشار می یابند و این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابلیت خرید و فروش را خواهند داشت.

خرید اوراق مشارکت چگونه است؟

به بخش جذاب مقاله یعنی نحوه خرید اوراق مشارکت رسیدیم. هر گروه از اوراق به وسیله نهاد یا سازمان خاصی انتشار می یابند که شیوه خرید هر کدام از آن ها با یک دیگر متفاوت است، لذا ما در اینجا به دسته ‌بندی این اوراق و نحوه خرید آنها اشاره کرده ایم :

• خرید اوراق مشارکت شرکت‌ های بورسی : اوراق مشارکت بورسی مربوط به شرکت‌ هایی هستند که سهام آنها در بازار سرمایه عرضه شده است، لذا اوراق این شرکت ‌ها متفاوت با اوراق منتشر شده از طرف شهرداری‌ها یا سازمان ‌های دولتی است، به همین خاطر خرید اوراق مشارکت شرکت‌ های بورسی از طریق بازار سرمایه امکان ‌پذیر است. همین طور نیاز به دریافت کد بورسی داشته و انجام معاملات به صورت آنلاین انجام می شود.
• خرید اوراق مشارکت سازمان ‌های دولتی : قسمت عمده‌ ای از اوراق مشارکت مربوط به اوراق سازمان‌ ها، نهادها و شرکت‌ های دولتی بوده که برای تامین مالی پروژه‌ های خود اقدام به انتشار اوراق می ‌نمایند. این اوراق در بازار سرمایه عرضه نشده و برای خرید آنها باید به بانک‌های عامل که اطلاع ‌رسانی می‌ شود، مراجعه کرد. همچنین برای فروش آنها نیز باید به همین بانک‌ها مراجعه نمود.
• خرید اوراق مشارکت بانک مرکزی : اوراقی که از طرف بانک مرکزی انتشار می یابد، اغلب به دو صورت خواهد بود. بخشی از آن ها مربوط به خود دولت بوده که در راستای اهداف اقتصادی و سیاست ‌های بودجه ‌ای دولت انتشار می یابد. بخشی دیگر ولی مربوط به شرکت ‌های غیربورسی بوده که برای تامین مالی پروژه ‌های خود منتشر می‌کنند. در هر صورت خرید این گونه اوراق از جانب بانک‌ های عامل انجام می شود. نکته مهمی که در خصوص خرید اوراق مشارکت باید در نظر داشته باشید این است که قیمت اسمی هر برگه اوراق معادل ۱۰۰ هزار تومان است. شما باید حداقل ۱۰ عدد از این اوراق را که قیمت حداقلی ۱۰۰ هزار تومان دارند، خریداری کنید یعنی حداقل جمعا باید ۱ میلیون تومان اوراق خریداری کنید.

نکات مهم در مورد سود اوراق مشارکت

۱) سود اوراق مشارکت از پرداخت مالیات معاف است و این موضوع هم یکی از جذابیت های سرمایه گذاری در اوراق مشارکت محسوب می شود.

۲) سررسید پرداخت سود ۱ یا ۳ ماهه است. هرچه دوره های پرداخت سود کوتاه تر باشد، برای سرمایه گذار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.

۳) سود اعلامی اوراق مشارکت برای دوره ۱ ساله به صورت معمول بین ۲۰ الی ۲۲ درصد است. لذا هرچه درصد سود بیشتر باشد، خرید اوراق آن جذاب تر خواهد بود.

۴) برخی اوقات به دلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک ها برخی از ناشران اوراق علاوه برسود اعلامی، سود ۳ درصدی برای یکسال را بر روی تابلو معاملاتی تضمین می کنند.

۵) سود تضمین شده اوراق مشارکت به صورت علی الحساب به سرمایه گذار پرداخت می شود و این بدین معنی است که بعد از پایان پروژه و در سررسید نهایی، ناشر اوراق موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کند و در صورتی که سود قطعی پروژه بیشتر از سود علی الحساب پرداختی به سرمایه گذار باشد مابه التفاوتش را به سرمایه گذار پرداخت کند. البته این را هم باید در نظر داشت؛ در صورتی که سود قطعی پروژه از سود پرداختی کمتر باشد، جبران مابه التفاوت به عهده ی ضامن اوراق مشارکت است و ضرر و زیانی از این بابت متوجه سرمایه گذار نخواهد بود.انواع اوراق مشارکت

۶) معمولا اوراق مشارکت بی نام منتشر می شوند و فردی که این اوراق را دارد مالک آن شناخته می شود، لذا می بایست از اوراق مشارکت هم مانند اسکناس و بلکه بیشتر از آن مراقبت کنید. البته بانک ها معمولا این امکان را در اختیار خریداران اوراق مشارکت قرار می دهند که خریدار بتواند اوراق خود را در بانک به امانت بگذارد تا از مواردی مانند سرقت، آتش سوزی و … حفظ شود.

۷) سود اوراق مشارکت در فواصل زمانی تعیین شده مانند ۱ یا ۳ ماهه و از طریق برگه هایی که همراه اوراق مشارکت تحویل داده می شود، به خریدار پرداخت می شود. خریداری که اوراق مشارکت را پیش خود نگه می دارد موقع تحویل برگه های دریافت سود به بانک باید اصل اوراق مشارکت را هم همراه داشته باشد تا مالکیت فرد بر این اوراق توسط بانک احراز شود. البته همان طور که پیش تر هم گفتیم، خریدار اوراق مشارکت می تواند اوراق خود را نزد بانک به امانت بسپارد و با پرداخت کارمزد جزیی از بانک بخواهد تا سود اوراق را در سررسید های تعیین شده به صورت منظم به حسابش واریز نماید.

۸) این را در خاطر داشته باشید که طرح های توسعه که برای تامین مالی آن ها اوراق مشارکت منتشر می شود عمدتا طرح های زمان بر هستند، لذا اوراق مشارکت هم معمولا با سررسیدهای ۳ تا ۴ ساله منتشر می شوند، ولی چنانچه خریدار اوراق به هردلیلی پیش از دوره سررسید به پول خود نیاز داشته باشد، می تواند با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری کرده ضمن تحویل اوراق مربوطه به بانک، اصل پول خود را دریافت کند. طبیعتا سودهای دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق به بانک به عنوان سود دوره ی مشارکت به فرد تعلق می گیرد. البته به صورت معمول در صورت تسویه زودتر از موعد بانک ها نرخ سود قابل پرداخت به مشتری را کمی کاهش می دهند مثلا از ۲۰ درصد به ۱۹ درصد و مابه التفاوت نرخ جدید با نرخ پرداختی تا اون زمان را از مشتری دریافت می کنند.

۹) در صورتی که اوراق مشارکت در بورس یا فرابورس هم پذیرفته شده باشند، دارنده ی این اوراق می تواند برای فروش آن ها قبل از سررسید به یکی از شرکت های کارگزاری بورس مراجعه کند و نسبت به فروش اوراق خود اقدام کند. در این صورت طبیعتا اوراق مشارکت هم مثل سهام براساس قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود داشته باشد فروخته می شود و سود دارنده انواع اوراق مشارکت اوراق مشارکت هم از بابت تسویه زودتر از موعد کاهش پیدا نخواهند کرد.

۱۰) بین نسبت ریسک به ریوارد رابطه مستقیمی وجود دارد. با توجه به این که اوراق مشارکت بازدهی تضمین شده ای دارند و ریسکی متوجه سرمایه گذار نمی کنند، لذا بازده مورد انتظار اوراق مشارکت در قیاس با دیگر انواع اوراق بهادار به مراتب پایین تر می باشد.

نتیجه گیری و کلام پایانی

این روش به منظور تامین مالی پروژه های شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. شرکت بعد از تدوین برنامه و گرفتن مجوزهای لازم نسبت به انتشار و فروش اوراق مشارکت می کند. این اوراق مثل سهام ممتاز نرخ سود اسمی دارند که در موعدهای مشخص به خریداران پرداخت می شود. این اوراق دارای تاریخ سررسید هستند که در آن تاریخ مبلغ اولیه اوراق مشارکت یعنی مبلغ درج شده روی این اوراق به مالک آن پرداخت می شود. برخی از اوراق مشارکت قابلیت تبدیل به سهم در تاریخ سررسید دارند. در سایر کشورها اوراق مشارکت به اوراق قرضه مشهور است و انواع متنوع تری دارد.

این نکته بسیار حائز اهمیت است که در واقع بیشتر انواع اوراق مشارکت‌ از نوع ساده و با نام خواهند بود، همین طور بدانید که اوراق مشارکتی مانند؛ قابل تبدیل به‌ سهام و قابل‌ تعویض با سهام‌ های سایرین خیلی مورد استقبال و استفاده افراد قرار نمی گیرد. امیدواریم که از محتوای این مقاله استفاده برده باشید و سرمایه گذاری های پر سودی در آینده داشته باشید، در ادامه لینک مقالاتی برای شما آورده شده است که می تواند انواع اوراق مشارکت آگاهی شما را در خصوص با بهترین نوع سرمایه گذاری در سال های پیش رو، افزایش دهد، پس حتما از آن ها استفاده نمایید.

در انتها امیدوارم متوجه شده باشید که انواع اوراق مشارکت در ایران کدام است و سود هر یک چقدر می باشد.

تا به حال شده است که برای سرمایه گذاری روی انواع اوراق مشارکت اقدامی انجام دهید؟ (حتما تجربیاتتون رو بنویسید تا دیگران هم استفاده کنند)

انواع اوراق مشارکت

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.

• 02191004770
• [email protected]
• تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15

خانه / سرمایه گذاری و بورس / اوراق مشارکت چیست، انواع اوراق مشارکت و شرایط آنها

اوراق مشارکت چیست، انواع اوراق مشارکت و شرایط آنها

هدف از انتشار اوراق مشارکت تامین مالی پروژه ها میباشد که این اوراق با نام یا بی نام هستند که طبق قانون و یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با قیمت اسمی و زمان معین منتشر میشود. در این مقاله قصد داریم به بررسی اوراق مشارکت چیست و شرایط آن چگونه است؟ بپردازیم

اوراق مشارکت چیست؟

بر اساس ماده ۲ قانون انتشار اوراق مشارکت و مصوب در تاریخ ۱۳۷۶/۰۶/۳۰ در مجلس شورای اسلامی و ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی اجرایی قانون طریقه انتشار اوراق مشارکت مصوب ۱۳۷۷/۵/۱۸ هیئت وزیران، اوراق مشارکت به شرح زیر می باشد:

اوراق مشارکت؛ اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی میباشد که طبق قانون و یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انواع اوراق مشارکت با قیمت اسمی معین برای زمان مشخص و به منظور تأمین قسمی از منابع مالی موردنیاز طرح‌های عمرانی- انتفاعی دولت که در قوانین بودجه سالانه کشور هم درج شده یا به منظور تأمین منابع مالی برای تهیه مواد ‌اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی به وسیله شرکت‌های دولتی، دولت، ‌شهرداری‌ها، مؤسسات عام المنفعه، مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های ذکر شده، شرکت‌های سهامی خاص و عام و شرکت‌های تعاونی تولید منتشر و به سرمایه‌گذارانی که تصمیم دارند تا در انواع اوراق مشارکت اجرای طرح‌های‌ یاد شده مشارکت داشته باشند، از طریق عرضه عمومی واگذار می‌شود.

نکات مهم مربوط به اوراق مشارکت:

1. اوراق مشارکت هم اوراق بهادار به شمار میرود و تابع قوانین اوراق بهادار می باشد. بر این اساس سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق مشارکت نیازمند داشتن کد معاملاتی بورس می باشند.
2. اوراق مشارکت امکان دارد بی نام یا با نام باشد البته توجه فرمایید که اوراق مشارکت بورسی جزوی از اوراق با نام و اوراق غیر بورسی از جمله اوراق بی نام محسوب میشوند.
3. قیمت و مدت زمان سرمایه گذاری در این اوراق معین میباشد.
4. در زمان انتشار باید هدف انتشار این اوراق مشخص باشد بطور مثال طرح های عمرانی و …
5. خریداران این اوراق باید در زمان عرضه عمومی اقدام به سرمایه گذاری نمایند.

در ادامه به بررسی ۵نوع از اوراق مشارکت میپردازیم که به شرح زیر میباشند:

انواع اوراق مشارکت :

۱-اوراق مشارکت بورسی:

اوراق مشارکت بورسی اوراق قابل معامله در بازار بورس و فرابورس می باشند.

انواع اوراق مشارکت بورسی:

به کسر: اوراق مشارکت بورسی به کسر اوراقی هستند که با قیمتی پایین تر از قیمت اسمی به فروش می‌رسد و میزان سود خریدار هم برابرست با تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید. سرمایه گذاری در اوراق مشارکت بورسی به کسر یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت می باشد.

قابل تعویض با سهام: اوراق مشارکت بورسی قابل تعویض با سهام به وسیله شرکت‌های سهامی عام منتشر و در سررسید نهایی با سهام دیگر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان ‌بورس و اوراق بهادار قابل تعویض می باشند.

قابل تبدیل به سهام: اوراق مشارکت بورسی قابل تبدیل به سهام توسط شرکت های سهامی عام منتشر می‌شود و در تاریخ سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت مربوطه تبدیل می‌شود.

۲-اوراق مشارکت غیر بورسی:

اوراق مشارکت غیر بورسی اوراقی است که با تایید بانک مرکزی حمهوری اسلامی ایران منتشر می‌گردد و در شعب بانک‌های عامل (بازار پولی) قابل معامله می باشد

۳-اوراق‌ مشارکت بانک مرکزی:

اوراق‌مشارکت بانک مرکزی اوراق مشارکتی می باشد که با هدف اجرای سیاست‌های اقتصادی دولت به وسیله بانک مرکزی منتشر می‌گردد و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را هم دارد. اوراق‌ مشارکت بانک مرکزی در بورس اوراق بهادار قابل معامله نمی باشند.

۴-اوراق‌مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی

اوراق‌مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی اوراق مشارکتی هستند که به وسیله وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی با هدف تأمین مالی پروژه‌های عمرانی منتشر می‌گردد و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. اوراق‌مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی هم در بورس معامله نمی‌شوند.

۵-اوراق‌مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس

اوراق‌مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق مشارکتی هستند که با هدف ت أمین مالی توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر میگردند و این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله می باشند.

برخی از مزایا و معایب اوراق مشارکت را بدانید

۱- با توجه به اینکه بین ریسک و بازده رابطه مستقیـم وجود دارد، اوراق مشارکت بر این اساس که دارای بازدهی تضمین شده است پس ریسکی را هم برای سرمایه‌گذار ایجاد نمی‌کنند پس بر این اساس هم بازده مورد انتظار آنها نیز در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، کمتـر می باشد.

۲- سود در اوراق مشارکت، معاف از مالیات می باشد و موضوع معاف از مالیات یکی از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در این اوراق محسوب می‌شود.

۳- میزان سود تضمین‌شده در اوراق مشارکت، به صورت سود علی‌الحساب به دارنده این اوراق پرداخت میگردد، یعنی بعد از پایان پروژه و در زمان سررسید نهایی، ناشر اوراق وظیفه دارد سود قطعی پروژه را محاسبه نماید و اگر سود قطعی پروژه، بیشتر از سود علی‌الحساب پرداختی به افرادی که این اوراق را خریداری کردند باشد، مابه‌التفاوت سود را به خریداران پرداخت کند.

حال امکان دارد سود قطعی پروژه، از سود علی‌الحساب پرداختی کمتر باشد، در این صورت جبران زیان حاصل از این مابه‌التفاوت برعهده ضامن اوراق مشارکت می باشد و ضرر و زیانـی نصیب خریداران اوراق مشارکت نمی باشد.

۴- بر اساس طرح‌هایی که طبق تأمین مالی آنها، اوراق مشارکت منتشر میگردد، به طور معمول طرح‌های زمان‌بر می باشند، بر این اساس اوراق مشارکت بیشتر اوقات با سررسیدهایی تقریبا سه تا چهارساله منتشر می‌گردد.

نمونه اوراق مشارکت شرکت فاضلاب تهران

البته اگـر خریداران این اوراق مشارکت بنابر هر دلیلی، قبل از دوره سررسید به پول خود نیاز پیدا کنند، قادر خواهد بود با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری نموده، اوراق مربوطه را به بانک تحویل داده و اصل پول خود را دریافت کنند و توجه فرمایید که سودهای دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق به بانک به عنوان سود دوره مشارکت، متعلق به فـرد است.

ولی توجه داشته باشید که بطور معمول برای تسویه زودتر از موعد، بانک‌ها نرخ سود قابل پرداخت به مشتری را مقداری کاهش میدهند مثلا از ۲۰ درصد به ۱۹ درصد و مابه‌التفاوت نرخ جدید با نرخ پرداختی تا آن موقع را، از مشتری دریافت می‌نمایند.

۵- در اکثر اوقات اوراق مشارکت، بی‌نام منتشر می شود و شخصی مالک آن است که این اوراق را در اختیار داشته باشد، بر این اساس از اوراق مشارکت باید مانند وجه نقد و انواع اوراق مشارکت حتی بیشتر از آن، مراقبت نمود.

البته باید عنوان کنم که، معمولا بانک‌ها این امکان را برای خریداران اوراق مشارکت فراهم می‌نمایند تا خریداران این اوراق بتوانند اوراق خریداری شده را به صورت امانت در بانک بگذارند تا از خظراتی مانند آتش‌سوزی، سرقت و… در امان باشد.

۶- اگر اوراق مشارکت در بورس یا فرابورس پذیرفته شده باشد، دارنده این نوع اوراق قادر خواهند بود برای فروش آنها قبل از سررسید، به یکی از شرکت‌های کارگزاری بورس مراجعه کرده و نسبت به فروش این اوراق اقدام کنند.

در این حالت مشخصا اوراق مشارکت مانند سهام، طبق قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود دارد، فروختـه می شود و سود دارنده اوراق مشارکت نیز از بابت تسویه زودتر از موعد، کاهش نخواهد یافت.

توجه داشته باشید که در حال حاضر، علاوه‌ بر شرکت‌های فعال در بخش خصوصی ، شهرداری‌ها و دولت هم برای تأمین منابع مالی موردنیاز پروژه‌های زیربنایی، عمرانی و… مانند ساخت تونل، خطوط جاده‌ای و ریلی، سـد، نیروگاه، مجتمع‌های اداری و مسکونی اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌کنند.

نمونه اوراق مشارکت طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی

۷ – سود اوراق مشارکت، در مدت زمان های تعیین شده مثلا ماهیانه یا سه ماهه و به وسیله برگه‌هایی که همراه با اوراق مشارکت، به خریدار تحویل داده می‌شود، به او پرداخت خواهد شد.

اگر شخص اوراق مشارکت را خودش نگهداری میکند، در زمان تحویل برگه‌های دریافت سود به بانک ، باید حتما اصل اوراق مشارکت همراهشان باشد تا با داشتن این برگه ها مالکیت شخص بر این اوراق، به وسیله بانک احراز گردد.

اما توجه داشته باشید با توجه به مطالبی که در فوق به آن اشاره کردیم، خریداران اوراق مشارکت قادر خواهند بود تا اوراق خود را نزد بانک امانت بگذارند و با پرداخت کارمزد خیلی کم، از بانک درخواست کنند تا سود اوراق را در سررسیدهای مشخص شده، به صورت مرتب و منظم به حسابشان واریز گردد.

Compatible data.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

• Pina & Associates Insurance
• Payment at Contingency
• Amount of Payment

Two Most-Cited Reason

Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.

معرفی انواع اوراق مالی در بازار سرمایه

در دنیای امروز تنها اسکناس‌‌ها نیستند که ارزش دارند، یک سری اسناد کاغذی دیگری هم هستند که ارزشمندند، از سفته گرفته تا اسناد ملکی و خودرو و انواع کالا. اوراق دیگری هم هستند که در بازار‌های مالی استفاده می‌شوند و ارزش مادی دارند. این اوراق با عنوان اوراق بهادار شناخته می‌شوند، در این مقاله در نظر داریم به نوضیحی از انواع اوراق بهادار بپردازیم.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار (Valeur mobilière) یک ابزار مالی قابل داد و ستد و مثلی (عوض دار) ای است که دارای ارزش مالی می‌باشد. اوراق بهادار به‌طور کلی به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:

• اوراق بدهی مانند سند بدهی بانک، اوراق قرضه و سهام قرضه
• اوراق حقوق صاحبان سهام مانند سهام عادی و…
• ابزار‌های مشتقه مثل، قرار داد‌های آتی، اختیار معامله، پایاپای

شرکت یا بنگاهی که اوراق بهادار منتشر می‌کند، «منتشرکننده» نامیده می‌شود. ساختار قوانین کشور‌ها واجد شرایط بودن اوراق بهادار را تعیین می‌کنند. اوراق بهادار، می‌توانند به صورت گواهی صادر شوند، یا به‌طور عام‌تر بدون گواهی باشند و تنها در مدخلی الکترونیکی ثبت شده باشند. گواهی‌‌ها می‌توانند در وجه حامل باشند، به این معنا که حامل آن صاحب حقوق ورقه بهادار است، یا با نام باشند، که در این صورت تنها شخصی که اوراق به نام اوست صاحب حقوق است.

اوراق بهادار شامل سهام شرکت‌‌ها یا صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اوراق قرضه منتشره شده توسط شرکت‌‌ها یا واسطه‌‌های دولتی، سهام با اختیار معامله یا هرنوع اختیار معامله دیگر، واحد‌های شراکت محدود و انواع مختلفی از ابزار‌های رسمی سرمایه‌گذاری است که قابل معامله و تعویض باشند.

اوراق بهادار همانگونه که از نامش پیداست، به اوراقی دلالت دارد که ارزش داشته باشند. به عبارتی اوراق بهادار نوعی ابزار مالی محسوب می‌شوند که حقوقی مالی برای مالک خود ایجاد می‌کنند.

این اوراق یا موقعیت و مالکیت یک نفر را در شرکت‌‌های بورسی نشان می‌دهند که به نام سهام شناخته می‌شوند؛ یا نشان دهنده نوعی طلب‌کاری از یک نهاد دولتی یا شرکت هستند که در این صورت اوراق مشارکت نام می‌گیرند.

انواع اوراق

• سهام عادی
• سهام ممتاز
• حق تقدم
• سهام جایزه مشتقات (Derivatives)
• اختیار معامله (Option)
• قرارداد آتی (Future)
• اوراق مشارکت

سهام عادی

رایج‌ترین اوراق بهادار در بازار ایران به شمار می‌رود. سهام عادی توسط شرکت‌‌ها منتشر می‌گردد و از ارزش اسمی برخوردار است (در کشور ایران 1000 ریال است). تعداد سهامی که از سوی یک شرکت منتشر می‌گردد برابر با سرمایه ثبت شده شرکت تقسیم بر ارزش اسمی 500 هزار سهم دارد. شرکت‌‌های پذیرفته شده در بورس از طریق عرضه اولیه، سهام خود را به فروش می‌رسانند.

لازم به ذکر است که سرمایه شرکت با ارزش آن برابر نیست. سهام داران شرکت به نسبت تعداد سهام عادی خود مالک شرکت هستند بدین ترتیب اگر کسی 1 میلیون سهم از 10 میلیون سهم یک شرکت را داشته باشد مالک 10 درصد شرکت است. در کشور ایران براساس قانون بورس آن دارای محدودیت‌‌هایی در مورد سقف مالکیت شرکت توسط افراد حقیقی و حقوقی است.

از ویژگی‌‌های سهام عادی می‌توان به حق مالکلیت، مسئولیت محدود سهام داران، حق رأی و کنترل شرکت و حق تقدم در خرید سهام جدید اشاره کرد. در دیگر کشور‌های جهان شرکت می‌تواند سهام عادی منتشر کند اما آن را به فروش نرساند. همچنین می‌تواند سهام خود را بازخرید نماید. از طرف دیگر رابطه مستقیمی بین تعداد سهام منتشر شده و سرمایه ثبت شده شرکت وجود ندارد که البته تمامی این موارد براساس قوانین ایران ممنوع است.

سهام ممتاز

این سهام نوعی سهم است که سود مشخصی دارد. برای نمونه سهام ممتازی که 10 درصد سود دارد و ارزش آن 1000 ریال است در آخر سال مالی 100 ریال سود دریافت می‌نماید. همچنین سهام ممتاز در پرداخت سود نسبت به سهام عادی اولویت دارد و پس از پرداخت سود سهام ممتاز، سهام عادی سود دریافت می‌کنند. سهام ممتاز در مجمع عمومی شرکت معمولا دارای حق رأی نیست.

حق تقدم

شرکت‌‌های بورسی قادرند به منظور توسعه فعالیت‌‌های خود سرمایه خویش را افزایش دهند این افزایش سرمایه به روش‌‌های متفاوتی قابل انجام است. یکی از این روش‌‌ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی است که با انتشار حق تقدم صورت می‌گیرد. در روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی شرکت به میزان درصد افزایش سرمایه، گواهینامه حق تقدم منتشر کرده و آن‌‌ها را به سهام داران خود عرضه می‌کند.

سهام جایزه

یکی دیگر از روش‌‌های افزایش سرمایه، انتشار سهام جایزه است. در این روش شرکت اندوخته نقدی خود طی سال‌‌های گذشته کسب کرده به سرمایه تبدیل می‌کند و بدین ترتیب نیازی نیست سهام داران مبلغی پرداخت نمایند.

صکوک جمع کلمه “صک” و به معنای اسناد است که این لغت در فارسی مترادف چک در نظر گرفته می‌شود.صکوک، به اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازار‌‌های مالی گفته می‌شود که بر پایه یکی از قرارداد‌‌های مورد تایید متون اسلامی طراحی شده‌ باشد. دارندگان این اوراق، به صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌‌ها و منافع حاصل از آن‌‌ها هستند. در واقع صکوک یک ابزار نوین مالی می‌باشد که در کشور‌‌های اسلامی جایگزین اوراق قرضه می‌باشد و بر پایه دارایی با درآمد ثابت یا متغیر در بازار‌‌های ثانویه قابل معامله می‌باشند.

نکته: اوراق صکوک خودشان دارای ارزش می‌باشند و نمی‌توانند بر اساس فعالیت‌‌های سفته بازی باشند.

به عبارتی دیگر؛ این اوراق، اوراق قرضه اسلامی است که طراحی آن بر اساس موازین شرعی صورت گرفته است. پرداخت بهره این اوراق بر اساس اوراق قرضه غربی نیست. ناشران این اوراق یک گواهی به سرمایه گذاران می‌فروشند. پس از آن با قیمت مشخصی دوباره از خریداران اجاره می‌نماید. فروشنده این اوراق تعهد می‌کند که در تاریخ مشخصی اوراق را با قیمت مشخصی از خریداران بازخرید نماید. ناشر این اوراق باید ارتباط واضحی بین بازده و وجه نقد ناشی از فعالیت‌‌ها با دارایی خریداری شده ایجاد نماید در واقع بایستی تأمین مالی مبتنی بر دارایی مشهود باشد.

مشتقات (Derivatives)

این اوراق، اوراق بهاداری هستند که ارزش ذاتی ندارند و ارزش این اوراق براساس دارایی اصلی دیگر تعیین می‌شود. در واقع بر اساس یک دارایی اصلی اوراق بهاداری فرعی ایجاد می‌گردد. با وجود این‌که اوراق بهادار مشتقات دارای ارزش ذاتی نیستند اما همچون یک اوراق بهادار مستقل در بورس مورد معامله قرار می‌گیرند. ابزار مشتقه بسیار زیادی در بازار‌های بین الملل موجود است ولی مهم‌ترین آن‌‌ها در ایران قرارداد آتی و اختیار معامله هستند.

قرار داد آتی (Future)

قرارداد آتی یکی از ابزار مشتقه است که کاربرد آن در بازار کالا، شاخص و ارز است. در قرارداد آتی طرفین معامله قرار می‌گذارند در زمان مشخصی به طور مثال سه ماه آینده و با قیمت مشخصی ابزار مورد معامله که شامل کالا یا ابزار‌های مالی می‌شوند را معامله نمایند. برخلاف نوع دیگر مشتقه یعنی اختیار معامله، تعهدی وجود ندارد. این قرارداد‌ها معمولاً به تحویل فیزیکی کالا منجر نمی‌گردد و تسویه به صورت نقدی است.

اختیار معامله (option)

نوعی اوراق بهادار است که در بازار بورس ایران یافت نمی‌شود. اوراق اختیار معامله شامل دو نوع کلی است: اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put). این قرارداد‌ها نوعی حق را شامل می‌شوند که می‌توان در صورت لزوم از آن‌‌ها استفاده کرد. خریدار در قرارداد اختیار خرید، حق خرید اوراق بهاداری را در زمان مشخصی می‌خرد، در اختیار فروش نیز به همین شکل است.

اوراق مشارکت

این روش برای تأمین مالی پروژه‌‌های شرکت به کار می‌رود. شرکت پس از تدوین برنامه و گرفتن مجوز‌های لازم نسبت به انتشار و فروش اوراق مشارکت می‌نماید. این اوراق مانند سهام ممتاز نرخ سود اسمی دارند که در موعد‌های مشخص به خریداران پرداخت می‌گردد. این اوراق دارای تاریخ سررسید هستند که در آن تاریخ مبلغ اولیه اوراق مشارکت یعنی مبلغ درج شده روی این اوراق به مالک آن پرداخت می‌گردد. برخی از اوراق مشارکت قابلیت تبدیل به سهم در تاریخ سررسید دارند. در کشور‌های دیگر اوراق مشارکت به اوراق قرضه مشهور است و انواع متنوع‌تری دارد.

نگارش: ساناز یوسفی

به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله مدل بلک شولز را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.

اوراق مشارکت چیست ؟

حامد امیری

اوراق مشارکت و انواع آن نیز یکی دیگر از موضوعات حقوقی پر طرفداری است که بسیاری از افراد راغب به کسب آگاهی در این زمینه هستند.

یکی از دغدغه‌هایی که افراد ممکن است داشته باشند این است که وجوه نقد خود را در کجا سرمایه گذاری کنند که در آینده برای آن ها سودی به همراه داشته باشد و با مرور زمان از ارزش آن کاسته نشود.

بسیاری از افراد با نداشتن اطلاعات درست و کافی ممکن است در جاهای غلط سرمایه گذاری کرده و پول خود را اعم از آن که کم باشد یا زیاد، از دست بدهند.

لذا موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان تصمیم گرفته است که با تهیه کردن این مقاله یکی از راه‌های امن برای سرمایه گذاری را که خرید اوراق مشارکت است معرفی کند.

پس برای آن که با تعریف اوراق مشارکت ، انواع و شرایط آن آشنا شوید، خواندن این مقاله را از دست ندهید و نظرات و سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.

فهرست موضوعات ( برای مطالعه هر عنوان روی آن کلیک کنید)

اوراق قرضه یا اوراق مشارکت چیست ؟

حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری دراصفهان بیان می دارد تعریف اوراق مشارکت در ماده ۲ از قانون انتشار اوراق مشارکت به این صورت آمده است:

« اوراق مشارکت، اوراق بهادار با نام یا بی‌ نامی است که به ‌موجب این قانون به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می‌ شود و به ‌سرمایه‌ گذارانی که قصد مشارکت دراجرای طرح‌های موضوع ماده (۱) را دارند واگذار می گردد. دارندگان این اوراق به ‌نسبت قیمت اسمی و مدت زمان‌ مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود. خرید و فروش این اوراق مستقیما و یا از طریق بورس اوراق بهادار مجاز می‌ باشد.»

ماده ۲ از قانون انتشار اوراق مشارکت

اوراق مشارکت به طور کلی قسمتی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های شرکت‌ها و سازمان‌ها را فراهم می کند و از طریق عرضه و منتشر کردن آن به صورت عمومی موجبات آن را فراهم می کند که مردم با خرید این اوراق بتوانند هزینه لازم برای انجام طرح‌های عمرانی و انتفاعی شرکت ها را تأمین کنند و علاوه بر آن خود نیز در سود حاصل از این پروژه شریک باشند.

انواع اوراق مشارکت

وکیل امور مالی در اصفهان می گوید اوراق مشارکت دارای انواعی است که در ادامه آن ها را نام برده و توضیح می دهیم.

الف) اوراق مشارکت بورسی

اوراق مشارکت بورسی به اوراقی گفته می شود که قابلیت معامله در بازار بورس و فرابورس را دارد. اوراق مشارکت بورسی خود دارای انواعی به ترتیب زیر است:

• به کسر: اوراق مشارکت بورسی به کسر به اوراقی گفته می شود که به میزان قیمتی پایین‌تر از قیمت اسمی آن فروخته می شود و سود خریدار نیز در تفاوت قیمت ورقه مشارکت در زمان خرید و در زمان سررسید است. لازم به ذکر است که سرمایه گذاری در اوراق مشارکت بورسی به کسر، سرمایه گذاری از نوع کوتاه مدت است.

• قابل تعویض با سهام: شرکت‌های سهامی عام با منتشر کردن اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام، هزینه لازم خود برای انجام پروژه را تأمین نموده و شخص خریدار ورقه مشارکت نیز می تواند در زمان سررسید، این ورقه را با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تعویض کند.

• قابل تبدیل به سهام: شرکت‌های سهامی عام می توانند با منتشر نمودن اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام، سرمایه مورد نیاز برای پروژه خود را به دست آورده و در زمان سررسید، دارنده ورقه مشاکت می تواند آن را به سهام همان شرکت تبدیل کرده و از سهامداران آن شرکت شود.

ب) اوراق مشارکت غیر بورسی

اوراق مشارکت غیر بورسی به گفته وکیل امور مالی در اصفهان به اوراقی گفته می شود که بانک مرکزی ایران آن را تأیید و منتشر کرده و در شعبه‌عای بانک عامل برای معامله گذاشته شده است.

ج) اوراق‌ مشارکت بانک مرکزی

اوراق مشارکت بانک مرکزی به اوراقی گفته می شود که هدف از انتشار آن بیشتر اجرای سیاست‌های اقتصادی دولت از طریق بانک مرکزی است و از سوی بانک عامل نیز قابلیت بازخرید را دارد. نکته مهم و قابل توجه این است که اوراق مشارکت بانک مرکزی قابلیت معامله در بورس اوراق بهادار را ندارد.

د) اوراق‌مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی

آن دسته از اوراق مشارکتی که توسط وزارت خانه‌ها و شرکت‌های دولتی با هدف تأمین کردن هزینه‌های یک پروژه عمرانی منتشر می شود اوراق مشارکت وزارت خانه‌ها و شرکت‌های دولتی گفته می شود.

این نوع اوراق مشارکت نیز به گفته وکیل اصفهان قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. همچنین لازم به ذکر است که این اوراق هم، مانند اوراق مشارکت بانک مرکزی قابل معامله در بورس نیستند.

هـ) اوراق‌مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس

اوراق مشارکتی که به منظور تأمین سرمایه توسط شرکت‌ها پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر می شود، اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس می گویند. که البته واضح است که این نوع اوراق مشارکت قابلیت معامله در بازار بورس اوراق بهادار را دارند.

سود اوراق مشارکت چقدر است؟

شاید این سوال مهمترین و پرتکرار ترین سوال در این خصوص باشد. حامد امیری وکیل اصفهان در پاسخ به این سوال می گوید چیزی که مهم است هرکس بداند این است که خرید اوراق مشارکت برای هیچکس سود رویایی و زیاد ایجاد نمی کند.

پس فکر چنین سودی را از فکرتان بیرون کنید. زیرا که سرمایه گذاری از طریق خرید اوراق مشارکت همانطور که بیان کردیم یک سرمایه گذاری کوتاه مدت و کم ریسک با سودی متوسط است.

مزیتی که اوراق مشارکت دارد این است که خرید آن برخلاف سرمایه گذاری کردن در بورس، نیاز به داشتن مهرات خاصی ندارد و هرکس می تواند با خرید اوراق مشارکت، سرمایه گذاری کند.

اما در خصوص سوددهی این اوراق لازم است نکاتی بیان شود، که این نکات به شرح ذیل هستند:

• به طور معمول سود اوراق مشارکت در دروه‌های سه ماهه پرداخت می‌شود.
• چنانچه شرکت منتشر کننده اوراق سود بیشتری به دست آورد؛ باید مابه‌التفاوت آن را پرداخت کند.
• اصولا سود و بازدهی اوراق مشارکت از سود و بازدهی بازارهای طلا، ارز یا بورس کمتر است.
• به سود بدست آمده از اوراق مشارکت مالیات تعلق نمی گیرد.
• به طور کلی سود اوراق مشارکت نرخ مشخصی ندارد اما به طور حتم از سودهای بانکی بیشتر است.
• به طور معمول نرخ سود اوراق مشارکت حدود ۱۸ تا ۲۲ درصد است.
• خریداران اوراق مشارکت این امکان را دارند که پیش از آنکه سررسید ورقه مشارکت برسد، آن را بفروشند.

شرایط صدور اوراق مشارکت

بنا به گفته بهترین وکیل اصفهان، صدور اوراق مشارکت شرایطی دارد که البته بسته به این که ناشر دولت باشد یا غیرآن، متفاوت است. در ادامه شرایط صدور اوراق مشارکت توسط مراجعی غیر از دولت و دولت بررسی می شود.

الف) توسط مراجعی غیر از دولت

چنانچه دستگاه‌هایی که اجازه انتشار اوراق مشارکت را دارند یعنی شرکت‌های دولتی، شهرداری، موسسات عمومی غیردولتی، شرکت‌های سهامی عام و خاص و تعاونی تولیدی و موسسات عام المنفعه بخواهند اوراق مشارکت منتشر کنند، باید شرایطی را که در لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارت آمده است در نظر گرفته و رعایت کنند. که این شرایط به ترتیب زیر است:

۱- اولین شرط برای انتشار اوراق مشارکت این است که مجمع عمومی فوق العاده شرکت آن را اجازه دهد و یا آن که در اساسنامه شرایط انتشار آن پیش بینی شده باشد.

۲- شرط لازم برای انتشار اوراق مشارکت این است که برای هدف و پروژه‌ای باید که توجیه فنی – اقتصادی و مالی داشته باشد.

۳- متناسب بودن میزان یا سقف اوراق مشارکت قابل انتشار در برابر خالص دارایی شرکت ناشر، یکی دیگر از شرایط لازم برای انتشار اوراق مشارکت است.

۴- در زمان منتشر نمودن اوراق مشارکت ضرورت دارد که شرکت ناشر بازپرداخت اصل پول و سود تعلق گرفته به آن را در مواعد مشخص شده، تضمین کند.

۵- یکی دیگر از شرایطی که باید در زمان انتشار اوراق مشارکت وجود داشته باشد این است که کلیه سرمایه ثبت شده شرکت باید پرداخت شده باشد و لااقل ۲ سال از تاریخ ثبت شرکت گذشته و دو ترازنامه در مجمع عمومی عادی تصویب شده باشد.

ب) صدور اوراق مشارکت توسط دولت

وکیل شهر اصفهان بیان می کند در صورتی که دولت بخواهد اوراق مشارکت منتشر کند لازم است شرایطی را که در ماده ۳ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت آمده است رعایت کند. به موجب این ماده:

« انتشار اوراق مشارکت از طرف دولت صرفا برای تامین منابع مالی مورد نیاز جهت اجرای طرحهای عمرانی انتفاعی دولت موضوع ماده(۱) به میزانی که در قوانین بودجه سالانه کل کشور پیش‌بینی می‌شود مجاز خواهد بود. تضمین بازپرداخت اصل و سود علی‌الحساب و سود تحقق یافته این قبیل اوراق توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی از محل اعتبارات ردیف‌های‌خاصی که توسط سازمان برنامه و بودجه به‌همین منظور در قوانین بودجه سالانه کل کشور پیش‌بینی می‌شود به‌عمل خواهد آمد.
‌تبصره – انتشار اوراق مشارکت به منظور تامین منابع مالی لازم برای اجرای طرحهای عمرانی انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کل‌کشور که مجری آن‌ها شرکتهای دولتی و یا شهرداری‌ها می‌باشند نیز مشمول حکم این ماده می‌باشد.»

به عنوان نتیجه گیری از مطالب یاد شده می‌توان چنین بیان کرد که خریدن اوراق مشارکت یک سرمایه‌گذاری کوتاه‌ مدت تا میان مدت به حساب می آید که نسبت به دیگر سرمایه گذاری‌ها ریسک کمتری داشته و میزان سوددهی و بازدهی آن هم به نسب کمتر است.

در نتیجه به افرادی که به دنبال تحصیل سود از راه سرمایه‌گذاری در بانک هستند توصیه می‌شود که با خرید اوراق مشارکت سود بیشتری بدست آورند زیرا که سود اوراق مشارکت از بانک‌ها بیشتر است.