سهام عادی چیست؟

سهام عادی چیست؟

سهام جمع سهم است به معنای برگ رسید و به مبلغی از سرمایه یک کارخانه یا شرکت گفته می شود. سهم به معنای بهره، نصیب و حظ آمده است. سهام به معنای حصه مشارکت در هر نوع مشارکت و دارایی مشترک گفته می شود و همچنین به معنی حصه شریک در مال مشترک و سندی است که حکایت از مالکیت حصه معین در شرکت تجاری به نام شرکت سهامی کند و صاحب سهم از تمام مزایای مقرر در اساسنامه شرکت استفاده می کند.
انواع سهام عبارت است از : سهام بانام ، سهام بی نام ، سهام موسس یا انتفاعی ، سهام ممتاز

اگرچه قانون صراحتاَ این سهم را قید نکرده اما در بند 7 ماده 9 لایحه در طرح اعلامیه پذیره نویسی ، به این گونه سهام اشاره شده است. این سهم ، مزیت قایب نقل و انتقالی است که صاحب آن به دلیل ارائه خدمت در تاسیس شرکت از قسمتی از منافع شرکت سود می برد و یا اینکه در هنگام تصفیه شرکت از قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه خود بهره مند می شود. به عنوان مثال می توان پیش بینی نمود موسسین دو برابر دیگران سود ببرند. البته به عقیده برخی در حقوق ما سهام موسس پیش بینی نشده است.
گزارش توجیهی سهام موسس، توسط موسسین تنظیم و به مجمع عمومی موسس تقدیم می شود. تصویب سهام موسس با مجمع عمومی موسس می باشد.
به موجب ماده 93 لایحه قانون تجارت ، " در هر موقعی که مجمع عمومی صاحبان سهام بخواهد در حقوق نوع مخصوصی از سهام شرکت تغییر بدهد، تصمیم مجمع ، قطعی نخواهد بود مگر بعد از آنکه دارندگان اینگونه سهام در جلسه خاصی آن تصمیم را تصویب کنند و برای آنکه تصمیم جلسه خاص مذکور معتبر باشد باید دارندگان لااقل نصف اینگونه سهام در جلسه حاضر باشند و اگر در این دعوت این حد نصاب حاصل نشود در دعوت دوم، حضور دارندگان اقلاَ یک سوم اینگونه سهامی کافی خواهد بود. تصمیمات همواره به اکثریت دو سوم آرا معتبر خواهد بود ".
مثلاَ اگر دارندگان سهام موسس بخواهند مزایای خود را افزایش دهند و اعلام کنند پس از انحلال شرکت به جای 10 درصد، 20 درصد از دارایی شرکت متعلق به ما خواهد بود، باید ابتدا صاحبان سهام موسس در جلسه ای تصمیم به تغییر مزایا را تصویب کنند. در دعوت اول، دارندگان حداقل نصف سهام موسس و در دعوت دوم، دارندگان حداقل یک سوم سهام موسس باید حاضر شوند و تصمیمات نیز با اکثریت دو سوم آرای حاضر در جلسه رسمی معتبر است. پس از آن مجمع عمومی فوق العاده دعوت و این مجمع تصمیم دارندگان سهام موسس را رد یا تایید می کند.

سهام ممتاز در مقابل سهام عادی قرار می گیرد. مثلاَ شرکت در اساسنامه خود متذکر می شود، کسانی که دارای این گونه سهام هستند دو برابر دیگران حق رای دارند یا این که دو برابر دیگران از سرمایه شرکت سود می برند. در مصادیق سهام ممتاز و موسس تفاوتی نیست اما سهام موسس فقط مخصوص موسسین است. مزایای سهام ممتاز، ارزش واقعی سهام است نه اسمی.
سهام ممتاز استثنایی بر اصل نسبی بودن حق رای می باشد، زیرا طبق این اصل هر سهامداری که سهم بیشتری دارد از حق رای بیشتری برخوردار است ولی ممکن است با وجود سهام ممتاز، شخصی که تعداد سهام کم تری دارد، نسبت به اشخاصی که سهام بیشتری دارند به دلیل داشتن حق رای دو برابر یا سه برابر ، از حق رای بیشتری برخوردار باشد.
طبق ماده 42 لایحه، هم اساسنامه مستقلاَ می تواند این گونه سهام را ایجاد کند و هم مجمع عمومی فوق العاده . در صورت کافی نبودن سود شرکت، صاحبان سهام ممتاز در دریافت سود حق تقدم دارند.
تغییر امتیاز سهام ممتاز با نظر مجمع عمومی فوق العاده به همراه موافقت دارندگان نصف بعلاوه یک سهام ممتاز امکان پذیر است. توجه شود با وجود ذینفع بودن صاحبان سهام ممتاز، حق رای صاحبان این گونه سهام در زمان تغییر سهام ممتاز از بین نمی رود.
نکته : در صورتی که شرکت بخواهد در زمان تاسیس، سهام ممتاز داشته باشد باید در اظهارنامه و طرح اساسنامه تصریح و پس از آن در قالب اساسنامه به تصویب مجمع عمومی موسس برسد.

انواع سهام

برای دانستن انواع سهام می توانید با مشاوران و کارشناسان مجرب پایش در تماس بوده و تمامی سوالات خود را از آن ها بپرسید . ما برای تسهیل راه ارائه مشاوره حقوقی در ادامه متن زیر شما را یاری می کنیم که تنها با صرف زمان اندک می توانید از ماهیت انواع سهام باخبر شوید.

انواع سهام

سهم در شرکتهای سهامی به انواع مختلف قابل تقسیم است که عبارتند از سهام بانام و بی نام، سهام ممتاز و سهام عادی، سهام مؤسس، سهام انتفاعی، سهام جایزه، سهام مدیریتی و کنترلی و سهام موثر و غیر موثر که طی گفتارهای ذیل به بررسی دقیق آنها خواهیم پرداخت و ظاهرا بنظر می رسد که قانونگذار فقط تقسیم بندی سهام به سهام بانام و بی نام، عادی و ممتاز را پذیرفته است (تبصره ۱و ۲ ماده ۲۴ لايحه)

سهام بانام و بی نام

این تقسیم بندی در تبصره ۱ ماده ۲۴ با عبارات ذیل ابراز شده است: «سهم ممکن است با نام و یا بی نام باشد.

سهام با نام

قانونگذار ما سهام با نام را تعریف ننموده است شاید علت عدم تعریف این بوده است که این نوع سهام نیازی به تعریف ندارند چون واضح است سهم با نام سهمی است که نام صاحب و دارنده سهم نزد شرکت معلوم و معین است و در ورقه سهم و دفتر ثبت سهام شرکت، هویت فرد سهامدار منعکس و مالک سهم شخصی است که نام وی در ورقه سهم یا دفتر ثبت سهام شرکت درج شده است.

بنابراین در سهام با نام ممکن است در روی ورقه نام شخص معینی ذکر شود یا اینکه فقط به ذکر «سهم با نامه اکتفا گردد ولی در هر حال در دفتر سهام شرکت نام صاحب سهم و شماره سهام او باید درج گردد زیرا در مورد سهام با نام دفتر سهام شرکت دليل مالکیت است.

در مورد ثبت شرکت سهامی خاص بیشتر بدانید

از آنجا که برای واگذاری سهام، وجود برگ سهم شرط دانسته نشده و نیز ضمانت اجرای روشنی بر تکلیف شرکت به صدور برگ سهم در لایحه اصلاحی قانون تجارت ۱۳۴۷ پیش بینی نگردیده، بسیاری از شرکت ها علاقه ای به صدور برگ سهم نشان نمی دهند.

در قوانین متفرقه برای بعضی از شرکتهای سهامی صدور سهام بی نام ممنوع شده لذا سهام بایستی با نام باشد مانند اغلب شرکت های دولتی که به موجب اساسنامه یا قانون تأسیس آن ها، سهامشان با نام و غیر قابل انتقال اعلام می شود مانند صندوق ضمانت صادرات ایران (ماده ۳) شرکت شهرکهای صنعتی ایران مصوب (23/3/62 ماده ۴ اساسنامه) سهام بانکها طبق ماده ۳۱ قانون پولی و بانکی کشور، سهام شرکت های بیمه طبق ماده ۳۱ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران، سهام شرکتهای هواپیمایی کشوری طبق ماده ۱۱ قانون هواپیمایی کشوری، سهام شرکت انبارهای عمومی طبق ماده ۱ تصویب نامه مربوط به تأسيس انبارهای عمومی .

سهام بی نام

در ماده ۳۹ لایحه اصلاحی قانونگذار با عبارات ذیل نحوه صدور سهام بی نام و نحوه شناسایی مالک آن در ثبت شرکت را بیان می نماید:

«سهم بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم و ملک دارنده آن شناخته می شود مگر خلاف آن ثابت گردد. لذا در تعریف سهم بی نام بایستی گفت که «سهم بی نام سهمی است که حامل و متصرف آن، مالک آن فرض می شود مگر خلاف آن ثابت شود و در ورقه سهم، نام هیچ شخصی نوشته نمی شود و تنها عبارت «سهم بینام» قید می گردد.

البته از آنجا که سهم بینام به صورت سند در وجه حامل تنظیم می شود (ماده ۳۹ لايحه) لذا مشمول قواعد مندرج در باب پنجم قانون تجارت (اسناد در وجه حامل) نیز می باشد و در صورت گم شدن یا سرقت و غيره مقررات باب پنجم از مواد ۳۲۰ الی ۳۳۴ حسب مورد در مورد سهام بی نام نیز حاکم است و طبق ماده ۳۲۰ ق.ت … دارنده هر سند در وجه حامل مالك و برای مطالبه وجه آن محق محسوب می شود مگر در صورت ثبوت خلاف…» لذا طبق ماده ۳۲۰ دارنده یعنی متصرف سهم بی نام مالک آن فرض می شود. البته سهام بی نام دارای فواید و مزایا و معایبی می باشند که بیان آنها از حوصله این مقال خارج است.

قوانین اغلب کشورها میزان مالیات سهام بی نام را زیادتر معین کرده و شرکت را موظف نموده اند که قبل از پرداخت منافع، مالیات آن را کسر نمایند و کوپن های سهام بی نام نیز بی نام هستند و هر کسی که آن را در دست داشته باشد می تواند آن را دریافت دارد.”

در مورد افزایش سرمایه شرکت و ثبت تغییرات شرکت بیشتر مطالعه نمایید.

سهام عادی و ممتاز

این تقسیم بندی در تبصره ۲ ماده ۲۴ ارائه شده است و آن تقسیم بندی سهام به عادی و ممتاز است.

سهام عادی

با توجه به مفهوم مخالف تبصره ۲ ماده ۲۴: سهام عادی، سهامی می باشد که دارای مزایای خاصی نسبت به سایر سهام نمی باشد بنابراین اصل بر عادی بودن سهام است مگر اینکه ممتاز بودن سهام تصریح شود.

سهام ممتاز

الف – تعريف سهام ممتاز در تبصره ۲ ماده ۲۴ سهام ممتاز بدین گونه تعریف شده است در صورتی که برای بعضی از سهام با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند، اینگونه سهام، سهام ممتاز نامیده میشود.

بنابراین سهام ممتاز بعضی از سهام شرکت است که با رعایت مقررات لایحه اصلاحی دارای مزایایی نسبت به سایر سهام می باشد لذا اولا تمامی سهام شرکت نمی تواند سهام ممتاز باشد و فقط بعضی از سهام می توانند ممتاز باشند و این امر بدیهی است.

ثانیا در اعطای مزایا به اینگونه سهام بایستی مقررات لایحه اصلاحی رعایت شود و اصولا این مزایا نبایستی مخالف قواعد آمره لایحه اصلاحی باشد.

غیر از تبصره ۲ ماده ۲۴ در بند ۵ ماده ۷ و بند ۶ ماده ۸ و بند ۷ ماده ۹، بند ۲ ماده ۲۰ و ماده ۴۲ و قسمت اخیر ماده ۷۶ به سهام ممتاز اشاره شده و بایستی تعداد و خصوصیات و امتیازات اینگونه سهام در اظهارنامه و اساسنامه درج (بند ۵ ماده ۷ و بند ۶ ماده ۸ و بند ۲ ماده ۲۰) و همچنین بایستی موجبات و دلایلی که صدور این سهام را موجب شده به تفصیل در طرح اعلامیه پذیره نویسی و اظهارنامه و گزارش مؤسسین درج سهام عادی چیست؟ گردیده (بند ۷ ماده ۹ و بند ۲ ماده ۲۰ و قسمت اخیر ماده ۷۶) و از سوی دیگر بایستی نحوه استفاده از این مزایا مشخص شود. (ماده ۴۲ لايحه)

در قانون قدیم شرکت سهامی مصوب ۱۳۱۱ نیز طی ماده ۳۵ سهام ممتاز پیش بینی شده بود و سهام ممتاز سهامی بودند که «… نسبت به سایر سهام رجحان و مزایایی داشته باشد … »

تامین مالی ازطریق سهام چیست؟

? تامین مالی از طریق سهام، فرآیند افزایش سرمایه از طریق فروش سهام در یک شرکت است. تامین مالی از طریق سهام، عمدتا به فروش بهره سهام عادی چیست؟ مالکیت برای جمع آوری وجوه لازم برای اهداف تجاری اشاره دارد این نوع نامین مالی شامل طیف گسترده‌ای درمقیاس و دامنه، از جذب چند هزار دلار توسط یک کارآفرین از دوستان و خانواده، تا عرضه اولیه‌های عمومی (IPO) بزرگ چند میلیاردی مانند Google و Facebook می‌شود.

✔️ با وجود اینکه این اصطلاح به طور کلی با جذب سرمایه شرکت‌های عمومی در بورس مرتبط است، شامل جذب سرمایه شرکت‌های خصوصی نیز می شود.

تامین مالی از طریق سهام از تامین مالی از طریق بدهی متفاوت است، که اشاره به وجوه قرض گرفته شده توسط یک شرکت دارد.

? جزئیات تامین مالی از طریق سهام

تامین مالی از طریق سهام نه تنها شامل فروش سهام عادی است، بلکه شامل فروش سایر ابزار سهام یا شبه سهام مانند سهام ممتاز، سهام ممتازقابل تبدیل و واحدهای سهام که عبارت است از اوراق سهام می‌شود.

? استارتاپی که به یک شرکت موفق تبدیل می شود، چندین دور جذب سرمایه از طریق سهام را با تغییر سطح شرکت تجربه می‌کند. از آنجایی که استارتاپ‌ها به طور معمول انواع مختلف سرمایه‌گذاران را در مراحل مختلف تکامل خود جذب می کند، ممکن است از ابزارهای جذب سرمایه متفاوت برای نیازهای مالی خود استفاده کند.

به عنوان مثال، سرمایه‌گذاران فرشته و سرمایه‌گذاران خطرپذیر- که به طور کلی اولین سرمایه گذاران در استارتاپ‌ها هستند - تمایل دارند که به جای سهام عادی در ازای سرمایه گذاری در شرکت های جدید از سهام ممتاز قابل تبدیل استفاده کنند، چرا که سهام عادی دارای برخی ضعف‌های حمایتی است. هنگامی که شرکت به اندازه کافی رشد می‌کند تا سهامش به عموم عرضه شود، ممکن است به فروش سهام عادی به سرمایه‌گذاران نهادی و شخصی فکر کند. بعدها، در صورت نیاز به سرمایه اضافی، شرکت میتواند برای عرضه ثانویه سهام مانند ارائه حق خرید یا ارائه واحدهای سهامی که حاوی اوراق بهادار به عنوان «شیرین‌کننده» است، وارد مرحله جدید شود.

به‌منظور آشنایی بیشتر با اصطلاحات سرمایه‌گذاری و تامین مالی، کانال ما را در تلگرام دنبال کنید: irantipcom

حق تقدم سهام چیست؟

حق‌تقدم سهام یکی از مواردی است که بعد از افزایش سرمایه شرکت‌ها سهامداران را درگیر خود می‌کند. افرادی که به‌تازگی سرمایه‌گذاری در بورس را شروع کرده‌اند، ممکن است به صورت کامل با این مفهوم آشنایی نداشته باشند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم مقاله‌ای در این‌باره بنویسیم و بیشتر درباره این موضوع توضیح دهیم. پس اگر به صورت کامل با این مفهوم آشنایی ندارید در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

همانطور که می‌دانید هنگامی که یک شرکت افزایش سرمایه می‌دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش پیدا می‌کند. (اگر با افزایش سرمایه آشنایی ندارید می‌توانید مقاله افزایش سرمایه چیست را مطالعه کنید) حال به دلیل این‌که سهامداران یک شرکت خواهان حفظ حقوق و منافع خود در شرکت هستند، این انتظار را دارند که بعد از افزایش سرمایه شرکت، درصد مالکیت خود در شرکت را نسبت به قبل از افزایش سرمایه حفظ بکنند. به همین دلیل براساس قانون تجارت این حق برای سهامداران شرکت در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس، درصورتی‌که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق‌تقدم خرید سهام گفته می‌شود.

مثال برای حق‌تقدم سهام

فرض کنید شرکتی ۵۰ درصد افزایش سرمایه می‌دهد. در نتیجه تعداد سهام آن شرکت نیز به همین نسبت افزایش پیدا می‌کند. حال فرض کنید شما ۱۰۰۰ سهم از این شرکت را قبل از افزایش سرمایه داشته‌اید. در صورتی که این شرکت افزایش سرمایه بدهد و تعداد سهام شما تغییری نکند. میزان مالکیت شما در شرکت نسبت به حالت قبل از افزایش سرمایه، کاهش پیدا می‌کنند. به همین دلیل، برای اینکه درصد مالکیت شما ثابت بماند، شرکت این حق را به شما می‌دهد که به نسبت درصد افزایش سرمایه، حق‌تقدم در خرید سهام جدید منتشر شده داشته باشید. در نتیجه شما به اندازه ۵۰ درصد از تعداد سهام جدیدی که داشته‌اید، حق‌تقدم سهام خواهید داشت. پس در این حالت ۵۰۰ حق‌تقدم خرید سهام (۵۰% از ۱۰۰۰ سهم شما) به شما تعلق خواهد گرفت.

نحوه استفاده از حق‌تقدم سهام

دقت داسته باشید که فقط زمانی که شرکت سهام جدید برای فروش منتشر کند، این قضیه صادق است؛ یعنی در افزایش سرمایه از محل آوره نقدی. ولی مثلاً در افزایش سرمایه از محل سود انباشته، سودی که متعلق به سهامداران شرکت است تبدیل به سهام می‌شود. اینجا دیکر حق‌تقدم سهام معنی ندارد. بعد از اینکه این افزایش شرکت در مجمع تصویب شد، یک فرم برای سهامداران ارسال می‌شود که به آن گواهی حق‌تقدم خرید سهام گفته می‌شود.

در این فرم اطلاعات افزایش سرمایه شرکت مشخص شده است؛ سهام عادی چیست؟ مثلاً در مثال قبلی شما گواهی خرید ۵۰۰ حق‌تقدم خواهید داشت. اگر شما تمایل داشته باشید که درصد مالکیت خود در شرکت را حفظ کنید و در افزایش سرمایه شرکت کنید، باید این فرم را طی مهلتی که شرکت مقرر کرده، پرکرده و برای شرکت ارسال کنید. در صورتی که این کار را انجام ندهید، از نظر شرکت شما تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارید.

چگونه حق‌تقدم را به سهم تبدیل کنیم؟

هنگامی که شما فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده‌اید، باید به همان نسبت نیز برای شرکت آورده نقدی داشته باشید. در نتیجه باید به ازای هر گواهی که دارید مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را پرداخت نمایید. همانطور که می‌دانید ارزش اسمی هر سهم در ایران در حال حاضر ۱۰۰۰ ریال است. درنتیجه به ازای هر گواهی که دارید و ۱۰۰۰ ریالی که پرداخت می‌کنید ۱ عدد سهم به شما تعلق خواهد گرفت. در صورتی‌که در مهلت مقرر این ۱۰۰۰ ریال را پرداخت کنید، بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس به ثبت می‌رسد، حق تقدم‌های شما نیز به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شد. این پروسه معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه زمان خواهد برد.

نحوه فروش حق‌تقدم

از آن‌جایی که برخی از سهامداران ممکن است تمایلی نداشته باشند که در افزایش سرمایه شرکت کنند، باید امکانی برای عدم شرکت آنها در افزایش سرمایه نیز در نظر گرفته بشود. به همین دلیل بعد از برگزاری مجمع شرکت یک نماد حق تقدم نیز در بازار برای آن شرکت تعریف می‌شود تا سهامداران بتوانند از طریق آن نماد، حق‌های خود را به فروش برسانند؛ مثلاً اگر شرکت ایران‌خودرو با نماد خودرو افزایش سرمایه بدهد، نماد حق تقدم آن خوروح خواهد بود. در مثالی که زدیم شما ۱۰۰۰ سهم خودرو و ۵۰۰ حق خودرو بعد افزایش سرمایه خواهید داشت.

شما می‌توانید مثل سهام عادی حق تقدم خود را نیز از طریق کارگزاری و یا از طریق سیستم آنلاین به فروش برسانید. معمولاً قیمت حق تقدم به اندازه همان مبلغ اسمی (۱۰۰۰ ریال) از قیمت سهم عادی کمتر است. البته این اختلاف می‌تواند به دلایل متعددی کمتر یا بیشتر از این عدد نیز باشد.

دامنه نوسان در حق‌تقدم

دامنه نوسان برای خرید و فروش نماد حق‌تقدم شرکت‌ها ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی است؛ یعنی یک نماد حق‌ تقدم در طول روز می‌تواند مثبت ۱۰ درصد و منفی ۱۰ درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد. پس افرادی که آن را خرید و فروش می‌کنند باید با این علم که ریسک این کار بیشتر از خرید و فروش سهام عادی است، این کار را انجام بدهند. چرا که در این حالت در طول روز در بیشترین حالت می‌تواند حدود ۲۰ درصد نوسان داشته باشد. در صورتی که این دامنه نوسان برای سهام عادی نزدیک به ۱۰ درصد است.

نماد حق‌تقدم چه مدت باز است؟

نماد حق‌تقدم یک شرکت فقط در طی یک بازه زمانی مشخصی قابلیت خرید و فروش دارد، نه برای همیشه. طبق قوانین بورس این بازه زمانی نباید کمتر از ۶۰ روز باشد. معمولا همین بازه ۲ ماهه نیز برای معاملات در نظر گرفته می‌شود. طی این بازه افرادی که تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارند حق خود را می‌فروشند. همچنین افرادی که در مجمع سهامدار نبوده‌اند می‌توانند این حق تقدم‌ها را خریداری کنند. افرادی که به تازگی این حق‌تقدم ها را بخرند، باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز کنند تا تبدیل به سهم عادی شود. البته خیلی از افراد نیز این حق‌ها را مانند سهام عادی خرید و فروش می‌کنند و از نوسانات آن سود می‌برند.

سهام عادی چیست؟

در مقاله انواع اوراق بهادار گفته شد که سهام و اوراق حقوق صاحبان سهام ابزاری است که پایه و اساس شکل‌گیری بازارهای مالی دنیا بر آن استوار است. در واقع اوراق بهادار (یا همان ابزارهای مالی) نوعی اسناد مالی با ارزش هستند که نشان‌دهنده‌ی مالکیت یک فرد بر روی یک دارایی و یا نوعی طلب از یک نهاد مالی (بانک، دولت و …) می‌باشند.

معرفی سهام

به طور کلی و در بیانی ساده می‌توان گفت که سهام بیان‌گر میزان مالکیت فرد از یک دارایی است.

برای مثال فرض کنید ارزش روز شرکتی یک میلیارد تومان باشد. اگر مالکیت این شرکت به صورت مساوی در اختیار ۵ نفر باشد، در واقع هر یک از آن‌ها ۲۰% از مالکیت سهام شرکت را در اختیار دارند. حال فرض کنید مالکیت شرکت مذکور بین هزاران نفر تقسیم شود. مثلا یک میلیون برگه سهم ۱۰۰۰ تومانی که هر فرد تعدادی برگه سهم داشته باشد. در این صورت هر فرد به اندازه تعداد برگه سهمی که در اختیار دارد مالک شرکت است و می‌تواند در امور مربوط به شرکت تاثیرگذار باشد. این تعریف به نوعی یک تعریف ساده از سهام است.

به همین منظور شرکت‌های مختلف را می‌توان به دو دسته سهامی عام و سهامی خاص تقسیم نمود. سرمایه‌گذاری در سهام محاسن بسیاری دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به کسب سود بیشتر نسبت به سایر بازارها، مشارکت در اداره شرکت‌ها، استفاده از نوسانات بازار، دریافت سهام جایزه و اولویت برای خرید سهام جدید اشاره کرد.

در این مقاله در مورد انواع سهام و همچنین سایر اوراق حقوق صاحبان سهام (مثل حق تقدم سهام) بیشتر توضیح خواهیم داد. پس تا پایان همراه ما باشید …

انواع سهام

به طور کلی سهام را می‌توان به دوسته سهام عادی و سهام ممتاز (ترکیبی) تقسیم نمود. اما دسته‌بندی سهام به دلیل گستردگی این ابزار مالی معمولا به طریق مختلفی انجام می‌شود. در ادامه به این دسته بندی‌ها پرداخته و به تفصیل آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

سهام عادی

معمول‌ترین نوع سهام است. سهام عادی می‌تواند برای شرکت‌های سهامی عام یا خاص و بر اساس قانون تجارت منتشر شود.

ارزش اسمی سهام عادی برای شرکت‌های سهامی عام معمولا ۱۰۰۰ ریال است. اما مطابق قانون تجارت این عدد می‌تواند تا ۱۰,۰۰۰ ریال نیز افزایش یابد. در شرکت‌های سهامی خاص اما محدودیتی در ارزش اسمی سهام وجود ندارد. دارندگان این سهام به ازای هر سهم خود، یک حق رأی در تصمیم‌گیری‌های شرکت خواهند داشت.

تعداد سهام یک شرکت را می‌توان از تقسیم سرمایه ثبت شده آن بر قیمت اسمی سهام به دست آورد.

سهام ممتاز ترکیبی

در برخی موارد و مطابق قانون، برای بعضی از ورقه‌های سهام مزایایی بیشتر از سهام عادی قائل می‌شوند. در این صورت به آن سهام، سهام ممتاز یا ترکیبی می‌گویند. البته این امتیازات باید در مجمع عمومی سالیانه شرکت به تصویب اکثریت سهامداران برسد. این مزایا می‌تواند شامل تخفیف در پرداخت مبلغ اسمی هنگام تأسیس شرکت، دریافت سود ثابت سالیانه، اولویت در دریافت مبلغ اسمی پس از انحلال شرکت، اعمال نظر در خصوص تعیین مدیران شرکت و … باشد.

طبق قانون تجارت ایران شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار مجاز به انتشار سهام ممتاز نیستند.

انواع سهام یا اوراق حقوق صاحبان سهام منتشرشده پس از افزایش سرمایه:

معمولا شرکت‌ها به دلایل مختلف و در زمان‌های مختلف اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. افزایش سرمایه شرکت می‌تواند از محل آورده نقدی سهامداران و مطالبات، از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، انباشته شرکت، صرف سهام و … باشد. بسته به نوع افزایش سرمایه و محل آن، پس از افزایش سرمایه به سهامداران حق تقدم سهام یا سهام جایزه تعلق می‌گیرد.

حق تقدم سهام

در صورتی که افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران یا مطالبات حال شده باشد، پس از افزایش سرمایه به همه سهامداران شرکت که در زمان برگزاری مجمع افزایش سرمایه، سهامدار شرکت بوده‌اند، حق تقدم سهام تعلق می‌گیرد. لذا این ورقه بهادار را به نوعی می‌توان جزء اوراق حقوق صاحبان سهام دانست.

حق تقدم در واقع خودش سهام نیست، اما ورقه‌ای بهادار است که قابلیت تبدیل به سهام عادی را دارد. دارندگان حق تقدم می‌توانند مستقیما آن را در بازار بورس به فروش برسانند و متقاضیان نیز می‌توانند آن را خریداری کنند. با واریز ۱۰۰۰ ریال مبلغ اسمی سهم به حساب شرکت، حق تقدم سهام تبدیل به سهام عادی می‌شود.

سهام جایزه

اگر افزایش سرمایه شرکت از محل انباشته و یا تجدید ارزیابی باشد، پس از برگزاری مجمع، به سهامداران سهام جایزه تعلق می‌گیرد. البته توجه کنید که اصطلاح سهام جایزه در بازار رایج است، اما به معنای افزایش دارایی‌های شما نیست. در واقع به همان میزان که سهام جایزه به شما تعلق می‌گیرد، طبق فرمول‌هایی، قیمت سهام شما نیز کاهش می‌یابد. لذا دارایی شما قبل و بعد از افزایش سرمایه از این محل تغییری نخواهد کرد. سهام جایزه پس از تعلق گرفتن به سهامدران، هیچ تفاوتی با سهام عادی ندارد.

توجه کنید که بستگی به دلایل افزایش سرمایه و چشم‌انداز شرکت ممکن است قبل یا بعد از انجام آن قیمت سهام بسته به عرضه و تقاضا تغییراتی داشته باشد.

انواع سهام از نظر نوع مالکیت

سهام با نام

به سهامی که نام دارنده و مالک آن بر روی ورقه سهم و دفتر رسمی شرکت مربوطه ثبت شده باشد، سهام با نام می‌گویند. با نام بودن سهام مزایای بسیار زیادی دارد. سهام با نام به نوعی همانند سند یک خانه یا اتومبیل است. در این صورت تحت هیچ عنوان مالکیت سهام از سهامدار سلب نمی‌شود مگر این که خود سهامدار آن را به فروش برساند. با بروز حوادثی نظیر سرقت، آتش‌سوزی، سیل و یا بلایای طبیعی دیگر هیچ آسیبی به مالکیت فرد در شرکت مربوطه وارد نمی‌شود.

با نام بودن سهام همچنین امکان ارتباط میان شرکت و دارنده آن را تسهیل می‌کند. خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار نیز به صورت سهام با نام (حقیقی یا حقوقی) صورت می‌گیرد. شما به عنوان سهامدار یک شرکت می‌توانید با عوامل شرکت در ارتباط بوده و با معرفی خود از اخبار داخل شرکت و سایر اطلاعات آن با خبر شوید.

سهام بی‌نام

سهام بی‌نام در وجه حامل تنظیم شده و تمامی ویژگی‌های یک ورقه بهادار را دارد. با این تفاوت که شخصی که سهام در اختیار آن است در واقع مالک آن نیز تلقی می‌شود (همانند چک حامل که دارنده آن مالک نیز به شمار می‌رود.) این نوع سهام تحت رعایت مفاد قانون تجارت امکان تبدیل به سهام با نام را دارند.

انواع سهام از نظر ساختاز:

سهام سرمایه‌ای

سهام سرمایه‌ای خود به دو نوع سهام نقدی و سهام غیر نقدی تقسیم می‌شود که در ادامه توضیح داده خواهد شد. در این نوع سهام، خریدار با آورده خود (که می‌تواند پول، ماشین‌آلات، زمین و ساختمان و یا هر نوع سرمایه فیزیکی دیگر باشد.) به نسبت سرمایه خود در مالکیت شرکت سهیم شود.

سهام انتفاعی

در سهام انتفاعی مبلغ اسمی سهام به دارنده آن بازگردانده می‌شود. در این صورت مالک سهم در سود و زیان شرکت سهیم خواهد بود، اما در صورت انحلال شرکت مبلغ اسمی به وی تعلق نمی‌گیرد. در واقع دارنده سهام انتفاعی بدون داشتن هیچ حقی از سهام شرکت در سود و زیان و منافع آن سهیم هستند.

این نوع سهام که به جز چند مورد معمولا در کشور ما استفاده نمی‌شود، در قبال امتیازی است که دولت به منظور انتقال صنایع به مناطق محروم یا انجام نوعی خدمت در مناطق خاص برای یک شرکت صادر می نماید و شرکت نیز متعهد است در پایان فعالیت، دارایی خود را به دولت واگذار نماید.

سهام مؤسس

همان‌طور که از نام آن نیز مشخص است، در صورتی که مؤسسین شرکت در هنگام شروع فعالیت به جهت ابتکار و خلاقیت احتمالی صورت گرفته در راه‌اندازی شرکت، سهمی را برای خود در نظر بگیرند، به این نوع سهام، سهام مؤسس می‌گویند. این سهم ممکن است مانند سهام ممتاز از مزایایی بهره‌مند باشد و یا همانند سهام عادی در اختیار مؤسسین قرار گیرد. در هر صورت تمامی موارد می‌بایست در اساس‌نامه شرکت ذکر شده و به تصویب سهامدارن برسد.

انواع سهام (سرمایه‌ای) از نظر نوع آورده :

در توضیح سهام سرمایه‌ای گفتیم که بسته به نوع آورده سهامداران سهام را می‌توان به دو نوع نقدی و غیرنقدی تقسیم کرد. این سهام از نظر حقوق صاحبان سهام هیچ تفاوتی با هم نداشته و در عمل سهام عادی به شمار می‌روند.

سهام نقدی

در صورتی که فردی در ازای آورده نقدی (پول) سهام شرکتی را خریداری کند، سهام نقدی به وی تعلق می‌گیرد. مفهوم این سهام به نوعی در مقابل مفهوم سهام غیر نقدی قرار می‌گیرد.

سهام غیر نقدی

برای دریافت سهام غیر نقدی خریدار به جای پرداخت پول می‌تواند با آورده‌های دیگر مثل زمین، املاک، خودرو، ماشین‌آلات، مواد اولیه و نظیر آن صاحب سهام شرکت شده و به نوعی در قعالیت‌های شرکت مشارکت نماید. آورده غیر نقدی باید توسط کارشناس رسمی وزارت دادگستری تعیین ارزش شده و گزارش آن در اختیار مجمع عمومی مؤسس قرار گیرد.

نکته! سهام با حق چند رأی و سهام مدیریتی از دیگر انواع سهام هستند. سهام مدیریتی در واقع تعداد مشخصی از سهام یک شرکت است که در ازای آن یک صندلی در هیئت مدیره به دارنده آن اختصاص می‌یابد. لذا سهام را می‌توان از نظر کنترل نسبت به اداره شرکت به دو دسته سهام خرد و سهام مدیریتی تقسیم نمود.سهام عادی چیست؟

چکیده مطلب:

در این مقاله سعی کردیم که شما را با انواع سهام آشنا کنیم. همان‌طور که گفته شد سهام را می‌توان از جهات مختلف طبقه‌بندی کرد. اطلاع از این گونه اصطلاحات از این جهت که شما به عنوان سهامدار و فعال بازار سرمایه احتمالا با آن‌ها برخورد خواهید داشت، ضروری به نظر می‌رسد. یک سهام می‌تواند همزمان در چند مورد از تقسیم‌بندی‌های فوق قرار گیرد. در حال حاضر و با خرید سهام از طریق کارگزاری‌ها، به طور معمول سهام عادی، با نام، سرمایه‌ای، نقدی و خرد است که در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.