آموزش بورس – شاخص بورس – شاخص بازار سهام
شاخص بورس یک معیار آماری است که تغییرات در یک اقتصاد یا بازار بورس را نشان میدهد. در مورد بازارهای مالی، شاخص یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خرید و فروش می‌شود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان میدهد.
روش اندازه‌گیری هر شاخص، منحصر به همان شاخص است و نمی‌توان رقم فعلی یک شاخص را با شاخصی دیگر مقایسه کرد. بنابراین برای مقایسه دو شاخص مختلف بهتر است درصد تغییرات شاخص‌ها را نسبت به‌روز یا ماه قبل باهم مقایسه کرد، نه عدد فعلی آنها را. از شاخص کل و سایر شاخصهای بورس اوراق بهادار تهران میتوان برای سنجش عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرد
شاخص بازار سهام چیست؟
روشی برای اندازه‌گیری بخشی از بازار سهام است. این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تأثیر بیشتری می‌گذارد. در هر بازار بورس اوراق بهاداری میتوان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود. سرمایه‌گذاران باید به دو نکته توجه نمایند:
افزایش شاخص کل به معنی سودآوری شاخص صنعت چیست؟ کلیه سهام موجود دربورس نیست. و همچنین کاهش شاخص کل هم به معنی زیان در کل سهام موجود در بورس نمی باشد
یکی از مهمترین مسائل در سرمایه‌گذاری در بورس تشکیل سبد سهام است. سرمایه‌گذاران باید از هر صنعتی یک نوع از سهام آن صنعت را در سبد خود داشته باشند ( به قول معرف نباید تمام تخم مرغ ها را در یک سبد گذاشت)
چه شاخص هایی در بورس تهران محاسبه می شود؟
۱ – شاخص قیمت کل بازار
که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکتهای معامله شده تاثیر داده می‌شود.
۲ – شاخص قیمت تالار اصلی
که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلو اصلی تاثیر داده می‌شود.
۳ – شاخص قیمت تالار فرعی
که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلوی فرعی تاثیر داده می‌شود.
سایر شاخص های مهم
این شاخص عملکرد شرکتهای صنعتی بورس را نشان میدهد.
این شاخص عملکرد شرکتهای واسطه‌گری مالی شامل هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها را نشان میدهد.
شاخص قیمت و بازده نقدی را میتوان یکی از دقیق‌ترین شاخصهای محاسبه در بورس تهران به حساب آورد، زیرا هر دو مولفه تقسیم سود در شرکتها و بازده سهام بر اثر افزایش قیمت سهام شرکتها در آن مدنظر قرار گرفته است.
شاخص کل بورس چیست؟
شاید بهتر باشد قبل از توضیح شاخص بورس، اندکی به خود بورس بپردازیم. بورس، بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است که در آن سهام شرکتهای مختلف خرید و فروش می‌شود.
واژه «شاخص» ترجمه کلمه انگلیسی (Index) است. این واژه در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن می‌توانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص، مشاهده کنید. در واقع با بررسی یک شاخص می‌توانید وضعیت و نوسانات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را ببینید.
منظور از شاخص بورس چیست؟
شاخص بورس، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان میدهد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هر کدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان میدهند. محاسبه هر کدام از این شاخص‌ها از طریق فرمول متفاوتی صورت میگیرد.
پس برای تحلیل آن باید بدانید کارکرد آن شاخص چیست؟
شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل و بررسی‌شان میتوان از جنبه‌های مختلف، وضعیت گذشته و حال بورس را دریافت. در بین این شاخص‌ها چند شاخص از اهمیت بیشتری نزد افراد فعال در بازار بورس برخوردار هستند. در ادامه برخی از این شاخص‌ها را به شما معرفی میکنیم.
در شکل زیر، شیوه نمایش برخی از شاخصهای بورس را در سایت بورس مشاهده می‌کنید:
شاخص کل بورس چیست؟
این شاخص همان چیزی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان «شاخص بورس تهران» صحبت می‌شود. شاخص کل در بین افراد فعال در بازار بورس و سرمایه گذاری یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها به شمار می‌رود. این شاخص، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است.
به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. اجازه بدهید مثالی برایتان بزنیم. فرض کنید از سهام تمام شرکتهای بورسی هر کدام یک عدد سهم را می‌خرید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سهام شما خواهد بود.
پس این شاخص، هم تغییرات قیمت سهام و هم سودهای سالیانه‌ای که شرکتها به شما پرداخت می‌کنند را محاسبه میکند.
نام دیگر شاخص کل، «شاخص قیمت و بازده نقدی» (TEDPIX) است. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن توجه کنید شاخص صنعت چیست؟ این است که میزان تغییرات شاخص برای ما اهمیت دارد نه خود عدد شاخص. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۲۰۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ برسد – یعنی ۵۰% رشد کند – نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.
طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هرچه شرکتها بزرگتر باشند – یعنی سرمایه بیشتری داشته باشند – تاثیر بیشتری روی شاخص کل خواهند داشت.
منظور از شاخص قیمت چیست؟
شاخص قیمت، یکی از اصلی‌ترین شاخصهای بورس است. این شاخص، بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. پس اگر مثلا شاخص قیمت بورس در یک سال، ۲۰ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس در طول یک سال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است.
تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکتهای بورسی در فرمول شاخص، مورد محاسبه قرار میگیرد. در صورتی که در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکتها هم در محاسبه شاخص در نظر گرفته می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکتها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد – سرمایه آن بیشتر باشد – تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.
شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر چیست؟
بورس، هر سه ماه یک بار فهرست شرکتهای فعال‌تر را بر اساس میزان نقد شوندگی – یعنی خرید و فروش آسان‌تر و سریع‌تر سهام – سهامشان منتشر میکند. هر شرکتی که سهامش ساده‌تر و سریع‌تر خرید و فروش شود به اصطلاح «نقد شوندگی» بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان میدهد که سهام آنها از سایر شرکتها نقد شونده‌تر هستند.
نگاهی کوتاه به شاخصهای دیگر بورس
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ: این شاخص، سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان میدهد؛ ۳۰ شرکت بزرگی که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکتها بیشتر است. ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب «قیمت روز سهام شرکت» در «تعداد سهام آن شرکت» به دست می‌آید.
شاخص صنعت: منظور از شرکتهای صنعتی، شاخص صنعت چیست؟ شرکت‌هایی هستند که در صنایع مختلف مانند «خودروسازی»، «پتروشیمی»، «فلزات اساسی»، «مخابرات»، «ساختمان» و … فعالیت می‌کنند. شاخص صنعت، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش صنعت است. عملکرد هر کدام از این صنایع تحت عنوان شاخص جداگانه‌ای مورد بررسی قرار میگیرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی.
شاخص واسطه گری‌های مالی: این شاخص، عملکرد شرکتهای واسطه گری مالی که فعالیت آنها در حوزه مالی است – مثل هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها – را نشان میدهد.
شاخصهای دیگری نیز در بورس مورد محاسبه قرار می‌گیرند که شاید برای سرمایه گذاران عام بورس کاربرد زیادی نداشته باشند. می‌توانید آنها را در مقاله انواع شاخصهای بورس مطالعه کنید.
یک نکته مهم در مورد شاخص
درست است که شاخص، عملکرد و وضعیت بورس را نشان میدهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. بلکه شاخص، وضعیت کلی بورس را به ما نشان میدهد.
در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ وزن زیادی – سرمایه و ارزش بازار زیادی – داشته باشند و با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند.
در حالی شاخص صنعت چیست؟ شاخص صنعت چیست؟ که وضعیت بسیاری از شرکتهای دیگر متفاوت است. در این جور مواقع، شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن میتواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد.
چون در شاخص هم وزن، وزن تمام شرکتهای بورسی مساوی در نظر گرفته می‌شود و شرکتهای بزرگ نمی‌توانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند.
شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران
شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران موسوم به تپیکس (به انگلیسی: TEPIX) که به طور خلاصه شاخص کل هم خوانده می شود، نشانگر روند عمومی قیمت کل شرکت های بورس است و تغییرات سطح عمومی قیمت ها را نسبت به تاریخ مبدأ نشان می دهد.
تدیکس (TEDIX)
تپیکس (TEPIX)
تدپیکس (TEDPIX)
تفیکس (TEFIX)
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ (TEFIX 30)
شاخص ۵۰ شرکت فعال تر
شاخص صنعت
شاخص کل در ۱ شهریور ۱۳۶۹ با عدد ۱۰۰ واحد تعریف شد. بالاترین رقم ثبت شده برای این شاخص، در ۱۳ مرداد ۱۳۸۳ با ۱۳۸۸۲ واحد بود. شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران روز دوشنبه ۱۶ شهریور ۱۳۹۰ به ۲۶ هزار و ۹۳۰ واحد رسید. این عدد در تاریخ بورس بی سابقه است. شاخص کل ابتدای سال ۱۳۹۰ حدود ۲۳ هزار بود.پس از گذشت نزدیک به ۶ سال، شاخص بورس اوراق بهادار تهران در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۳۸۹ به بالاترین حد خود در تاریخ بورس ایران یعنی به عدد ۱۳٬۹۰۴ رسید.با بروز بحران ارزی در ایران در سال ۱۳۹۱ این نشانگر رشد خود را از ۲۳۷۸۷ واحد در مرداد ۱۳۹۱ شروع و به رکورد تاریخی خود در ۱۵دی ماه ۱۳۹۲ که ۸۹۵۰۰ واحد بود رساند و پس از آن وارد دوران رکود و نزول خود گردید.فاجعه بارترین روز برای بورس تهران (یکشنبه سیاه) در تاریخ ۲۲ دی ماه ۱۳۹۲ اتفاق افتاد که در آن شاخص کل بورس تهران بیش از ۲۲۰۰ واحد افت داشت.
شاخص های بورس تهران
شاخص بورس چیست؟
حتما تا به حال در اخبار شنیده اید که به طور مثال شاخص بورس 1000 واحد افزایش یا 700 واحد کاهش داشته است. در این نوشته در مورد این موضوع و تغییرات آن صحبت خواهد شد.
به طور ساده میتوان گفت شاخص بورس معیاری است که بیانگر وضعیت کلی بورس است. با توجه به اینکه شاخص های مختلفی در بورس وجود دارند و هر کدام از جنبه خاصی وضعیت را به ما نشان می دهند، باید کارکرد هر کدام از آنها را شناخته و در تحلیل اطلاعات بازار استفاده کرد. در ادامه با آنها آشنا می‌شویم:
1- شاخص کل:
شاخص کل همان شاخصی است که در اخبار و رسانه ها بعنوان شاخص بورس تهران نام برده می شود و از پرکاربردترین و رایج ترین شاخص ها در بین سرمایه گذاران بورس است. این شاخص که آن را در اصطلاح فنی، شاخص TEDPIX نیز می شناسیم، در واقع شاخصی برای نشان داده بازدهی نقدی بازار بورس است. اگر بازار بورس را به یک کارنامه تشبیه کنیم، معدل کل دروس را شاخص کل می نامیم. به بیانی دقیق‌تر شاخص کل اندازه سطح عمومی قیمت ها و سود سهام کل شرکت های پذیرفته شده در بورس را نشان میدهد.
آنچه در اخبار و تحلیل های روند بازار اهمیت دارد، تغییرات شاخص کل به سمت مثبت یا منفی است که میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس را نشان می دهد.
نکته مهم اینکه تغییرات شاخص کل بر مبنای بزرگ یا کوچک بودن شرکت ها متفاوت است. تا به حال شنیده اید که گفته می شود بیشترین تاثیر مثبت یا منفی در شاخص را سهم های … داشته اند. علت این است که شرکتهای با ارزش بازار بزرگتر، تاثیرات بیشتری در مثبت یا منفی شدن شاخص کل دارند. این تاثیر را میتوان مشابه همان کارنامه تحصیلی دانست. در کارنامه هر درسی که واحد بیشتری داشته باشد تاثیر آن در معدل کل بیشتر خواهد بود.
نکته دیگر که باید به آن اشاره کرد این است که رشد شاخص کل بورس، نمی تواند نشانه ای از رشد نرخ سهام تمام شرکت های حاضر در بورس باشد. به واقع چون این شاخص یک میانگین از کل رشد و افت نرخ سهام است، بدیهی است که نمی توان رشد آن را به معنای رشد تمامی سهم ها در نظر گرفت.
2- شاخص قیمت:
دقیقا مشابه شاخص کل بوده و جزو شاخص های اصلی بازار می باشد با این تفاوت که در شاخص قیمت سود سالانه شرکتها لحاظ نمی شود و تنها سطح قیمت های سهام را مورد بررسی قرار می دهد. برای مثال اگر شاخص قیمت ظرف 3 ماه 10 درصد افزایش یابد به این معناست که میانگین قیمت سهام شرکت ها در این بازه 10 درصد بالاتر رفته است. در این شاخص هم اندازه شرکتها(میزان سرمایه) مهم و تاثیرگذار است.
3- شاخص کل هم وزن:
با توجه به توضیحات فوق یک شاخص دیگر وجود دارد که در آن صرف نظر از اندازه سرمایه شرکتها، وزنی برابر برای کلیه شرکت ها در نظر گرفته می شود و نوسانات مثبت یا منفی شرکت های کوچک به اندازه شرکت های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است. از این جهت شاخص هموزن معرف خوبی برای تغییرات شرکت های کوچکتر بازار می باشد.
در سایت tsetmc این شاخص‌ها را می‌توانید رصد کنید
4- شاخص 50 شرکت فعال:
لیستی از 50 شرکت در دوره های سه ماهه به روز رسانی می شود که در آن شرکتهای فعال تر و نقد شوندگی بالاتر (خرید و فروش راحت تر) قرار دارند.
این شاخص سطح تغییرات قیمتی 50 شرکت فعال تر و با نقدشوندگی بالاتر را به ما نشان می دهد.
5- شاخص گروه:
بازار بورس از لحاظ نوع فعالیت به بخش های مختلفی تقسیم شده که هر کدام یک گروه را تشکیل داده اند. گروه خودرو، گروه پتروشیمی، گروه ساختمان و … شاخص گروه برای رصد تغییرات سطح قیمت گروهی خاص از شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد.
6- شاخص صنعت:
بسیاری از شرکت های حاضر در بورس در فعالیت های صنعتی و تولیدی فعالیت دارند. گروه خودرو، پتروشیمی، مخابرات و … که بخشی از صنعت را تشکیل می دهند با شاخص صنعت نمایش داده می شوند.
7- شاخص سهام آزاد شناور
سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت ها است که دارندگان آن، قصد فروش سهم های خود در مدت زمانی کوتاه را دارند. به واقع دارندگان سهام شناور آزاد، از سهم در اختیار خود به عنوان ابزاری جهت حفظ مدیریت و نفوذ در شرکت استفاده نکرده و آن را در معرض فروش لحظه ای قرار می دهند. معمولا سهام شناور آزاد هر شرکت، درصدی کمتر از 50 درصد از سهام کل آن شرکت را به خود اختصاص می دهد.
شکل گیری عدد شاخص سهام آزاد شناور، فرآیندی شبیه به شاخص کل بورس دارد. البته تفاوت هایی نیز وجود دارد؛ از جمله آن که در محاسبه شاخص سهام آزاد شناور، کل سهام ارائه شده شرکت ها لحاظ نمی شود، بلکه تنها سهام شناور آزاد آن ها اعمال خواهد شد.
جزئیات خبر
در بازار بورس ایران شاخص های مختلفی وجود دارد که دو مورد از مورد توجه ترین شاخص ها، شاخص کل و شاخص هم وزن می باشد. در مقالات قبلی درباره شاخص کل و اهمیت آن توضیح دادیم و حال در این مطلب قصد داریم به بررسی شاخص هم وزن در بورس، اهمیت آن و تفاوت های شاخص کل و شاخص هم وزن بپردازیم و نحوه محاسبه شاخص هم وزن را بیان کنیم.
شاخص هم وزن به زبان ساده
شاخص هم وزن یکی از انواع شاخص بورس می باشد که در این شاخص تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس بطور برابر در محاسبه شاخص سهیم هستند یعنی تمامی شرکت های حاضر در بازار بورس به یک میزان در صعود و نزول این شاخص تاثیرگذار هستند.
به دلیل تاثیرگذاری شرکت های بزرگ در شاخص کل باید روی شاخص هم وزن بیشتر تمرکز کرد زیرا در اکثر مواقع بازیگر سهم یا حقوقی های بزرگ به راحتی با عرضه و تقاضا میتوانند روند بازار را تحت تاثیر قرار دهند و از این راه جوهای روانی سنگینی ایجاد کند.
بازار این روزها نیز به خوبی نشان دهنده این موضوع می باشد و متاسفانه با ایجاد جو روانی و گاها مثبت کردن یک سری سهام شاخص ساز نوید بازگشت بازار را می دهند اما واقعیت این است که باید کلیت بازار رو به بهبود شود؛ بنابراین بازگشت شاخص هم وزن بیشتر میتواند به بهبود جو بازار کمک کند.
ویژگی های شاخص هموزن
از جمله مهم ترین ویژگی های شاخص هموزن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شاخص هموزن در بورس بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکتها است نه بر اساس سرمایه بیشتر.
- شاخص هم وزن برخلاف شاخص کل بورس میزان مثبت و منفی بورس را نمایش میدهد.
- در محاسبه شاخص هموزن به همه شرکتها وزن برابری میدهند در نتیجه اگر شاخص هموزن مثبت شود یعنی اینکه تعداد بیشتری از شرکتها در بورس مثبت می باشند.
- در شاخص هم وزن از هر صنعت به نسبت تعداد شرکتهای آن صنعت تأثیر میگیرد اما شاخص موزون به ارزش آن توجه میکند مثلا اگر در یک صنعت فقط یک شرکت وجود داشته باشد اما تعداد سهام منتشره آن بزرگ باشد در مقایسه با صنعتی با تعداد شرکتهای بیشتر اما وزن پایین‌تر، تأثیر بیشتری روی شاخص خواهد گذاشت.
- همچنین به دلیل اینکه شاخص هموزن نوسان کمتری دارد، دارای ریسک کمتری نسبت به شاخصهای ارزشی است.
- شاخصهای هموزن به غیر از افزایش قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاران، در صندوق‌های شاخصی باعث کاهش ریسک، سادگی و شفافیت می‌شود.
تفاوت شاخص هم وزن با شاخص کل بورس
تفاوت عمده شاخص کل و شاخص هم وزن در وزن شرکت های محاسبه شده در شاخص است به این صورت که شاخص کل میان سهام های بزرگ و کوچک تمایز قائل می شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکت ها در نظر میگیرد و نحوه محاسبه شاخص هم وزن در بورس به این صورت است که میانگین بازدهی شرکتها را با ضریب یکسان محاسبه میکند و آنها را در نمودار نشان میدهد.
برای مثال در محاسبه شاخص کل سهام ذوب آهن که ارزش بازار بیشتری دارد و شرکت بزرگتری از قشیر است تاثیری بیشتری هم نسبت به قشیر روی شاخص کل دارد. اما در محاسبه شاخص هم وزن، وزن و تاثیر هر دو شرکت باهم برابر است. مبنای شاخص هموزن ۱۰۰۰۰ واحد می باشد و از اول فروردین ۱۳۹۳ معرفی شده است.
حالا اگر شاخص کل مثبت باشد ولی شاخص هم وزن بورس منفی باشد یعنی شاخص سازها یا همان شرکت های بزرگ که تاثیر زیادی روی شاخص کل دارند مثبت هستند ولی اکثر سهم ها منفی هستند.
پس اگر بخواهیم بفهمیم که بیشتر نمادها در یک روز مثبت هستند یا منفی باید ببینیم شاخص هم وزن در بورس مثبت است یا منفی. در روزهایی که شاخص کل مثبت است ولی اکثر سهام بازار منفی هستند، شاخص هموزن منفی شود زیرا وضعیت اکثریت سهام بازار است که در شاخص هموزن منعکس می‌شود.
اگر میخواهید بدانید که شاخص هم وزن کجاست بهتر است نگاهی به سایت tsetmc.com بیاندازید و مقدار رشد و یا ریزش شاخص هم وزن را در آن جا ببینید. وقتی شاخص هم وزن مثبت باشد به این معنی است که شرکت های کوچک نیز مورد توجه قرار گرفته و با سوددهی همراه شده اند و این نشانه خوبی برای بازار سرمایه است.
دیدگاه شما