بازار بین بانکی

بانک مرکزی موتور رشد تورم را تقویت کرد؟

خرداد: آمارها نشان می‌دهند که بانک مرکزی برای سرکوب نرخ بهره بین بانکی، اقدام به پول پاشی در این بازار کرده که می‌تواند پیامدهای تورمی خطرناکی داشته باشد.با وجود اینکه کارشناسان اقتصادی بارها نسبت به عواقب سرکوب نرخ بهره بین بانکی، بانک مرکزی همچنان به رویه خود ادامه می‌دهد. حال بررسی‌ها نشان می‌دهند که این اقدام، رکورد جدیدی در پول‌پاشی بجا گذاشته و می‌تواند پیامدهای تورمی خطرناکی داشته باشد.

رکوردشکنی بانک مرکزی در پول پاشی
براساس آمارهای منتشر شده در خبرگزاری اکوایران، در هفته منتهی به ۱۴شهریور ماه، افزایش شدید تزریق پول در بازار بین بانکی سبب شده تا رکورد تزریق پول در این بازار شکسته شود.مطابق این آمار، بسط پول توسط بانک مرکزی در میانه شهریور ماه و در بازار باز معادل ۶۸هزار و ۴۸۰میلیارد تومان بوده است. این مبلغ تنها حدود ۲٫۲درصد نسبت به هفته گذشته افزایش یافته بود.اما از سوی دیگر و در بازار بین بانکی، این مبلغ به ۳۵ هزار و ۲۸۰ میلیارد تومان رسیده که بالاترین سطح در سال ۱۴۰۱ را نشان می‌دهد.بنابراین در بازار بین بانکی مجموع تزریق پول توسط بانک مرکزی در این دو بازار از مزر ۱۰۳هزار و ۷۷۰میلیارد تومان عبور کرد که در تمام مدت برگزاری بازار باز، بی‌سابقه است.

اصرار بانک مرکزی برای سرکوب بهره بین بانکی
در هفته منتهی به ۱۴ اردیبهشت سال جاری، نرخ سود بازار باز به ۲۱درصد رسید و این نرخ در بازار بین بانکی معادل ۲۲درصد ثبت شد. به همین ترتیب، محاسبات نشان می‌دهند که نرخ سود موزون تزریق نقدینگی در بازار بین بانکی معادل با ۲۱٫۳۴ درصد بوده است.به عقیده برخی کارشناسان، این موضوع ناشی از افزایش کسری در بانک‌ها بوده اما بانک مرکزی همچنان سعی دارد که سقف ۲۱درصد را برای سود بین بانکی حفظ کند.

هیزم بانک مرکزی بر آتش تورم
از آنجا که افزایش نقدینگی، اصلی‌ترین موتور محرک رشد تورم به شمار می‌رود، بازار بین بانکی این رکوردشکنی‌های پی در پی در دولت سیزدهم، بسیار نگران کننده است. این در حالی است که ابراهیم رئیسی بارها در دستورات خود به بانک مرکزی بر لزوم کنترل نقدینگی تاکید کرده است. با این وجود، به نظر می‌رسد که سیاست‌های بانک مرکزی نه تنها نقدینگی را کنترل نمی‌کند بلکه همانند هیزمی بر آتش آن عمل می‌کند.

بازار باز بانکی چیست و چه تاثیری بر اقتصاد دارد؟

بازار باز بانکی به زبان ساده، خرید و فروش اوراق بدهی دولت (اسناد خزانه اسلامی) در بازار ثانویه‌‌ای است که بین بانک‌ها برای معاملات این اسناد راه‌اندازی شده است. اما بانک مرکزی طی چه پروسه‌ای به این اسناد دست می‌یابد تا امکان خرید و فروشش را داشته باشد؟ بانک مرکزی برای پاسخ به این سئوال عملیاتی را طراحی کرده که طی آن، به جای قرض دادن صرف به بانک‌ها در قالب خط اعتباری یا اصافه‌برداشت از آن‌ها وثایقی شامل اوراق بدهی دولتی (اسناد خزانه اسلامی) اخذ می‌کند.

در بازار بین بانکی واقع بانک مرکزی به گونه‌ای غیرمستقیم بانک‌ها را مجبور به خرید این اوراق می‌کند تا در شرایط نیازشان بتوانند به عنوان وثیقه استفاده کنند. اسناد خزانه اسلامی (اخزا) در یک بازار بین بانکی بین بانک‌ها و بر اساس نرخ شناور معامله می‌شوند و بانک مرکزی این اوراق بهادار را به عنوان وثیقه خط اعتباری به بانک‌ها می‌پذیرد. بنابراین بانک مرکزی به عنوان نهاد سیاست‌گذار همواره مقداری از این اسناد را در دست دارد تا بنا به سیاست‌های پولی خود بتواند از بازار خارج کند یا به آن وارد کند.

اوراق خزانه اسلامی (اخزا) چیست؟

اسناد خزانه اسلامی یا اخزا یک ابزار مالی است که از سوی خزانه‌داری کل کشور در وزارت امور اقتصادی و دارایی منتشر می‌شود تا بدهی‌های دولت به نظام بانکی، صندوق‌های تامین اجتماعی و پیمانکاران طلبکار در پروژه‌های عمرانی دولت را جبران کند و در اختیار این طلبکاران قرار می‌گیرد. تضمین بازپرداخت این اسناد با وزارت اقتصاد است اما می‌توان پیش از سررسید آن‌ها را در بازار ثانویه هم معامله کرد که یکی از این بازارها، بازار بین بانکی است. این اوراق بدون کوپن و متحدالشکل هستند.

اسناد خزانه اسلامی از آنجایی که ابزاری با قابلیت کشف قیمت در بازار ثانویه است انضباط مالی مناسبی را بر سیاست‌های مالی دولت حاکم می‌کند و این نهاد را از انباشتگی بدهی‌هایش رهایی می‌بخشد. همچنین با توجه به این‌که پیمان‌کاران و بانک‌ها به طلب‌شان دست پیدا می‌کنند، نقدینگی بهتر، روان‌تر و با هزینه کمتر در اقتصاد جریان پیدا می‌کند.

اجرای عملیات بازار باز بانکی چه تاثیری بر اقتصاد دارد؟

عملیات بازار باز از دو بعد سیاست‌های پولی و مالی می‌تواند به اقتصاد کمک کند. در بعد سیاست‌های پولی با ایجاد امکان این‌که طلبکاران با واسطه اسناد خزانه اسلامی به طلبشان برسد به روان شدن جریان نقدینگی کمک می‌کند. همچنین عصای دست بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی و تورم و ایجاد انقباض و انبساط پولی با خرید و فروش این اوراق در بازار است.

از منظر سیاست‌های مالی هم با روان شدن معاملات اسناد خزانه اسلامی، عملا امکان کاهش بدهی‌های دولت و پرداخت بدهی‌هایش به طلبکاران فراهم می‌شود. در ادامه به صورت دقیق‌تر به تاثیر وضعیت بازار باز بانکی بر اقتصاد پولی و اقتصاد مالی پرداخته می‌شود.

تاثیر عملیات بازار باز بر اقتصاد پولی

این‌که بانک‌ها برای تامین وثایق‌شان مجبورند که اوراق بدهی دولت را خریداری کنند، یکی از موارد کنترل‌کننده نقدینگی در سطح جامعه است اما اصلی‌ترین تاثیر اجرای عملیات بازار باز بر اقتصاد در این است که بانک مرکزی می‌تواند اقدام به خرید و فروش این اوراق در بازار باز بین بانکی کند؛ به بازار بین بانکی این صورت که اگر بانک‌ها نتوانند در سررسید مشخص بدهی‌شان به بانک مرکزی را بازگردانند، بانک مرکزی حق فروش این اوراق در بازار را دارد. یعنی در واقع به اندازه‌ای که آن خط اعتباری بازگردانده نشده، باعث افزایش پایه پولی در اقتصاد شده است، بانک مرکزی می‌تواند معادل آن را اوراق بدهی بفروشد و معادل همان نقدینگی ایجادشده را از سطح جامعه جمع کند تا بتواند کنترل لازم را در خصوص افزایش ناخواسته پایه پولی که منجر به تورم می‌شود، انجام دهد.

در واقع بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار پولی با اجرای وضعیت بازار باز بانکی می‌تواند هر گاه که اراده کرد با فروش اسناد خزانه اسلامی در بازار ثانویه سیاستی انقباضی را در پیش بگیرد و با خرید این اسناد، سیاست انبساطی را بر اساس برنامه‌هایش پیاده کند.

همچنین وصول طلب طلبکاران از دولت اعم از بانک‌ها، صندوق‌های بزرگ تامین اجتماعی و همچنین پیمانکاران پروژه‌های بزرگ دولتی باعث می‌شود که نقدینگی به صورت روان‌تر جریان پیدا کند و منابع قفل‌شده بانک‌ها آزاد شود و هزینه معاملات هم کاهش پیدا کند که این امر نهایتا باعث کنترل تورم می‌شود و یکی دیگر از آثار عملیات باز بانکی بر سیاست‌های پولی آشکار می‌شود.

یکی دیگر از منافع ایجاد این بازار ثانویه، ایجاد کُریدور سود (نرخ سود شناور) در آن است که نهایتا منجر به کاهش نرخ سود بانکی خواهد شد. پیگیری سیاست قبول وثایقی مثل اسناد خزانه اسلامی در میان‌مدت و بلندمدت منجر به این می‌شود که بانک مرکزی به سمت قبول این نوع وثایق به جای سپرده‌های قانونی برود. سپرده قانونی، بخشی از سپرده‌های بانک‌هاست که بانک مرکزی بازار بین بانکی به عنوان تضمین از بانک‌ها اخذ می‌کند که معمولا بین 10 تا 15 درصد از کل سپرده‌های یک بانک است. آزاد شدن این مقدار از سپرده‌های ریالی و جایگزین شدن آن با اسنادخزانه اسلامی (اخزا) می‌تواند قدرت تسهیلات‌دهی بانک‌ها را بالاتر ببرد و کردش نقدینگی را سالم‌تر کند و هزینه پول را کاهش بدهد.

تاثیر عملیات بازار باز بر اقتصاد مالی

انباشتگی بدهی دولت به طلبکارانش یکی از مشکلات تراز حساب دولت در حدود دو دهه اخیر بوده است. این امر سیاستگذاری مالی دولت را با مشکل و آشفتگی مواجه کرده است. برای حل این مشکل دولت در چند سال اخیر به انتشار اسناد خزانه اسلامی دست زده تا بتواند بدهی‌هایش را در قالب‌های دیگری پرداخت کند. بدهی دولت به خصوص به صندوق‌های بزرگ تامین اجتماعی و بانک‌ها باعث شده تا قدرت مانور و توسعه این نهادها در چند سال اخیر به شدت کاهش پیدا کند.

این‌که طلبکاران عمده دولت بتوانند طلبشان را در قالب این اوراق دریافت کرده و در بازار ثانویه کشف قیمت کرده و بفروشند، باعث می‌شود که هم تراز دولت متوازن‌تر شود و هم نهادهای بزرگ توسعه بیشتری پیدا کنند.

دستورالعمل بازار باز بانک مرکزی

بانک مرکزی از حدود 1.5 سال پیش به دنبال راه‌اندازی این بازار بین بانکی بوده و در این راستا پس از تهیه دستورالعمل بازار باز در 13 ماده و 5 تبصره، اصلاحاتی روی آن انجام داد و اوایل دی‌ماه 98 در شورای پول و اعتبار به تصویب رساند. در اواخر شهریورماه، رییس‌کل بانک مرکزی اعضای کمیته اجرایی عملیات بازار باز بین بانکی را تعیین کرد. نهایتا اولین معامله بازار باز 28 دی‌ماه 98 انجام شد و بانک مرکزی شرایط قطعی خرید اوراق خزانه را بانک‌های عضو بازار بین‌بانکی فرستاد تا آن‌ها ظرف سه روز پیشنهادات فروش‌شان را بر اساس نیازهای کوتاه‌مدت نقدینگی خود به بانک مرکزی بفرستند.

بازار بین بانکی

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، عضویت بانک دی در بازار بین بانکی تهران را به شبکه بانکی کشور ابلاغ کرد.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، عضویت بانک دی در بازار بین بانکی تهران را به شبکه بانکی کشور ابلاغ کرد.
به گزارش روابط عمومی بانک دی، در راستای دریافت مجوز انجام عملیات ارزی در سطح مرحله سوم، با ابلاغ اداره صادرات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شبکه بانکی کشور، بانک دی به عضویت رسمی بازار بین بانکی ارز تهران در آمد.
بر اساس این مجوز از این پس بانک دی ضمن عضویت در بازار بین بانکی ارزی تهران و دسترسی به سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) و همچنین عضویت در بازار متشکل معاملات ارزی، قادر به انجام معاملات ارزی با بانک مرکزی و سایر بانک‌ها خواهد بود.
شایان ذکر است پیش از این بانک دی با ایجاد اتاق معاملات ارز و پیاده سازی استانداردها، مقررات و ضوابط اجرایی تعیین شده از سوی بانک مرکزی هم زمان با تکمیل کادر ارزی متخصص و توانمند مورد نیاز شعب و همچنین دریافت تاییدیه بازرسان بانک مرکزی پس از بازدید از واحدها و زیرساخت‌های موجود ارزی در معاونت امور ارزی و بین الملل، حایز شرایط دریافت مجوز انجام عملیات ارزی در سطح مرحله سوم از سوی بانک مرکزی شده بود.

تاثیر نوسانات نرخ سود بین بانکی بر بازار سرمایه

اقتصاد ایران: در شرایطی که سود بین بانکی با تداوم روند افزایشی خود در هفته‌های اخیر دوباره به نرخ ۲۱ درصد نزدیک شده است، رئیس کل بانک بازار بین بانکی مرکزی می‌گوید که سیاست این بانک برای سود بین بانکی این است که این نرخ نوسانات زیادی نداشته باشد.

به گزارش پایگاه خبری اخبارخوب به نقل از خبرگزاری اقتصادایران ، سود بین بانکی که به‌عنوان یکی از انواع نرخ‌های بهره در بازار پول به نرخ‌های سود یا بهره در سایر بازارها جهت می‌دهد، در واقع قیمت ذخایر بانک‌هاست و زمانی که آن‌ها در پایان دوره مالی کوتاه‌مدت اعم از روزانه یا هفتگی دچار کسری ذخایر می‌شوند، از سایر بانک‌ها در بازار بین بانکی یا از بانک مرکزی استقراض می‌کنند.

این سود در هفته‌های اخیر دوباره روند صعودی خود را شروع کرده و به نرخ ۲۱ درصد نزدیک شده است. این در حالی است که پیش از این، نرخ سود بین بانکی به ۲۱.۳۱ درصد رسیده و با بازار بین بانکی واکنش منفی فعالان بازار سرمایه مواجه شد.

در این زمینه، بانک مرکزی در جلسه با فعالان بازار سرمایه موظف شد تا نرخ سود در بازار بین بانکی را کنترل و این نرخ را در بازار بین بانکی متناسب با سیاست‌های تورمی مدیریت کند که پس از آن جلسه، روند سود در بازار بین بانکی نزولی شد و این نرخ به‌ ترتیب از ۲۱.۳۱ به ۲۱.۱۳، ۲۰.۶۴، ۲۰.۵۹ درصد رسید.

اما در ادامه، نرخ سود بین بانکی روند صعودی خود را آغاز کرد و اکنون به ۲۰.۹۳ درصد رسیده است.

در این زمینه، علی صالح‌آبادی – رئیس کل بانک مرکزی – اعلام کرد که روند تغییرات سود بین بانکی به وضعیت عرضه و تقاضا در بازار بین بانکی بستگی دارد و سعی بانک مرکزی بر بازار بین بانکی این است که سود بین بانکی نوسانات زیادی نداشته است.

علاوه بر این، محمد نادعلی – مدیرکل عملیات پولی و اعتباری بانک مرکزی – در این رابطه اظهار کرد: فلسفه بازار بین بانکی این است که بانک‌ها در صورت کمبود منابع، مبادلات کوتاه مدت و یک شبه انجام می‌دهند که این مبادلات باعث می‌شود تا نرخ سودی در این بازار شکل بگیرد و نرخ این سود نیز متناسب با نیاز بانک‌ها به این منابع مشخص می‌شود.

وی با بیان اینکه بانک‌ها منابع مازاد خود را وارد بازار بین بانکی می‌کنند و به سایر بانک‌ها که به این منابع نیاز دارند تسهیلات می‌دهند، گفت: بازار بین بانکی بنابراین، نرخ سود بین بانکی تاثیری بر سود سپرده و تسهیلات نمی‌گذارد. بازار بین بانکی بازاری نیست که بانک‌ها سهام خود را بفروشند و پول خود را وارد این بازار کنند که وقتی نرخ در این بازار افزایش یابد، آنها انگیزه ورود به بازارهای دیگر را نداشته باشند و سایر بازارها تحت تاثیر این موضوع قرار بگیرند.

سود بین بانکی بر بورس تاثیری ندارد

نادعلی ادامه داد: تقاضا و عرضه بانک‌ها در بازار بین بانکی است که موجب تغییرات در نرخ سود این بازار می‌شود و سعی بانک مرکزی در این زمینه این است که نوسانات این بازار را کنترل کند بنابراین، وقتی نوسانات را از بازار بین بانکی بگیریم طبیعتا نوسانات در سایر بازارها نیز کمتر می‌شود. نرخ سود سپرده و تسهیلات در ایران تابع شرایط بازار بین بانکی نیست و بنابراین، تغییرات در سود بین بانکی نمی‌تواند تاثیری بر بازار سرمایه داشته باشد بلکه تغییرات نرخ سود سپرده و تسهیلات است که بر بازار سرمایه تاثیرگذار است.

بانک مرکزی در بازار بین بانکی چه می‌کند؟

مدیرکل عملیات پولی و اعتباری بانک مرکزی افزود: بانک مرکزی سعی می‌کند نرخ سود در بازار بین بانکی را مدیریت کند تا انتظارات تورمی را کنترل و منابع بانک‌ها را تامین کنند تا بانک‌ها به سمت برداشت مستقیم از بانک مرکزی بروند. عملکرد بانک مرکزی در بازار بین بانکی به این صورت است که اخبار و انتظارت تورمی را تنظیم و منابع را از طریق عملیات ریپو تزریق یا جذب می‌کند که با این اقدامات نرخ در بازار بین بانکی بسته به سیاست مدنظر بانک مرکزی تغییر می‌کند.

نرخ سود بین بانکی دوباره به ۲۱ درصد نزدیک شد

بررسی وضعیت سود در بازار بین بانکی حاکی از آن است که این سود برای بار دوم بازار بین بانکی در حال وارد شدن به کانال ۲۱ درصد بوده و به ۲۰.۹۳ درصد رسیده است.

به گزارش مُنیبان؛ سود بین بانکی که به‌عنوان یکی از انواع نرخ‌های بهره در بازار پول به نرخ‌های سود یا بهره در سایر بازارها جهت می‌دهد، در واقع قیمت ذخایر بانک‌هاست و زمانی که آن‌ها در پایان دوره مالی کوتاه‌مدت اعم از روزانه یا هفتگی دچار کسری ذخایر می‌شوند، از سایر بانک‌ها در بازار بین بانکی یا از بانک مرکزی استقراض می‌کنند.

بررسی آخرین وضعیت سود در بازار بین بانکی نشان می‌دهد که با تداوم روند صعودی، این سود به ۲۰.۹۳ درصد رسیده و به ۲۱ درصد نزدیک شده است. این در حالی است که آخرین باری که سود بین بانکی به ۲۱ درصد رسید، با واکنش منفی فعالان بازار سرمایه مواجه شد و آنان خواستار کنترل این نرخ شدند.

اخیرا در جلسه مسئولان بانک مرکزی با فعالان بازار سرمایه، بر کنترل نرخ سود بین بانکی در چارچوب سیاست‌های پولی تاکید شد که پس از این جلسه و مصوبه آن، روند کاهشی این نرخ آغاز شد و سود بین بانکی از ۲۱.۳۱ به ۲۱.۱۳ درصد رسید. در ادامه، سود بین بانکی تا اواسط مردادماه به نرخ ۲۰.۵۹ درصد رسید اما در هفته‌های اخیر باز هم روند صعودی این نرخ شروع شده و براساس آخرین تغییرات در سود بین بانکی، این نرخ به ۲۰.۷۴ درصد رسیده است. پس از آن، سود بین بانکی به ۲۰.۸ درصد و ۲۰.۹۳ درصد رسید.

در ادامه می‌توانید تغییرات نرخ سود بین بانکی از ابتدای سال جاری تاکنون را مشاهده کنید: