شاخص آزاد شناور (TEFIX)

آشنایی با شاخص بورس و انواع آن

اگر شخصی بخواهد پول خود را در بازار طلا و سکه سرمایه‌­گذاری کند، ابتدا به بررسی وضعیت این بازار می­‌پردازد. در مورد بازار مسکن و ارز هم شرایط مشابه تست و قبل از سرمایه‌گذاری، شخص باید عوامل موثر روی ارزش بازار را در نظر بگیرد. در این بازارها شما گزینه‌های زیادی برای خرید و فروش ندارید. مثالا در بازار ارز شما می­توانید روی دلار یا یورو سرمایه‌­گذاری کنید، یا در بازار طلا می‌­توانید طلای آب شده یا سکه بخرید. ارزش این بازارها نسبت به ارزش ریال تعیین می­‌شود، پس با توجه به ارزش روزافزون این بازارها در قیاس با ریال، می‌­توانید از یک سودآوری حداقلی مطمئن باشید. اما در بازار بورس شرایط متفاوت است (برای درک بهتر این تفاوت، مطالعه مقاله چرا بازار بورس بهترین روش سرمایه گذاری است؟ توصیه می‌شود). اینجاست که اهمیت شاخص بورس مطرح می‌شود که در این مقاله قصد داریم با آن آشنا شویم.

وقتی قصد سرمایه­‌گذاری روی سهام بورس را دارید، با صدها گزینه در دسترس برای سرمایه­‌گذاری مواجه هستید. حتی در ماه­‌های اخیر که بازار بورس تهران رونق فزاینده­‌ای را پشت سر گذاشته، میزان سودآوری سهام مختلف یکسان نبوده و حتی بعضی از سهام بورس رشدی کمتر از تورم را داشته‌­اند که معادل با زیان است. بر خلاف بازارهای موازی که ارزش آن­‌ها از طریق مقایسه با ریال تعیین می­‌شود، ارزش سهام بورس به شرایط شرکت­‌ها و صنایع نیز وابسته هستند. تفاوت‌های زیاد میان وضعیت شرکت­‌های مختلف، تحلیل بورس را دشوار می­‌کند. پس به همین دلیل اقتصاد دانان با تعریف پارامتری به نام شاخص بورس تلاش کرده‌­اند تا ابزاری برای تحلیل بورس ایجاد کنند. در این مقاله به تعریف شاخص بورس پرداخته و انواع مختلف آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس مقداری عددی است که ارائه دهنده شرایط کل یا بخشی از بازار است و به کمک آن می­‌توان تغییرات ارزش سهام بورس در گذر زمان را بررسی کرد. زمانی که صدها سهم مختلف در حال خرید و فروش هستند، روند تغییرات قیمت برای همه آن­‌ها یکسان نیست. در این شرایط شاخص بورس کمک می‌­کند تا تصویری کلی از روند صعود یا نزول ارزش بازار در اختیار سهامدارن قرار گرفته و ابزاری برای تحلیل بورس باشد.

در بازار سرمایه شاخص‌­های متعددی تعریف می­‌شوند که هر کدام بیانگر اطلاعات متفاوتی بوده و روش محاسبه متفاوتی نیز دارند. به همین دلیل است که شاخص‌­های مختلف برای کاربردهای متفاوتی نیز به کار می‌­روند و نباید به جای یکدیگر مورد استفاده قرار بگیرند. در تصویر زیر تعدادی از شاخص­‌هایی که در سایت tsetmc.com برای تحلیل بازار بورس تهران استفاده می­‌شوند، نشان داده شده است. البته تعداد شاخص‌­های کاربردی برای تحلیل بورس بیشتر از تعداد نمایش داده شده در تصویر زیر است. در ادامه به معرفی شاخص‌­های کلیدی و پر کاربرد پرداخته خواهد شد.

1- شاخص کل

اگر پیگیر اخبار باشید، حتما عبارت شاخص بورس و تغییرات آن را شنیده‌اید. آن چیزی که هر روز تغییرات آن در اخبار کشور اعلام می‌شود همین شاخص کل است که مهم­ترین شاخص بورسی به حساب می‌­آید. به شاخص کل، شاخص میانگین، شاخص قیمت و بازده نقدی یا شاخص TEDPIX نیز گفته می­‌شود که کوتاه شده عبارت Tehran Exchange Divided and Price Index است. برای محاسبه شاخص کل، ارزش فعلی بازار نسبت به ارزش آن در یک زمان مشخص (زمان مبدا)، سنجیده می­‌شود. ارزش فعلی بازار هم برابر مجموعه ارزش روز هر شرکت حاضر در بورس است. بدین ترتیب در محاسبه شاخص کل تعداد سهم‌­های هر شرکت بورسی، قیمت روز هر سهم، مقدار سود تقسیمی سهم و تغییرات تعداد و قیمت سهام بورس در گذر زمان، در نظر گرفته می­‌شود.

نکته مهم آن است که تعداد و قیمت هر سهم با دیگر سهام بورس متفاوت است، پس می‌­توان گفت که تاثیرگذاری هر سهم در محاسبه شاخص کل، متناسب با تعداد و قیمت سهام هر شرکت است. هر چه شرکت بزرگ­تر و دارای سرمایه بیشتری باشد، ارزش بالاتری داشته و وزن شاخص آزاد شناور (TEFIX) بیشتری برای آن در محاسبه شاخص کل در نظر گرفته می‌­شود. بدین ترتیب اگر یک سهم بزرگ و با وزن بالا صعودی باشد، می­تواند نزولی بودن چندین سهم کوچک­تر و با وزن کمتر را جبران کند.

دیگر نکته مهم آن است که عدد شاخص کل که هر روز در اخبار اعلام می‌­شود مربوط به بازار بورس است. یعنی فقط ارزش شرکت­‌های حاضر در بازار بورس در محاسبه شاخص کل لحاظ می‌­شود. برای شرکت­‌های فرابورسی نیز شاخص کل فرابورس به همین روشی که گفته شد محاسبه می­‌شود. با توجه به اینکه تعداد سهام و ارزش شرکت­‌های بازار فرابورس به مراتب کمتر از بازار بورس است، می­‌توان گفت که شاخص بورس تقریبا معیار صحیحی برای شاخص کل بازار است.

2- شاخص هم وزن

دیگر شاخص مورد استفاده، شاخص هم وزن است. همان طور که از نام آن مشخص است، شاخص هم وزن برای تمام شرکت­‌های بورسی تاثیر یکسان در محاسبه شاخص، در نظر می‌­گیرد. بدین معنی که اگر برای محاسبه شاخص، تمام نمادهای بورسی دارای ضریب یکسان در نظر گرفته شوند، به عدد محاسبه شده شاخص هم وزن گفته می­‌شود. بزرگی و کوچکی شرکت­‌ها، ارزش بالا یا پایین نمادهای مختلف و تعداد کم یا زیاد سهام آن­‌ها در محاسبه شاخص هم وزن تاثیر ندارند. به طور خلاصه ارزش همه شرکت­‌های بورسی یکسان در نظر گرفته می­‌شود. اما لزوم تعریف شاخص هم وزن چه بوده است؟

همان طور که گفته شد در محاسبه شاخص کل (TEDPIX) تاثیر شرکت‌­های بزرگ بیشتر است. برای همین اگر در یک روز معاملاتی چند شرکت بزرگ با افزایش قیمت سهام روبرو باشند، می­‌توانند شاخص کل را مثبت کنند، حتی اگر تعداد زیادی از شرکت­‌های متوسط و کوچک دچار افت قیمت سهام شده باشند. انجام معاملات بلوکی در سهم‌­های بزرگ بسیار متداول است، بدین ترتیب که حجم زیادی از معاملات روی یک سهم و توسط سهامداران شرکتی و عمده انجام می‌­شود. معاملات بلوکی انجام شده روی سهام بزرگ، می­‌توانند به راحتی شاخص کل را تعیین کنند، صرف نظر از این که قیمت سهام شرکت­‌های کوچک­تر چه روندی را طی کرده باشند.

البته حالت معکوس هم ممکن است. در شرایطی که تعداد زیادی از شرکت­‌های کوچک افزایش قیمت را تجربه کرده باشند، افت قیمت چند شرکت بزرگ می­‌تواند شاخص کل را منفی کند. بدین ترتیب شاخص کل به تنهایی نمی‌­تواند نمایان­گر شرایط کلی بازار باشد، به همین دلیل استفاده از شاخص هم وزن در کنار شاخص کل، می‌­تواند دقت تحلیل بورس را بالا ببرد.

3- شاخص قیمت

این شاخص که به شاخص TEPIX یا Tehran Exchange Price Index نیز مشهور است، مشابه شاخص کل محاسبه می‌شود. بدین معنی که شرکت­‌های بزرگ­تر و با ارزش­‌تر، سهم بیشتری در محاسبه شاخص قیمتی دارند. اما تفاوت شاخص قیمت با شاخص کل آن است که در محاسبه شاخص قیمت، تنها تغییرات قیمت سهام شرکت­‌ها در طول زمان در نظر گرفته شده و مقدار سود تقسیمی سهام در محاسبات آورده نمی‌­شود. نکته دیگر این است که می‌­توان شاخص قیمت را هم به صورت هم وزن محاسبه کرد. بدین معنی که ارزش شرکت­‌ها و بزرگ یا کوچک بودن آن­ها نیز در محاسبه شاخص بورس لحاظ نشود، شاخص به دست آمده در این حالت شاخص قیمت هم وزن گفته می­‌شود.

4- شاخص آزاد شناور

دیگر شاخص بورس که مورد استفاده تحلیل­گران قرار می­‌گیرد، شاخص سهام آزاد شناور یا TEFIX (Tehran Exchange Free Float Index) است. بخشی از هر سهام بورس به صورت شناور مورد معامله قرار می­‌گیرد، بدین معنی که صاحبان این بخش از سهام قصدی برای نگه­داری دراز مدت سهم خود و مشارکت در اداره شرکت ندارند. در حقیقت سهام شناور هر شرکت، بخشی از سهام است که در آستانه عرضه بوده و برای ورود به چرخه خرید و فروش آماده است. باقیمانده سهام در اختیار سهامدار عمده بوده و بلوکه است، این بخش از سهام همانی است که به صورت معاملات بلوکی میان سرمایه‌­داران عمده جابجا می‌­شود و خارج از چرخه عرضه و تقاضای سرمایه­‌گذاران خرد است.

برای مثال در شکل زیر که تابلوی نماد فولاد را نشان می‌­دهد، میزان سهام شناور این شرکت برابر 26 درصد بیان شده است. بدین معنی که از 209 میلیارد برگه سهم شرکت فولاد مبارکه اصفهان، 26 درصد آن معادل 54 میلیارد برگه سهم به صورت شناور در چرخه عرضه و تقاضا سهام­داران خرد وجود دارد.

روش محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه شاخص کل بوده و تاثیر شرکت­‌های بزرگ و با ارزش در محاسبه شاخص بیشتر است. تفاوت شاخص آزاد شناور با شاخص کل این است که عدد شاخص محاسبه شده تنها بر اساس معاملات و تغییرات قیمت سهام شناور شرک‌ت­های بورسی است و سهام بلوکه در محاسبه این شاخص لحاظ نمی‌­شوند.

5- شاخص صنعت

دیگر شاخص متداول، شاخص صنعت است. همان طور که احتمالا می­‌دانید شرکت­‌های فعال در بازار سرمایه در گروه‌­های مختلف تقسیم­ بندی و پذیرش می­‌شوند. برای مثال پالایشگاه‌­ها و کارخانه­‌های پتروشیمی در گروه پالایشی و پتروشیمی و شرکت‌­های خودروسازی و ساخت قطعات مرتبط، در گروه خودرویی دسته‌بندی شده­‌اند. برای بررسی وضعیت هر کدام از صنایع در بازار سرمایه، می­‌توان شاخص آن صنعت را بررسی کرد که به آن شاخص صنعت می­‌گویند. برای مثال اگر برای محاسبه شاخص فقط اطلاعات مربوط به نمادهای خودرویی لحاظ شود، شاخص صنعت خودرو به دست می‌­آید. برای هر کدام از صنایع فعال در بازار سرمایه می‌­توان به همین روش شاخص صنعت را محاسبه کرد. گفتنی است که روش متداول محاسبه شاخص صنعت مشابه با شاخص کل است، البته می‌­توان شاخص صنعت را به صورت هم وزن نیز محاسبه کرد.

6- سایر شاخص‌ها

همان طور که گفته شد، روش­‌های متعددی برای محاسبه شاخص بورس وجود دارد و هر کدام از این شاخص‌­ها در جایگاه خود برای تحلیل بورس به کار می‌­روند. به جز شاخص‌هایی که تا کنون به معرفی آن­ها پرداخته شد که پر استفاده ­ترین در ایران هستند، شاخص‌­های جانبی دیگری نیز وجود دارند.

برای مثال شاخص 50 شرکت برتر، شاخص غیر هم وزن را برای شرکت­‌های با بالاترین سهولت خرید و فروش و بیشترین نقد شوندگی نشان می­‌دهد. شاخص 30 شرکت بزرگ نیز شاخص شاخص آزاد شناور (TEFIX) را به صورت غیر هم وزن برای شرکت­‌های دارای بیشترین ارزش، محاسبه می‌­کند. هم­چنین می­توان شاخص را به صورت هم وزن یا غیر هم وزن برای شرکت­‌های حاضر در بازار اول یا دوم بورس یا فرابورس نیز محاسبه کرد که به آن­ها شاخص بازار اول یا شاخص بازار دوم می­‌گویند.

در این مطلب، به معرفی شاخص بورس و نحوه محاسبه آن پرداخته شد و هم­چنین شاخص‌­های مختلف بازار سرمایه به همراه کاربردشان و تفاوت­‌های آن­‌ها با یکدیگر مورد بررسی قرار گرفتند. به طور کلی شاخص بورس اصلی­‌ترین معیار برای تحلیل بازار سرمایه است و گام اول برای آغاز هر تحلیل به شمار می­‌آید. برای افرادی که آموزش بورس را به تازگی شروع کرده‌­اند، آشنایی با انواع شاخص بورس می‌تواند مفید باشد. چرا که حین بررسی انواع شاخص‌­ها و نحوه محاسبه و کاربرد آن­‌ها، می­توان نکات جانبی زیادی را در رابطه با بازار سرمایه آموخت.

چرا معامله گران به شاخص‌های بورس نیاز دارند؟

سهامداران نیازمند استفاده از شاخص‌ها (Index) هستند که از این طریق بتوانند به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دست پیدا کنند.

سهامداران نیازمند استفاده از شاخص‌ها (Index) هستند که از این طریق بتوانند به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دست پیدا کنند.

به گزارش سنا؛ فعالان بازار سرمایه ناگزیر به بررسی روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها هستند؛ سهامداران از طریق قیمت سهام، سود شرکت در دوره‌های مختلف، بررسی روند بازدهی صنعت و همین طور بررسی وضعیت بازار مورد خرید، فروش یا نگهداری نماد مورد نظر تصمیم‌گیری می‌کنند.

شاخص در لغت به معنی نمودار مرتفع است و در علم اقتصاد، معیاری آماری و نشان‌دهنده تغییرات در بازارهای متفاوت است. در بازار بورس اوراق بهادار سطح عمومی قیمت کل شرکت‌های بورسی، معیاری برای سنجش وضعیت کلی بازار اوراق بهادار یا وضعیت بخش یا صنعت خاصی در این بازار است و شاخص بازدهی (قیمت و بازده نقدی) نیز نشان‌دهنده سطح عمومی بازدهی کل شرکت‌های بورس اوراق بهادار است.

در بورس اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیر شاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص هم‌وزن، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، و شاخص قیمت 50 شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از شاخص‌ها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شود و معنا و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغیر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند.

به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکت‌های بورس را در برمی‌گیرد، شاخص صنعت شرکت‌های تولیدی و شاخص مالی شرکت‌های گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود. به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هریک شاخص‌های خود را دارند؛ شاخص استخراج کانه‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکت‌های فعال در آن صنعت را نشان می‌دهند.

«Tehran Exchange Price Index» در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.

شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX این شاخص که از قیمت و بازده نقدی پرداختی تاثیر می‌گیرد، بیانگر بازده کل بازار بورس است. نحوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است.

تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود کمتری را به‌صورت نقد بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.

به صورت شاخص آزاد شناور (TEFIX) کلی تمامی شرکت‌های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و. قرار دارند و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و. حضور دارند.

شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند. از طرفی همان‌طور که پیشتر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به‌عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی را نشان می‌دهد.

به صورت کلی سهام شرکت‌های بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌کنند و معمولا سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولا در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتبا در بازار خریدوفروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌تواند تصویر مناسبی از شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد.

معمولا هر سه ماه یک‌بار، 50 شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقد شوندگی بیشتری را دارد. شاخص 50 شرکت برتر میانگین قیمت سهام این 50 شرکت برتر را نشان می‌دهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران براحتی می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را شاخص آزاد شناور (TEFIX) خرید و فروش کنند.

ذکر این نکته بسیار حائز اهمیت است که سهامداران نباید صرفا با تکیه‌بر یک شاخص، سهام شرکت‌های مختلف را خرید و فروش کنند؛ بلکه استفاده از شاخص‌های بورسی تنها یکی از ابزارهایی است که سهامداران باید در معاملات بورسی به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.

معرفی انواع شاخص‌های بازار سرمایه

در معاملات بورس اوراق بهادار قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر اساس آن انواع شاخص‌ها تعریف می‌شود.

جی پلاس،‌ سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

باشگاه خبرنگاران جوان نوشت؛ در معاملات بورس اوراق بهادار دارایی اصلی مورد مبادله قرار می گیرد بنابراین قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر اساس انواع شاخص های بورس تعریف می شود. با توجه به این توضیحات به تبیین انواع شاخص های بورس اوراق بهادار تهران مورد استفاده قرار گرفته می‌پردازیم.

در بورس تهران، ۸ شاخص مهم وجود شاخص آزاد شناور (TEFIX) دارد که از جایگاه تحلیلی بالایی نزد سرمایه‌گذاران برخوردار هستند. شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از جمله مهم‌ترین شاخص‌های مهم در بازار بورس تهران هستند.

در ادامه به تشریح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

شاخص کل قیمت چیست؟

شاخص کل قیمت نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت تمام سهام موجود در بازار بورس است.از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه‌گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می‌شود. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می‌کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال‌های بعد را نسبت به آن سال می‌سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می‌افتد.

نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:

در این شاخص زمانی که شرکت‌ها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه می‌دهد و یا تعداد شرکت‌ها کم و یا زیاد می‌شوند تعدیل می‌ شود.

زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف‌سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق‌العاده بسته می‌شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص در نظر گرفته می شود.

از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌های مختلف اثر می‌پذیرد و بنابراین شرکت‌های بزرگ‌تر موجب تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می‌ شوند نباید به طور صرف تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار باید از سایر شاخص‌ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌اند شاخص کل رشد قابل‌توجهی را ثبت می‌کند.

سازمان بورس و اوراق بهادار شاخص آزاد شناور (TEFIX) سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می شود وبه آن شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می گویند.

شاخص کل هم‌وزن:

شیوه محاسبه شاخص کل هم‌وزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده می‌شود. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکت‌ها چه اندازه‌ای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت‌ها اثر بااهمیتی در محاسبات دارد.

سهم الف: ۱۰۰۰ ریال

سهم ب: ۳۰۰۰ ریال

سهم پ: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰

سهم الف: ۲۰۰۰ ریال

سهم ب: ۲۷۵۰ ریال

سهم پ: ۲۵۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱

همان‌طور که مشاهده می‌کنید که شاخص هم‌وزن رشد قابل‌توجه‌تری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان می‌دهد.

تفاسیر مهم هم‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن:

در بازار بورس تفاسیر هم‌زمان شاخص قیمت کل و شاخص هم‌وزن بسیار رایج است.

زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم‌وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.

زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم‌وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزولی بوده و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌گذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.

اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه‌رو شده است و اگر این موضوع برای چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است که بازار به سمت رکود پیش می‌رود.

اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می‌شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌های آتی را بدهد.

شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بازار بورس از دو محل است:

سود نقدی مصوب مجامع

سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش می‌دهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور می‌شود.

شاخص بازده نقدی چیست؟

این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می کند و از این دریچه بازدهی ناشی از تمام سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می کند. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول کند به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می شود و در این حالات نباید خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح کنیم.

شاخص صنعت و شاخص مالی:

پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشاره‌کنیم که شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان می‌توان تقسیم‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند. بیش از شاخص آزاد شناور (TEFIX) ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل می‌دهند.

همچنین مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه جزء خدمات مالی محسوب می‌شوند. شرکت‌های حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکت‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌کنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می شود.

شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت‌های فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌کنند و تفاوت آن‌ها با شاخص مزبور در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت است.

شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :

برخی از شرکت‌های حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکت‌های سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می‌شود و سهام تحت مالکیت آن‌ها معمولاً جزو سهامی به حساب نمی‌آید که به صورت فعال در بازار معامله شود.

شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که نزد سرمایه‌گذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمی شود.

درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده می‌شود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می‌کند که توسط سرمایه‌گذاران خرد مورد معامله قرار می‌گیرد، شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌شود.

برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ می شود در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌شود. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیک‌تر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایین‌تر باشد به نظر می‌رسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌تر باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر:

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می کند. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را مشخص می کند، بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می شوند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته می‌شود:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

۳۰ شرکت بزرگ‌تر شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می‌دهند.

شاخص بورس چیست و چه تاثیری در خرید و فروش سهام دارد؟

شاخص بورس یکی از فاکتورهای بسیار مهم و پایه ای برای فعالیت صحیح در بازار سهام است. به واقع با توجه به شاخص بورس و رصد کردن آن، می توان شناخت درستی نسبت به بازار خرید و فروش سهام داشته و تصمیم گیری های درست و به موقع انجام داد.

شاخص بورس

شاخص بورس یک عدد است، اما ماهیت آن در واقع روال بازار بورس را نشان می دهد. این عدد حاکی از رشد و روند صعودی در بازار بورس یا نزول و افت آن خواهد بود. البته لازم به ذکر است که این شاخص، منحصر به فرد نیست، بلکه در بازار بورس و سهام، با چندین شاخص روبرو هستیم که هر یک به نوع بیانگر وضعیت سهام هستند.
بنابراین می توان گفت که با مطالعه و دنبال کردن هر یک از این شاخص ها، می توان به شکلی متفاوت بازار سهام را آنالیز کرده و خرید و فروش های هوشمندانه ای انجام داد. این شاخص ها، یکی از همان فاکتورهایی هستند که در مسیر آموزش بورس، باید آموخته و از آن ها برای سودآوری در این بازار، بهره جست.

انواع شاخص های بورس

شاخص کل بورس

این شاخص که آن را در اصطلاح فنی، شاخص TEDPIX نیز می شناسیم، در واقع شاخصی برای نشان داده بازدهی نقدی بازار بورس است. شاخص کل را باید مهم ترین شاخص بازار سهام بدانیم. به کمک این شاخص می توان سطح عددی نرخ سهام ها و سودآوری سهم ها را دنبال کرده و از میزان سودآوری یا همان بازدهی اطلاع پیدا کرد.
به این ترتیب اگر شاخص کل بورس در مدت یک ماه از 70 هزار به 77 هزار برسد، این بدان معنا است که سودآوری یا بازدهی کلی بورس (به صورت میانگین)، طی یک ماه به اندازه 10 درصد بوده است. همین طور در صورت افت شاخص کل بورس، می تواند از افول و افت در بازدهی میانگین بازار سهام، اطلاع پیدا کرد.
با در نظر گرفتن این موضوع که این شاخص، میانگینی از بازدهی کل سهم های موجود در بازار بورس است، شرکت ها و سازمان های بزرگ تر، تاثیرگذاری بیشتری بر این شاخص خواهند داشت و تغییرات قیمتی در سهام این شرکت ها، عدد شاخص را به میزان بیشتری بالا و پایین می برد.

نکته: با در نظر گرفتن توضیحات فوق، باید به این نکته توجه داشته باشید که رشد کردن شاخص کل بورس، نمی تواند نشانه ای از رشد نرخ سهام تمام شرکت های حاضر در بورس باشد. به واقع چون این شاخص یک میانگین از کل رشد و افت نرخ سهام است، بدیهی است که نمی توان رشد آن را به معنای رشد تمامی سهم ها در نظر گرفت.

شاخص کل هم وزن

همان طور که در بالا گفتیم، شرکت های بزرگتر در این میانگین گیری بازدهی بازار سهام، تاثیرگذاری بیشتری دارند و این نقطه ای است که بین شرکت های سهامدار در بورس، تفاوت ایجاد می کند. به این صورت شرکت X با سایز بزرگتر، تاثیرگذاری بیشتری در شاخص در قیاس با شرکت Y با سایز کوچکتر خواهد داشت. اما در شاخص کل هم وزن، همان طور که از نام آن می توان حدس زد، تمامی شرکت ها فارغ از بزرگی یا کوچکی، تاثیرگذاری یکسان در شکل گیری شاخص دارند. به این صورت رشد و افت سهام کلیه شرکت های حاضر در بازار بورس، به صورت یکسان در این شاخص، نقش آفرینی خواهند داشت.

شاخص قیمت

شاخص قیمت را به عنوان شاخص TEPIX نیز می شناسیم. این شاخص نیز به شکلی شباهت زیادی به شاخص کل داشته و در کنار آن، تفاوت عمده ای نیز با این شاخص دارد. در شاخص قیمت، تنها نرخ سهام شرکت های حاضر در بورس اعمال می شود، اما در شاخص کل، به جز نرخ رشد یا افت سهم ها، میزان سود پرداختی شرکت ها نیز در عدد شاخص، تاثیرگذار خواهد بود.
از طرفی دیگر شباهت بعدی شاخص قیمت TEPIX با شاخص کل، در آن است که هر دوی آن ها از بزگی یا کوچکی شرکت ها، تاثیرپذیر هستند. به این صورت که در شاخص قیمت نیز بزرگتر بودن شرکت های ارائه دهنده سهام، تاثیر بیشتری در عدد شاخص، خواهد گذاشت.

شاخص قیمت هم وزن

اما همان طور که در خصوص شاخص کل بورس، با یک شاخص هم وزن که ویژگی های مشابه داشته و تنها شرکت ها را فارغ از سایز به صورت شاخص آزاد شناور (TEFIX) یکسان در نظر می گرفت، روبرو هستیم، در خصوص شاخص قیمت نیز همین اتفاق می افتد. در بالا گفتیم که در شاخص قیمت بورس، بزرگی و کوچکی شرکت ها، به ترتیب تاثیر بیشتر و کمتری در عدد شاخص قیمت بورسی می گذارد. شاخص قیمت هم وزن اما، عددی است که در آن بزرگی و کوچکی شرکت های ارائه دهنده سهام، بی تاثیر بوده و این شاخص فارغ از سایز شرکت ها و با هم وزن در نظر گرفتن آن ها، تعیین می شود.

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

شکل گیری عدد این شاخص، فرآیندی شبیه به شاخص کل بورس دارد. البته تفاوت هایی نیز وجود دارد؛ از جمله آن که در محاسبه شاخص سهام آزاد شناور TEFIX، کل سهام ارائه شده شرکت ها لحاظ نمی شود، بلکه تنها سهام شاخص آزاد شناور (TEFIX) شناور آزاد آن ها اعمال خواهد شد.

سهام شناور آزاد چیست؟

سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت ها است که دارندگان آن، قصد فروش سهم های خود در مدت زمانی کوتاه را دارند. به واقع دارندگان سهام شناور آزاد، از سهم در اختیار خود به عنوان ابزاری جهت حفظ مدیریت و نفوذ در شرکت استفاده نکرده و آن را در معرض فروش لحظه ای قرار می دهند. معمولا سهام شناور آزاد هر شرکت، درصدی کمتر از 50 درصد از سهام کل آن شرکت را به خود اختصاص می دهد.

شاخص عملکرد تالار اصلی

این شاخص تنها رشد و افت سهام شرکت هایی که در تابلوی اصلی بورس تهران، حضور دارند را نشان می دهد. البته به جز این ها شاخص های دیگری نیز در بازار سهام وجود دارند که در درجه اهمیت پایین تری، قرار می گیرند.

برای موفقیت در بازار خرید و فروش سهام و به دست آوردن سود حداکثری، لازم است که نسبت به تمامی شاخص های بورس، شناخت کافی داشته باشید. هر یک از این شاخص ها، به نوعی مفسر وضعیت بازار بورس بوده و می توانند بیانگر موقعیت سهم ها باشند. حرفه ای های بازار سهام، خرید و فروش های خود را با در نظر گرفتن این شاخص ها انجام داده و تفسیر علمی از عدد آن ها دارند.

معرفی شاخص های بورس اوراق بهادار ایران

شاخص در لغت به معنی نمودار، مرتفع یا عددی که میانگین ارزش مجموعه‌ای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان کند.

انواع شاخص در بورس اوراق بهادار 8 نوع است که هر کدام از آن‌ها تحلیل های مربوط به خود را دارد و جایگاهی مربوط به خود را در بورس اوراق بهادار دارد.

در این مقاله به شناخته ترین شاخص های بورس در بازار اوراق بهادار می‌پردازیم.

1-شاخص کل قیمت (TEPIX)

بورس اوراق بهادار ایران از سال 1369 اقدام به انتشار و محاسبه شاخص قیمت خود با نام تپیکس (TEPIX) نمود.

این شاخص از 52 شرکت که در آن زمان کل شرکت های پذیرفته شده در بورس را شامل می‌شد در برمی گرفت.

فرمول شاخص کل بورس تهران

شاخص قیمت کل شرکت های پدیرفته شده در بورس را در برمیگیرد وقتی که شرکت بسته باشد قیمت اخرین معامله در نظر گرفته می‌شود. p قیمت سهم و q حجم آن سهم، D مجموع حجم سهام همه شرکت هاست. پر واضح است در محاسبه شاخص کل هم وزن فقط میانگین قیمت ها را لحاظ میکنند و تعداد سهام شرکت ها اهمیتی ندارد این کار باعث می شود اثر شرکت ها در شاخص هم وزن، مستقل از اندازه شرکت باشد و شرکت کوچک هم بتواند در شاخص اثر گذار باشد.

جامع، موزون و دردسترس بودن را می‌توان جزو مزایای خوب این شاخص معرفی کرد. همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد.

شایان ذکر است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود.

2-شاخص صنایع

شرکت های پذیرفته شده در بورس در صنایع مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی که بر اساس روش ISIC صورت می‌گیرد، منجر به تفکیک 28 صنعت در بورس تهران شده است. بورس تهران اقدام به محاسبه شاخص قیمت برای هر صنعت ها می‌کند که همگی با فرمولی مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌شوند. در یک تفکیک کلی‌تر، شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران به دو گروه مالی و صنعتی تقسیم بندی شده‌اند.

بورس اوراق بهادار تهران برای هر کدام از دو گروه (گروه مالی و گروه صنعتی) به محاسبه شاخص قیمت برای آن‌ها می‌پردازد و هر دو در طراحی، محاسبه و تعدیل از معیارهای شاخص کل قیمت پیروی می کنند.

3- شاخص 50 شرکت برتر

بورس تهران با دو روش اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قيمت 50 شركت فعالتر ميكند. در روش اول كه منجر به محاسبه شاخص 50 شركت فعالتر – ميانگين ساده مي شود از روش ميانگين ساده استفاده ميشود. روش دوم نيز همانند TEPIX محاسبه و تعديل ميشود و منجر به محاسبه شاخص 50 شركت فعالتر – ميانگين موزون مي شود.

اين شاخص نشاندهنده سطح عمومي قيمت 50 شركت منتخب بورس است. آن چه در انتخاب 50 شركت مزبور كه در دوره‌هاي سه ماهه صورت ميگيرد، بيشترين اهميت را دارد تعداد روزهاي دادوستد شركت‌ها است. به تعبير ديگر بر خلاف ساير بورس ها كه به طور معمول، ميزان سرمايه را براي انتخاب شركت هاي منتخب ملاك قرار مي دهند و تنها آن را مقيد به ميزان مشخصي از نقدشوندگي مي كنند، بورس تهران نقدشوندگي يا فعاليت شركت‌ها را ملاك اصلي براي گزينش 50 شركت قرار داده و به همين سبب شاخص مزبور را شاخص 50 شركت فعال‌تر ناميده است.

4-شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

شاخص قيمت و بازده نقدي يا همان شاخص بازده كل با نماد TEDPIX از فروردين 1377 در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغييرات اين شاخص نشانگر بازده كل بورس است و از تغييرات قيمت و بازده نقدي پرداختي، متأثر می ‌شود. اين شاخص كليه شركتهای پذيرفته شده در بورس را در بردارد و شيوه وزندهی و محاسبه آن همانند شاخص كل قيمت (TEPIX) است و تنها تفاوت ميان آن دو در شيوه تعديل آنها است.

همانطور كه در بخش پيشين اشاره شد شاخص قيمت و بازده نقدي علاوه بر موارد تعديل شاخص قيمت در صورت پرداخت سودنقدي نيز تعديل پايه مي‌شود. شاخص قيمت و بازدة نقدي بورس تهران با فرمول زير محاسبه مي شود.

فرمول شاخص قیمت و بازده نقدی بورس تهران

5-شاخص بازده نقدی

شاخص بازده نقدي كه با نماد TEDIX منتشر ميشود، بيانگر سطح عمومي بازده نقدي پرداختي شركت‌ها است و مقدار آن از تقسيم پايه شاخص كل قيمت بر پايه شاخص قيمت و بازده نقدي، به دست ميآيد.

6-شاخص سهام شناور آزاد (TEFIX)

به صورت کلی سهام شرکت‌های بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌کنند و معمولاً سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولاً در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

در این میان هر چقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌توانند تصویر مناسبی از شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد.

7-شاخص بازار اول و دوم

بورس اوراق بهادار بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شود یا اصطلاحاً سهام شناور آزاد و …شرکت‌های بورسی را دسته‌بندی کرده است. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکت‌هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند.

در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

8-شاخص 30 شرکت برتر

۳۰ شرکت بزرگ‌تر شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است.معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می‌دهند.

با توجه به اینکه شاخص، سطح عمومی قیمت‌ها یا بازدهی را نشان می‌دهد، کاهش یا افزایش آن لزوماً بیانگر صعود یا نزول قیمت تمامی شرکت‌ها نیست؛ چون ممکن است بخشی از شرکت‌ها با افزایش قیمت همراه باشند اما نزول قیمت تعداد بیشتری از شرکت‌ها یــا شرکت‌هایی با حجم بیشتر، سطــح عمومی قیمت‌ها و در نتیجه میزان شاخص را کاهش دهد.

از طرفی شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبدأ نام دارد نشان می‌دهند؛ به عبارت دیگر سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مبدأ یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده می‌شود.