پایان‌نامه
مرابحه در حقوق بانکی
چکیده:
این تحقیق با عنوان « مرابحه در حقوق بانکی» با هدف - آشنایی با مرابحه در نظام بانکی ، بررسی حقوق مرابحه در حقوق ایران ، آشنایی با قوانین مربوط با مرابحه انجام انجام شد و در پی پاسخ به این سئوالات است که: مرابحه چیست ؟ خصایص اوراق بهادار مرابحه است؟ شرایط اختصاصی حقوق مرابحه در نظام بانکی چیست؟ این تحقیق که با روش تحلیلی و توصیفی انجام شد، به این نتیجه رسید که : مرابحه به معنای سود به سود کردن و چیزی را با سود فروختن است و از نظر فقهی مرابحه یکی از انواع عقد بیع است.در عقد بیع فروشنده کالا یا مالی را می فروشد و خریدار نیز آن مال را به قیمتی که با فروشنده توافق نموده می خرد. در مورد عقد بیع مبانی تعیین قیمت مبیع و نحوه پرداخت آن است. اساس حقوقی بیع مرابحه آن است که قیمت مبیع بر اوراق مرابحه چیست؟ اساس سود مشخصی اضافه بر قیمت تما م شده مبیع تعیین می گردد. لذا ضرورت دارد که خریدار از قیمت تما م شده مبیع برای فروشنده و میزان سودی که اضافه بر آن از وی گرفته خواهد شد اطلاع داشته باشد. در مورد نحوه محاسبه سود بر اصل سرمایه و نیز سود حاصل از معاملات اوراق مرابحه نظریات متفاوتی وجود دارد. از آن جمله: باید سود را فقط بر اصل سرمایه لحاظ ، سود مرابحه را بعنوان جزیی از سرمایه محسوب شود. مرابحه در حقیقت توافق درباره معامله خرید و فروش برای تأمین مالی دارایی است که در آن، هر دو طرف از هزینه‌ها و حاشیه سود، اطلاع دارند و آن‌را قبول کرده-اند. اوراق مرابحه یکی از ابزارهای تامین مالی است در انتشار اوراق مرابحه عناصر حقیقی و حقوقی متعدد حضور دارند. این اشخاص از جمله عبارتند از : بانی، ناشر، سرمایه گذاران، امین، شرکت تامین سرمایه. بانی شخص حقوقی است. ناشر، هر شخص حقوقی است اوراق مرابحه چیست؟ که اوراق بهادار را منتشر می‌نماید. سرمایه‌گذاران، اشخاص حقوقی یا حقیقی هستند که با خرید اوراق بهادار، بانی را تامین مالی می‌نمایند. امین، شخص حقوقی مورد تایید سازمان بورس یا نهاد های مشابه که بر کل فرآیند انتشار اوراق بهادار نظارت دارد و شرکت تامین سرمایه: شرکتی است که به عنوان واسطه بین ناشر و سرمایه‌گذاران فعالیت می‌نماید. در حال حاضر مرابحه در قالب یکی از انواع عقود در زمینه اوراق بهادار مشروع و اسلامی در بازارهای مالی اسلامی کاربرد دارد تا پرداخت تسهیلات بانکی بر مبنای بانکداری اسلامی بدون ربا.در این بازار ها از اوراق مرابحه برای مقاصدی نظیرباز خرید دارایی ها یا تامین و تهیه نقدینگی لازم برای شرکتها و موسسات یا تامین سرمایه لازم برای تشکیل یا توسعه شرکتهای مختلف تبدیل تسهیلات بانکها و موسسات اعتباری ولیزینگی به اوراق رهنی مورد استفاده قرار می گیرد و از این لحاظ اوراق مرابحه انواع مختلفی دارد.
اوراق مرابحه چیست؟
همزمان با گسترش بازارهای مالی اسلامی، طیف وسیعی از ابزارهای مالی منطبق با قوانین و مقررات اسلامی نیز طراحی شد که یکی از رایج‌ترین آنها، صکوک (Sukuk) نام دارد. در واقع صکوک، جایگزین اوراق قرضه می باشد. صکوک عبارتست از گواهی‌هایی با ارزش اسمی یکسان که پس از اتمام عملیات پذیره‌نویسی، بیانگر پرداخت مبلغ اسمی مندرج در اوراق مرابحه چیست؟ آن توسط خریدار به ناشر است و دارندة آن، مالک یک یا مجموعه‌ای از داراییها، منافع حاصل از دارایی و یا ذینفع یک پروژه یا یک فعالیت سرمایه‌گذاری خاص میشود.
صکوک بر 14 نوع تقسیم می شود: اجاره، مشارکت، مضاربه، استصناع، سلم، مزارعه، مرابحه، نماینده سرمایه گذاری، مساقات، حق الامتیاز، ارائه خدمات، مالکیت منافع دارایی های موجود، مالکیت دارایی هایی که در آینده ساخته می شود، مالکیت منافع دارایی هایی که در آینده ساخته می شود. از بین آنها تنها استفاده از صکوک اجاره، سلم و استصناع و تا حدی صکوک مشارکت، مرابحه و مضاربه رایج است.
یکی از انواع قرارداد بیع، بیع مرابحه است که از زمانهای قدیم بین مردم رایج بوده است و مقصود از آن بیعی است که فروشنده قیمت تمام شده ی کالا اعمّ از قیمت خرید و هزینه های حمل و نقل و نگهداری و سایر هزینه های مربوطه را به اطلاع مشتری میرساند سپس تقاضای مبلغ یا درصدی اضافی به عنوان سود می کند. برای مثال اعلان میکند این کالا را به هزار تومان خریده است و حاضر است به هزار و صد تومان یا با ده درصد سود به مشتری بفروشد، در بیع مرابحه چنان چه بایع در بیان قیمت خرید یا هزینه های مربوطه دروغ بگوید مشتری خیار فسخ پیدا میکند. بیع مرابحه میتواند به صورت نقد یا نسیه منعقد شود و در صورتی که نسیه باشد به طور معمول نرخ سود آن بیشتر است.
چندی است برخی از متفکران مسلمان، با استفاده از ویژگیهای بیع مرابحه اقدام به طراحی اوراق بهاداری به نام اوراق بهادار یا صکوک مرابحه کرده اند و در برخی کشورهای اسلامی چون مالزی تحت عنوان اوراق قرضه اسلامی به مرحله اجرا نیز رسیده است.
به جهت اختلاف انواع اوراق مرابحه، نمی توان تعریف جامع و دقیقی از این اوراق ارایه کرد اما در نگاه عام می توان گفت: اوراق مرابحه اوراق بهاداری است که دارندگان آنها به صورت مشاع، مالک دارایی مالی (دینی) هستند که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است و دارنده ی ورق مالک و طلبکار آن دین است. این اوراق بازدهی ثابت داشته و قابل فروش در بازار ثانوی میباشند.
در این نوع، بانی برای تأمین مالی خود، اقدام به انتخاب یا تأسیس مؤسسه مالی به منظور خاص با عنوان واسط می کند. واسط با انتشار اوراق مرابحه از طریق شرکت تأمین سرمایه، وجوه سرمایه گذاران مالی (مردم) را جمع آوری کرده و به وکالت ازطرف آنان کالای مورد نیاز بانی را از تولیدکننده (فروشنده) به صورت نقد خریداری و به صورت بیع مرابحه ی نسیه به قیمت بالاتر به بانی می فروشد. بانی متعهد میشود که در سررسید مشخص، قیمت نسیه کالا را از طریق شرکت تأمین سرمایه به دارندگان اوراق برساند. دارندگان اوراق می توانند تا سررسید منتظر بمانند و از سود مرابحه استفاده کنند و یا قبل از سررسید اوراق خود را در بازار ثانوی به فروش اوراق مرابحه چیست؟ برسانند.
برای مثال، فرض کنید که دولت برای ارتقای سطح حمل و نقل عمومی، نیاز به خرید ۱۰۰۰ واحد اتوبوس به ارزش ۱۰۰۰ میلیارد ریال دارد و به جهت محدودیت بودجه نمی تواند قیمت آنها را نقد بپردازد، اما می تواند به صورت نسیه یک ساله به ۱۲۰۰ میلیارد ریال خریداری کند؛ در این فرض، اقدام به تأسیس یک مؤسسه واسط می کند. واسط اوراق مرابحهای به ارزش اسمی ۱۲۰۰ میلیارد ریال (برای مثال، یک میلیون ورق یک میلیون و د ویست هزار ریالی) منتشر کرده و در مقابل، ۱۰۲۰ میلیارد ریال (هر ورق یک میلیون و دویست هزار ریالی را به یک میلیون و بیست هزار ریال) از طریق شرکت تأمین سرمایه به مردم واگذار می کند، سپس ۲۰ میلیارد ریال آن را به عنوان هزینه عملیات استفاده میکند و با ۱۰۰۰ میلیارد ریال ، ۱۰۰۰ واحد اتوبوس خریداری کرده و به قیمت ۱۲۰۰ میلیارد ریال به دولت می فروشد.
خریداران اوراق که هر ورق را به یک میلیون و بیست هزار ریال خریده اند، می توانند صبر کنند و در سررسید یک میلیون و دویست هزار ریال دریافت کنند، همچنین می توانند قبل از سررسید بفروشند. به صورت طبیعی، هر چه به زمان سررسید نزدیک شویم، قیمت اوراق به قیمت اسمی یک میلیون و دویست هزار ریال نزدیک میشود.
بازار اولیه این اوراق مبتنی بر خرید و فروش نقد و نسیه دارایی خاص است که از نظر فقهی مشکلی ندارد؛ اما بازار ثانوی آنها بر اساس جواز خرید و فروش دین است که محل بحث و گفتگو است. اوراق مرابحه و بدهی دولت که در طرح های یاد شده گذشت، همان طور که قابل خرید و فروش توسط مردم است، توسط بانک های تجاری و بانک مرکزی نیز قابل خرید و فروش میباشد، به این بیان که بانکهای تجاری می توانند بخشی از منابع مازاد خود را به خرید این اوراق اختصاص دهند، همان طور که بانک مرکزی اوراق مرابحه چیست؟ میتواند برای انجام عملیات بازار نیز از خرید و فروش این اوراق استفاده کند.
در سال ۱۹۹۲ میلادی بخش خصوصی در اقتصاد مالزی نوعی اوراق بهادار منتشر کرد که مبتنی بر بیع العینه یا بازخرید دارایی فروخته شده است. در این روش، مؤسسة ناشر اوراق، دارایی های دولت، سازمان ها و بنگاه های اقتصادی را به صورت نقد خریده و پولش را می دهد، سپس با قیمتی بالاتر و به صورت نسیة مدتدار به خود آنها می فروشد و در مقابل، از آنها اسناد مالی با مبالغ و سررسیدهای معین دریافت می کند. مؤسسه ناشر میتواند منتظر بماند و سررسید مبلغ اسمی اسناد را از خریداران دریافت کند، همچنین می تواند در بازار ثانوی آنها را بفروشد (تنزیل کند).
وجود این قبیل مؤسسات مالی و اوراق مرابحة باز خرید داراییها، این امکان را فراهم می کند که از یک طرف، دولتها و بنگاههای اقتصادی که با کمبود نقدینگی مواجه شده اند، بتوانند از طریق فروش نقدی و بازخرید نسیه داراییهای خود به نقدینگی مورد نظر دست یابند و از طرف دیگر، مؤسسات مالی و به تبع آنها صاحبان وجوه مازاد از طریق خرید و فروش این اوراق به سود معینی برسند. البته در بحث و بررسی فقهی این اوراق، چنین معاملاتی محل اشکال است.
برای مثال، فرض کنید که یک شرکت هواپیمایی نیازمند ۱۰۰ میلیارد ریال نقدینگی است. این شرکت اقدام به تأسیس یک مؤسسه واسط می کند. واسط از طریق انتشار اوراق مرابحه، ۱۰۰ میلیارد ریال از مردم جمع کرده و یکی از دارایی های شرکت هواپیمایی را خریداری می کند (برای مثال، یکی از هواپیماهای شرکت را به ارزش ۱۰۰ میلیارد ریال خریداری می کند)، سپس همان دارایی را به قیمت ۱۲۰ میلیارد ریال به صورت نسیه ی یک ساله به شرکت هواپیمایی می فروشد و شرکت هواپیمایی متعهد میشود که آن مبلغ را در سررسید از طریق شرکت تأمین سرمایه به صاحبان اوراق بپردازد.روابط حقوقی در اوراق مرابحه نوع دوم، همانند نوع اول است. تنها با این تفاوت که در این نوع، مؤسسه واسط دارایی را از خود بانی به صورت نقد خریداری می کند، سپس همان دارایی را با قیمت بالاتری به صورت نسیه یک ساله به خود او می فروشد.
در این نوع از اوراق مرابحه، هدف تشکیل سرمایه، فعالیت تجاری مستمر است. بانی (شرکت تجاری) که نقش ناشر را نیز دارد، با انتشار و واگذاری اوراق مرابحه، وجوه نقدی مازاد افراد را جمع آوری کرده به وکالت از طرف آنان، کالاهای مورد نیاز دولت، سازمانهای دولتی، شرکتهای وابسته به دولت و بنگاههای اقتصادی بخش خصوصی و مصرف کنندگان را از تولید کنندگان یا مراکز فروش به صورت نقد خریده، سپس با افزودن نرخ معینی به عنوان سود، به صورت نسیه به مصرف کنندگان نهایی میفروشد .سود حاصل از عملیات خرید و فروش، پس از کسر درصدی به عنوان حق الوکاله ناشر (شرکت تجاری)، به صورت فصلی یا سالانه از طریق شرکت تأمین سرمایه بین صاحبان اوراق توزیع می شود.برای مثال، یک فروشگاه زنجیرهای می تواند برای تشکیل یا تکمیل سرمایه تجاری خود، این اوراق را منتشر کند تا با تجهیز سرمایه به وکالت از طرف صاحبان اوراق به فعالیت تجاری بپردازد و در پایان هر سال مالی، سود به دست آمده از فعالیت تجاری را محاسبه نموده و بخشی از آن را به عنوان حق الوکاله و هزینه عملیات خودش بر میدارد، بقیه را به عنوان سود سالانه بین صاحبان اوراق تقسیم میکند و با استفاده از اصل سرمایه به فعالیت ادامه میدهد.در این اوراق در هر مقطع زمانی، دارایی ناشر (شرکت تجاری)، ترکیبی از پول نقد، اجناس و مطالبات خواهد بود که صاحبان اوراق به صورت مشاع مالک آنها هستند و میتوانند در وقت نیاز به دیگری واگذار کنند، قیمت خرید و فروش اوراق مرابحه به تناسب نرخ سود پرداختی ناشر به صاحبان اوراق و بازده سایر ابزارهای مالی اوراق مرابحه چیست؟ مشابه، تعیین میشود و ممکن است که از قیمت اسمی کمتر یا بیشتر باشد. اوراق مرابحه نوع سوم، ماهیت اوراق سهام شرکتها را دارد و می تواند بدون سررسید معین منتشر شود، همان طور که می توان ابتدا آن را به صورت سررسید، اما قابل تبدیل به اوراق سهام طراحی کرد.
یکی از کاربردهای مهم اوراق مرابحه برای تبدیل کردن تسهیلات بانکها و شرکتهای لیزینگ به اوراق بهادار می باشد. در این روش، بانی(بانک یا شرکت لیزینگ) که داراییهایی را به صورت مرابحه (فروش اقساطی) رهنی به دولت، بنگاه‌ها و خانوارها واگذار کرده است میتوانند با تبدیل به اوراق بهادار کردن مطالبات حاصل از تسهیلات مرابحه، منابع خود را نقد کنند. برای این منظور اقدام به تاسیس واسط می‌نماید. واسط با انتشار اوراق مرابحه، وجوه سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری، سپس به وکالت از طرف آنان دیون حاصل از تسهیلات مرابحه را به قیمت تنزیلی از بانی(بانک یا شرکت لیزینگ) خریداری میکند، بانی متعهد میشود در سررسیدهای مشخص مبلغ اسمی دیون را از بدهکاران وصول کرده و از طریق شرکت تامین سرمایه به دارندگان اوراق برساند. دارندگان اوراق میتوانند تا سررسید منتظر بمانند و از سود نهایی اوراق استفاده کنند و نیز میتوانند قبل از سررسید، اوراق خود را در بازار ثانوی با سود کمتر بفروشند.
همه ی انواع اوراق مرابحه از نوع ابزارهای مالی انتفاعی با سود معین می باشد، بر این اساس می تواند اهداف و سلیقه های بخش مهمی از صاحبان وجوه مازاد که قصد سرمایه گذاری بدون ریسک دارند را پوشش دهد. در نتیجه، اگر مشکل فقهی نداشته باشد، قابلیت خرید و فروش در بازار ثانوی را خواهد داشت. در نوع اول، دوم و چهارم اوراق مرابحه، در حقیقت دارنده ی ورق مرابحه، مالک سند مالی با سررسید معین است؛ بنابر این، می تواند با توجه به نرخ تنزیل، آن را به مبلغی کمتر از قیمت اسمی به شخص ثالث (خریدار) بفروشد، تفاوت قیمت خرید و قیمت اسمی ورق سود خریدار از سرمایه گذاری در اوراق مرابحه خواهد بود که نرخی معین است. در حقیقت، مالک در نوع سوم دارنده ی ورق مرابحه، مشاع بخشی از دارایی ناشر اوراق (شرکت تجاری) است و با فروش ورق، مالکیت خود را از آن دارایی مشاع واگذار میکند و خریدار ورق، مالک آن دارایی شده و به تبع آن ، دریافت کننده ی سود ناشر از محل فعالیت خرید و فروش مرابحه ای خواهد بود، این نرخ نیز تقریبًا معین است.
اوراق مرابحه چیست؟
مشاوره رایگان
برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.
- 02191004770
- [email protected]
- تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15
خانه / اخبار بورس / اوراق مرابحه چیست؟ + انواع اوراق مرابحه
اوراق مرابحه چیست؟ + انواع اوراق مرابحه
در این گزارش می خواهیم به معرفی اوراق مرابحه بپردازیم و بگوییم “اوراق مرابحه چیست؟”. چرا که لازم است هر فرد سرمایه گذار در بازار سرمایه باید قبل از سرمایه گذاری و اقدام در این زمینه، آموزش های لازم را فرابگیرد و با انواع ابزارهای مالی آشنا باشد. به این ترتیب در این گزارش قرار است درخصوص معنی و مفهوم اوراق مرابحه، انواع اوراق مرابحه و … صحبت شود. بنابراین جهت کسب اطلاعات و جزئیات بیشتر و شناخت “اوراق مرابحه” این گزارش را تا انتها بخوانید.
اوراق مرابحه چیست و انواع آن کدامند؟
در پاسخ به سوال اوراق مرابحه چیست باید گفت: اوراق مرابحه نوعی از اوراق بهادار است که صاحبان آن به صورت مشاع، مالک مال یا دینی هستند که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل می شود. صاحب ورق مالک آن دین است. این اوراق بازدهی ثابت دارند و می‌توان آنها را در بازار ثانویه به فروش رساند. مهمترین انواع اوراق مرابحه شامل “اوراق مرابحه تامین مالی، تامین نقدینگی، تشکیل سرمایه شرکت های تجاری و اوراق مرابحه رهنی می باشد.
خرید اوراق مرابحه از گذشته تاکنون در بین مردم رواج داشته است. در این نوع از معامله، فروشنده مبلغ تمام‌شده کالا را با احتساب هزینه‌های نگهداری و حمل و نقل، به اطلاع خریدار میرساند و درخواست مبلغی اضافی به عنوان سود میکند.
خریدار ممکن است مبلغ را به طور نقدی یا اقساط پرداخت کند. طبیعتا در حالت اقساط، نرخ سودی که فروشنده دریافت میکند بیشتر خواهد بود. نکته مهم این است که خریدار باید در زمان معامله قیمت واقعی و دقیق جنس و نرخ سود را بداند. اگر در آینده مشخص شود که فروشنده در این مورد دروغ گفته است، طبق اصل اختیار فسخ می‌توان قرارداد بیع را فسخ کرد.
در مرابحه، کالا به نیابت از مشتری خریداری می شود و بار دیگر به مشتری فروخته می شود و در نتیجه، افزایش قیمتی که سود تامین کننده مالی را شکل می دهد، ناشی از مالکیت موقت او نسبت به کالا است . دارنده ورقه مرابحه در واقع مالک مشاع بخشی از دارایی های موسسه ناشر اوراق است و دریافت کننده سود موسسه مالی از خرید و فروش مرابحه ای خواهد بود.
سود حاصل از خرید و فروش اوراق مرابحه
شرکت واسط با انتشار و واگذاری این اوراق، وجوه مازاد سرمایه گذاران را جمع آوری می کند و به وکالت از طرف آنها، دارایی های مورد نیاز شرکت ها و موسسات مختلف را به صورت نقدی خریداری کرده و با افزودن نرخ معینی سود به صورت نسیه (عقد فروش اقساطی) به مصرف کنندگان نهایی دارایی می فروشد. سود حاصل از این فرآیند پس از کسر کارمزد ارکان مرتبط، بین دارندگان اوراق مرابحه چیست؟ اوراق در دوره های زمانی مشخص توزیع می شود.
این اوراق قابل خرید و فروش هستند. یعنی صاحبان آنها می توانند صبر کنند تا در زمان سررسید، اصل و سود سرمایه خود را دریافت کنند یا قبل از آن اوراق را با مبلغ سود کمتری به فروش برسانند.
اوراق مرابحه تامین مالی
گاها پیش می آید دولت یا سازمان ها، منابع نقدی کافی برای خرید مایحتاج خود ندارند و می خواهند از طریق فروش اوراق مرابحه تامین مالی مبلغ مورد نیاز را به دست آورند. در چنین شرایطی مراحل زیر طی خواهند شد:
• سازمان، شرکتی را به عنوان واسطه تاسیس یا انتخاب می کند.
• این شرکت اوراقی را به اندازه مبلغ مورد نیاز منتشر می کند و به فروش می رساند.
• مایحتاج را به صورت نقدی می خرد و به عنوان وکیل دارندگان اوراق، با اضافه کردن مبلغی سود و به صورت اقساط به سازمان اولیه می فروشد.
• سازمان متعهد می شود در اوراق مرابحه چیست؟ سررسیدهای زمانی مشخص، اقساط را از طریق شرکت واسط به دست دارندگان اوراق برساند.
این اوراق قابل خرید و فروش هستند. یعنی صاحبان آنها می توانند صبر کنند تا در زمان سررسید، اصل و سود سرمایه خود را دریافت کنند یا قبل از آن اوراق را با مبلغ سود کمتری به فروش برسانند
اوراق مرابحه تامین نقدینگی
این روش ابتکار بخش خصوصی اقتصاد مالزی است و نخستین بار توسط آنها اجرایی شده . این نوع از اوراق نیز به منظور تامین منابع نقدی به فروش می‌رسند. در این حالت نیز یک شرکت واسط وجود دارد که منابع نقدی را با فروش اوراق از مردم دریافت میکند و به سازمان دولتی میدهد اما در ازای آن، صاحب بخشی از اموال سازمان خواهد شد. در حقیقت، سازمان دولتی بخشی از اموال خود را به فروش میرساند و هزینه آن را نقدا دریافت میکند. سپس، آن اموال را دوباره به صورت نسیه و با پرداخت مبلغ اضافه‌ای به عنوان سود، بازخرید میکند.
اوراق مرابحه تامین سرمایه شرکتهای تجاری
در این مدل، یک شرکت به عنوان بانی و تامین‌کننده سرمایه شروع به فعالیت میکند. این شرکت اوراق مرابحه را به مردم میفروشد و با سرمایه به دست آمده، کالاهای مورد نیاز سازمان‌ها و شرکتهای دیگر را خریداری میکند. سپس این کالاها را به صورت اقساطی اوراق مرابحه چیست؟ به آنها میفروشد و مبلغی را نیز به عنوان سود به ارزش واقعی کالا اضافه میکند. سازمان‌ها باید در فواصل معین اقساط را پرداخت کنند و شرکت واسط باید سود را، با کسر کارمزد خود، به دارندگان اوراق برساند و با اصل سرمایه، تجارت را ادامه دهد.
هر کسی که این اوراق را در اختیار داشته باشد، در سرمایه‌های شرکت، اعم از نقدی و غیر نقدی، سهیم است. به همین دلیل، این اوراق ماهیتی شبیه اوراق سهام دارند.
اوراق مرابحه رهنی
بانکی را در نظر بگیرید که تسهیلاتی را به صورت اقساط به سازمان‌ها یا نهادهای دولتی داده است تا در آینده به صورت اقساط و با دریافت سود، آن را پس بگیرد. حالا می‌خواهد مبلغ تسهیلات را به صورت نقدی در اختیار داشته باشد. بنابراین، شرکت واسطی را تاسیس یا انتخاب میکند که با انتشار اوراق مرابحه، مبلغ را به صورت نقدی از مردم دریافت کند.
در ازای دریافت این مبلغ، دین را با سود کمتری به شرکت واسطه میفروشد. سپس تضمین میکند که در سررسید اقساط، مبالغ را از بدهکاران دریافت کند و از طریق شرکت واسطه به دست مردم برساند. در این حالت، بانک از مقداری از سود خود چشم پوشی کرده است تا بتواند مبلغ را به صورت نقد در اختیار داشته باشد.
بازار ثانویه اوراق مرابحه
در همه انواعی که مطرح شد، امکان خرید و فروش اوراق مرابحه قبل از سررسید وجود دارد. یعنی هر کسی که با پرداخت مبلغ معینی اوراقی را به عنوان بیع مرابحه خریداری کرده است، میتواند آنها را در بازار ثانویه بفروشد. هر یک از این اوراق ارزش مشخصی دارند که اصطلاحا به آن ارزش اسمی گفته میشود. کسی که بخواهد قبل از رسیدن زمان سررسید آنها را بفروشد، مبلغی کمتر از این ارزش اسمی دریافت خواهد کرد. هر چه زمان فروش به زمان سررسید اوراق نزدیک‌تر باشد، قیمت فروش به قیمت اسمی نزدیک‌تر و نرخ تنزیل کمتر خواهد بود.
Compatible data.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.
enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.
- Pina & Associates Insurance
- Payment at Contingency
- Amount of Payment
Two Most-Cited Reason
Consectetur adipiscing elit, sed اوراق مرابحه چیست؟ do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.
اوراق مرابحه
[ویکی فقه] بیع مرابحه، اعلام قیمت خرید کالا و فروش آن به بیشتر از قیمت خرید است. اوراق مرابحه اوراق بهاداری است که بیانگر مالکیت دارندگان واحدهای سرمایه گذاری با ارزش برابر از کالایی در قالب عقد مرابحه است و برای تامین مالی کالای موضوع عقد مرابحه منتشر می شود. از نظر فقهی این نوع قرارداد قابل تأمل است و برخی از وجوه آن محل اشکال می باشد.
یکی از انواع قرارداد بیع، بیع مرابحه بوده و مقصود از آن، بیعی است که فروشنده، قیمت تمام شده کالا اعم از قیمت خرید و هزینه های حمل و نقل و نگهداری و سایر هزینه های مربوطه را به اطلاع مشتری می رساند و سپس تقاضای مبلغ یا درصدی اضافی به عنوان سود می کند. برای مثال، اعلان می کند که این کالا را به هزار تومان خریده است و حاضر است به هزار و صد تومان یا با ده درصد سود به مشتری بفروشد.
موسویان، سیدعباس، صکوک مرابحه ابزار مالی کوتاه مدت، تهران، کنفرانس بین المللی تامین مالی اسلامی، ص۴، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، ۱۳۸۶.
اوراق مرابحه اوراق بهاداری است که بیانگر مالکیت دارندگان واحدهای سرمایه گذاری با ارزش برابر از کالایی در قالب عقد مرابحه است و برای تامین مالی کالای موضوع عقد مرابحه منتشر می شود؛ به عبارت دیگر اوراقی است که حکایت از بدهی ناشی از بیع مرابحه می کند و دارنده ورق مالک و طلبکار دین است.
پژوهشکده پولی و بانکی، صکوک، ص۸، تهران، انتشارات پژوهشکده پولی و بانکی، ۱۳۸۵، چاپ اول.
برای اوراق مرابحه انواع مختلفی مطرح شده است که به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم.
← اوراق بدهی دولت
.
اوراق مرابحه چیست؟
اوراق مرابحه نوعی از اوراق بهادار است که صاحبان آن به صورت مشاع، مالک مال یا دینی هستند که بر اساس قرارداد مرابحه محاسبه میشود.
به گزارش سرویس بورس مشرق، سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان اوراق مرابحه چیست؟ دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.
اوراق مرابحه نوعی از اوراق بهادار است که صاحبان آن به صورت مشاع، مالک مال یا دینی هستند که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل می شود. صاحب ورق مالک آن دین است. این اوراق بازدهی ثابت دارند و می‌توان آنها را در بازار ثانویه به فروش رساند.
صندوق پالایشی یکم سودده میشود؟
برای فهم بهتر این مفهوم، لازم است ابتدا مبحث صُکوک را درک کنیم. این کلمه جمع صک است که خود صورت معرب کلمه چک به شمار می‌رود. در فقه اسلامی این اصطلاح را برای همه انواع سفته، سند و حواله‌های مالی به کار می‌برند. در حقیقت، صک سندی برای بدهی مالی بشمار می آید . اوراق صکوک در کشورهای اسلامی، جایگزین اوراق قرضه هستند همچنین اوراق انواع مختلفی دارند که در این رابطه می توان به صلم، اصطناع، مشارکت، مضاربه، مزارعه، مرابحه اشاره کرد .
خرید اوراق مرابحه از گذشته تاکنون در بین مردم رواج داشته است. در این نوع از معامله، فروشنده مبلغ تمام‌شده کالا را با احتساب هزینه‌های نگهداری و حمل و نقل، به اطلاع خریدار میرساند و درخواست مبلغی اضافی به عنوان سود میکند. مثلا می‌گوید قیمت تمام‌شده فلان کالای مشخص صد هزار تومان است اما ما آن را با قیمت صد و ده هزار تومان در اختیار شما می‌گذاریم.
خریدار ممکن است مبلغ را به طور نقدی یا اقساط پرداخت کند. طبیعتا در حالت اقساط، نرخ سودی که فروشنده دریافت میکند بیشتر خواهد بود. نکته مهم این است که خریدار باید در زمان معامله قیمت واقعی و دقیق جنس و نرخ سود را بداند. اگر در آینده مشخص شود که فروشنده در این مورد دروغ گفته است، طبق اصل اختیار فسخ می‌توان قرارداد بیع را فسخ کرد.
انواع اوراق مرابحه
همان طور که گفته شد دولت های بعضی از کشورهای اسلامی، از مفهوم بیع در فقه نیز استفاده می کنند و اوراق مرابحه را به جای اوراق قرضه به فروش می رسانند تا معاملات با قوانین شریعت تناقضی نداشته باشند. این کار با روش های مختلفی انجام می شود که آنها را به صورت کامل بررسی خواهیم کرد:
اوراق مرابحه تامین مالی
این نوع از اوراق برای تامین منابع مالی استفاده می شود. در بعضی از موارد، دولت یا سازمان ها، منابع نقدی کافی برای خرید مایحتاج خود ندارند و می خواهند از طریق فروش اوراق مرابحه تامین مالی مبلغ مورد نیاز را به دست آورند. در چنین شرایطی مراحل زیر طی خواهند شد:
• سازمان، شرکتی را به عنوان واسطه تاسیس یا انتخاب می کند.
• این شرکت اوراقی را به اندازه مبلغ مورد نیاز منتشر می کند و به فروش می رساند.
• مایحتاج را به صورت نقدی می خرد و به عنوان وکیل دارندگان اوراق، با اضافه کردن مبلغی سود و به صورت اقساط به سازمان اولیه می فروشد.
• سازمان متعهد می شود در سررسیدهای زمانی مشخص، اقساط را از طریق شرکت واسط به دست دارندگان اوراق برساند.
به عنوان مثال می توان به اوراق مرابحه وزارت بهداشت اشاره کرد. در سال ۹۶ وزارت بهداشت در راستای تامین منابع مالی لازم برای اجرای طرح تحول سلامت، اقدام به فروش اوراق مرابحه چیست؟ اوراق مرابحه کرد. منابع نقدی برای خرید تجهیزات پزشکی مورد نیاز بودند. مردم می توانستند از طریق فرابورس اوراق را خریداری کنند و در ازای آن، وزارت بهداشت متعهد شد سود سالانه به مبلغ ۱۷ درصد، در فواصل زمانی شش ماهه به خریداران پرداخت کند.
توجه داشته باشید که این اوراق قابل خرید و فروش هستند. یعنی صاحبان آنها می توانند صبر کنند تا در زمان سررسید، اصل و سود سرمایه خود را دریافت کنند یا قبل از آن اوراق را با مبلغ سود کمتری به فروش برسانند. از دیدگاه فقه اسلامی، در مورد اصل مرابحه شک و شبه های وجود ندارد اما خرید و فروش این اوراق، که در واقع خرید و فروش دین محسوب می شود، هنوز محل بحث و اشکال است.
اوراق مرابحه تامین نقدینگی
گفته میشود این روش، ابتکار بخش خصوصی اقتصاد مالزی است و نخستین بار توسط آنها اجرایی شده . این نوع از اوراق نیز به منظور تامین منابع نقدی به فروش می‌رسند. در این حالت نیز یک شرکت واسط وجود دارد که منابع نقدی را با فروش اوراق از مردم دریافت میکند و به سازمان دولتی میدهد اما در ازای آن، صاحب بخشی از اموال سازمان خواهد شد. در حقیقت، سازمان دولتی بخشی از اموال خود را به فروش میرساند و هزینه آن را نقدا دریافت میکند. سپس، آن اموال را دوباره به صورت نسیه و با پرداخت مبلغ اضافه‌ای به عنوان سود، بازخرید میکند.
کارخانه‌ای را در نظر بگیرید که نیاز به تامین ۱۰ میلیارد تومان نقدینگی دارد. یک شرکت واسط تاسیس یا انتخاب میکند و کار فروش اوراق مرابحه را به آن می‌سپارد. شرکت واسط اوراق را به مردم میفروشد، پول نقد را جمع‌آوری میکند و در اختیار کارخانه می‌گذارد و یکی از دستگاه‌های صنعتی را به وکالت از صاحبان اوراق به مبلغ ۱۰ میلیارد تومان خریداری میکند و همان دستگاه را با مبلغ ۱۲ میلیارد تومان و به صورت اقساط دوباره به کارخانه میفروشد.
همه چیز مثل حالت قبلی است. کارخانه باید مبلغ دریافتی را با سود آن به خریداران پرداخت کند. در این مدت نیز حق استفاده از دستگاه را خواهد داشت فقط مالکیت را برای مدتی واگذار و دوباره به صورت اقساط آن را بازخرید کرده است.
اوراق مرابحه تامین سرمایه شرکتهای تجاری
در این مدل، یک شرکت به عنوان بانی و تامین‌کننده سرمایه شروع به فعالیت میکند. این شرکت اوراق مرابحه را به مردم میفروشد و با سرمایه به دست آمده، کالاهای مورد نیاز سازمان‌ها و شرکتهای دیگر را خریداری میکند. سپس این کالاها را به صورت اقساطی به آنها میفروشد و مبلغی را نیز به عنوان سود به ارزش واقعی کالا اضافه میکند. سازمان‌ها باید در فواصل معین اقساط را پرداخت کنند و شرکت واسط باید سود را، با کسر کارمزد خود، به دارندگان اوراق برساند و با اصل سرمایه، تجارت را ادامه دهد.
هر کسی که این اوراق را در اختیار داشته باشد، در سرمایه‌های شرکت، اعم از نقدی و غیر نقدی، سهیم است. به همین دلیل، این اوراق ماهیتی شبیه اوراق سهام دارند.
اوراق مرابحه رهنی
بانکی را در نظر بگیرید که تسهیلاتی را به صورت اقساط به سازمان‌ها یا نهادهای دولتی داده است تا در آینده به صورت اقساط و با دریافت سود، آن را پس بگیرد. حالا می‌خواهد مبلغ تسهیلات را به صورت نقدی در اختیار داشته باشد. بنابراین، شرکت واسطی را تاسیس یا انتخاب میکند که با انتشار اوراق مرابحه، مبلغ را به صورت نقدی از مردم دریافت کند.
در ازای دریافت این مبلغ، دین را با سود کمتری به شرکت واسطه میفروشد. سپس تضمین میکند که در سررسید اقساط، مبالغ را از بدهکاران دریافت کند و از طریق شرکت واسطه به دست مردم برساند. در این حالت، بانک از مقداری از سود خود چشم پوشی کرده است تا بتواند مبلغ را به صورت نقد در اختیار داشته باشد.
بازار ثانویه اوراق مرابحه
در همه انواعی که مطرح شد، امکان خرید و فروش اوراق مرابحه قبل از سررسید وجود دارد. یعنی هر کسی که با پرداخت مبلغ معینی اوراقی را به عنوان بیع مرابحه خریداری کرده است، میتواند آنها را در بازار ثانویه بفروشد. هر یک از این اوراق ارزش مشخصی دارند که اصطلاحا به آن ارزش اسمی گفته میشود. کسی که بخواهد قبل از رسیدن زمان سررسید آنها را بفروشد، مبلغی کمتر از این ارزش اسمی دریافت خواهد کرد. هر چه زمان فروش به زمان سررسید اوراق نزدیک‌تر باشد، قیمت فروش به قیمت اسمی نزدیک‌تر و نرخ تنزیل کمتر خواهد بود.
در همه انواعی که نام برده شد، به جزء نوع سوم، دارندگان اوراق مرابحه، در واقع مالک یک دین یا سند مالی با سررسید معین هستند و این دین را در بازار ثانویه به شخص ثالثی می‌فروشند، در نوع سوم، صاحب اوراق در سرمایه‌ها و داراییهای شرکت سهیم است و میتواند هر وقت که بخواهد سهم خود را به فروش برساند.
دیدگاه شما