ابزارهای سرمایه گذاری

ابزارهای سرمایه گذاری

هنگامی که تصمیم به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی می‌گیرید، مطمئنا میزان نقدشوندگی سرمایه‌تان در بازار مورد نظر بسیار مهم می‌باشد. زیرا ممکن است در حین سرمایه‌گذاری، بخشی از سرمایه‌تان در بازار مورد نظر قفل شود و نتوانید سرمایه ابزارهای سرمایه گذاری خود را نقد کنید. همچنین برای بسیاری از سرمایه‌گذاران اهمیت دارد تا تضمینی برای سرمایه اصلی آن‌ها وجود داشته باشد. در بازارهای مالی ابزارهای مختلفی برای ایجاد یک سرمایه‌گذاری امن وجود دارد. با استفاده از این ابزارها افراد با ریسک‌پذیری پایین می‌توانند سرمایه‌گذاری مطمئنی داشته باشند. در این راه شناخت محیط سرمایه‌گذاری در امن‌بودن آن بسیار تاثیرگذار است. در واقع اگر سرمایه‌گذار با اطلاع کامل و دید دقیق وارد فضای سرمایه‌گذاری مورد نظر خود شود، خطر کمتری او را تهدید می‌کند و در نتیجه سرمایه‌گذاری امنی خواهد داشت.

منظور از سرمایه‌گذاری امن چیست؟

سرمایه‌گذاری در یک تعریف کلی به معنای خرید وسایل یا دارایی‌ها، به امید کسب سود در آینده است. سرمایه‌گذاری در علم اقتصاد و نیز در یک اجتماع جایگاه ویژه‌ای دارد. در واقع سرمایه‌گذار پس از تحلیل و بررسی اوضاع اقتصادی و سیاسی جامعه خود، اقدام به خرید، پس‌انداز و یا قرض اموال می‌نماید تا پس از یک بازه زمانی مشخص، اصل سرمایه به همراه سود حاصل از آن به فرد بازگردد. در این میان برخی از سرمایه‌گذاری‌ها دارای ریسک زیاد و برخی دیگر از ریسک کمتری برخوردار هستند. یک سرمایه‌گذار باید عوامل زیادی را در نظر بگیرد تا بتواند یک سرمایه‌گذاری امن را ایجاد کند و کمتر دچار مشکل شود. در واقع یک سرمایه‌گذاری پر سود اما کم‌خطر را انجام دهد.

سرمایه‌گذاری در ایران با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور و نوسانات ارز و نیز تحریم‌ها همواره با چالش‌های فراوانی روبرو بوده است. در این شرایط پیش‌بینی میزان سودآوری سرمایه‌گذاری گاهی سخت به نظر می‌رسد. اما قاعدتا سرمایه‌گذاری با ریسک همراه است. همچنین در این بین نکته‌ای وجود دارد که سرمایه‌گذاری امن عموما همراه با سود کمتر می‌باشد و در مقابل سرمایه‌گذاری با ریسک بالاتر سوددهی بیشتری با خود به همراه دارد‌. پس افرادی که به دنبال حفظ ارزش پول خود هستند، باید به سراغ بازارهای مالی امن با سود کم بروند.

بازارهای مالی مناسب برای سرمایه‌گذاری امن

به طور کلی ابزارهای سرمایه‌گذاری موجود در کشور عبارت‌اند از: بازار سرمایه، مسکن، سپرده‌گذاری در بانک، طلا و سکه و ارز. هر کدام از این ابزارهای سرمایه‌گذاری، ویژگی‌ها و جذابیت‌های خاص خود را دارند. بر این اساس افراد با توجه به معیارهای سرمایه‌گذاری خود، تصمیم به سرمایه‌گذاری در هر یک از این بازارها می‌گیرند. با توجه به شرایط کلی کشور، معمولا بازار سکه و ارز با نوسانات و تغییرات شدیدی همراه است. عملا سرمایه‌گذاری در این دو بازار بسیار پرخطر است و برای افراد کم‌ریسک توصیه نمی‌گردد. همچنین بازار مسکن نیز با توجه به قیمت بالای مسکن و تعداد معاملات پایین در این بازار، دارای ریسک بالایی است و ویژگی یک بازار امن برای سرمایه‌گذاری را دارا نمی‌باشد. در این بین تنها بازار سرمایه و سپرده‌گذاری در بانک به عنوان ابزارهای سرمایه‌گذاری امن باقی می‌مانند. در ادامه به بررسی این دو ابزار سرمایه‌گذاری امن می‌پردازیم.

(برای آشنایی با تحلیل بازار مسکن طلا و ارز پیشنهاد می‌شود مقاله ی چشم‌انداز سرمایه‌گذاری را مطالعه کنید.)

سرمایه‌گذاری امن در بازار سرمایه

از جمله ابزارهایی که در بازار سرمایه ارائه شده است می‌‌توان به سهام، اوراق مشارکت، صکوک، اوراق تسهیلات مسکن، قراردادهای اختیار معامله و ابزارهای سرمایه گذاری قرارداد آتی اشاره کرد. سرمایه‌گذاری در بورس یکی از مرسوم‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در دنیا است. شرکت‌های معتبر در صنایع مختلف، سهام خود را در بورس اوراق بهادار عرضه می‌کنند تا افراد مختلف، سهامدار آن شرکت شوند. عدم نیاز به سرمایه‌های کلان برای خرید سهام و ورود به بورس، یکی از دلایل جذابیت این بازار برای سرمایه‌گذاری است. باید توجه داشت بازار سرمایه قابلیت نقدشوندگی بالایی را دارد. همچنین بازار سرمایه نسبت به بازارهای موازی شفافیت بسیار بیشتری دارد و قابل اطمینان است. افراد نیز ابزارهای سرمایه گذاری می‌توانند تنها با دسترسی به اینترنت معاملات خود را انجام دهند. به عقیده بسیاری از کارشناسان بهترین و مطمئن‌ترین راه برای سرمایه‌گذاری امن در بورس، آموزش و ورود از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. هم اکنون بیش از ۲۰۰ صندوق وجود دارد که برای افراد مبتدی و تازه‌کار که قصد دارند سرمایه‌گذاری امنی را در بورس داشته باشند، با کمک کارشناسان مسلط به بورس شیوه سرمایه‌گذاری در بورس را به آن‌ها یاد می‌دهند.

(به منظور آشنایی با انواع اوراق بازارهای پول و سرمایه مقاله بازار و انواع اوراق را مطالعه کنید.)

ویژگی‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه

• شفافیت اطلاعاتی در بورس، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌‌های این بازار است، اطلاعات شرکت‌‌ها در بورس به لحاظ قابلیت اعتماد و به موقع‌بودن بررسی می‌شوند.
• امکان نقدکردن سریع سرمایه در بیشتر مواقع وجود دارد و فقط زمانی که نماد یک شرکت به دلایلی مانند برگزاری مجمع، تعدیل سود و … موقتا بسته می‌شود، امکان فروش سهام نیست.
• می‌توان با هر مبلغی در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری کرد.
• برای خرید و فروش اینترنتی سهام نیازی نیست شرایط سخت و یا امکانات پیشرفته داشته باشید. تنها اتصال به اینترنت و داشتن کامپیوتر نیاز است.

سرمایه‌گذاری امن از طریق سپرده‌گذاری در بانک

یکی از راهکارهای سرمایه‌گذاری که درصد بالایی از حجم سرمایه‌گذاری‌‌ها در ایران را به خود جذب کرده است، سپرده بانکی است. در این روش، پول به بانک سپرده می‌‌شود و به صورت ماهانه مبلغی به عنوان سود سپرده به فرد داده می‌‌شود. بهره بانکی به عنوان سرمایه‌گذاری بدون ریسک و امن در نظر گرفته می‌شود. مهم‌ترین ویژگی سپرده‌گذاری در بانک، تضمینی و قطعی‌بودن سود آن است. در حال حاضر میزان سود یا نرخ بهره بانکی بر اساس ضوابط و بخشنامه‌های بانک مرکزی، مشخص و ابلاغ می‌شود. سرمایه‌گذاری در بانک به لحاظ افق زمانی به دو دسته سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شود.

ویژگی‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت

• شامل سپرده‌ای است که به صورت نامحدود قابل واریز و برداشت باشد. در واقع این حساب قابل افزایش و یا کاهش سرمایه می‌باشد.
• سپرده کوتاه‌مدت در هر زمانی قابل برداشت است.
• با درخواست مشتری، سود سپرده‌گذاری کوتاه‌مدت، به صورت ماهانه از طرف بانک واریز می‌شود.

ویژگی‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت

• از طریق سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت، افراد سرمایه خود را به مدت طولانی در بانک سپرده‌گذاری می‌کنند و می‌توانند در فعالیت‌های بلندمدت شرکت کنند.
• در سپرده بلندمدت فرد نمی‌تواند سرمایه سپرده‌گذاری‌شده را از یک بانک به بانک دیگر انتقال دهد.
• برداشت به صورت نامحدود نبوده و فرد نمی‌تواند هر زمانی که بخواهد وجه سپرده خود را برداشت کند.

میزان سودآوری سرمایه‌گذاری در بانک‌‌ها، به مدت زمان سرمایه‌گذاری بستگی دارد. برای مثال حساب پس‌انداز پنج‌ساله بیشتر از سپرده یک‌ساله سود می‌کند. برای همین سپرده بانکی بلندمدت، یک ابزار سرمایه‌گذاری امن است. البته لازم به ذکر است در شرایط اقتصادی ایران با توجه به تورم بالا، سود سپرده‌گذاری بانکی نمی‌تواند گزینه مناسبی برای یک سرمایه‌گذار باشد.

لزوم استفاده از ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه

در عصر حاضر سرمایه‌گذاری یکی از ارکان اصلی در اقتصاد کشورها است، به‌طوری که این رکن نقش اصلی را در زمینه ایجاد ثبات اقتصادی را ایفا می‌کند. بنابراین برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی، باید از ابزارهای مناسب استفاده کرد تا بتوان در عرصه اقتصادی، به ویزه در سطح جهانی، باقی ماند. در غیر این صورت، در زمانی بسیار کوتاه‌تر از آنچه تصور می‌شود، از گردونه رقابت‌های اقتصادی کنار گذاشته خواهیم شد.

برخی کشورهای توسعه یافته، در زمینه جذب سرمایه و استفاده از ابزارهای نوین مالی، پیشتاز بوده و در بسیاری از موارد، ابزارهای جدید را ابداع و به بازارهای مالی ارائه می‌کنند. در نگاهی کلی‌تر، هدف‌های اصلی استفاده بهینه از ابزارهای مالی، جذب سرمایه‌های کوچک، ترکیب آنها، به کارگیری منابع جمع شده در صنایع مولد و در نهایت رونق اقتصاد خرد و کلان است.

بازار سرمایه نیز فضایی بسیار مناسب برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی است. فضایی که به جرات می‌توان گفت مناسب‌ترین محل برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و بزرگ است. بازار سرمایه در برخی از کشورها به بلوغ رسیده و در حال طی کردن دوره میانسالی خود است. دوره‌یی که در آن، بازار سرمایه، هر روز کامل‌تر و پخته‌تر از روز گذشته عمل می‌کند و در حالی به سوی جلو پیش می‌رود که از تمامی شرایط و امکانات از جمله ابزارهای مالی، اصلاح قوانین و سهولت فضای فعالیت در بازار، برای رشد خود در دوران گذار، استفاده کرده است.

اما بازار سرمایه در کشور ایران، با توجه به آنکه بیش از 50 سال از شروع فعالیتش می‌گذرد، متاسفانه در دوران نونهالی خود به سر می‌برد و هنوز به بلوغ عملکردی خود نرسیده است. زمان طولانی است که در این دوران قرار گرفته و پتانسیل‌های قوی و بالقوه‌یی برای رشد و توسعه، در دل خود جای داده است. در همین راستا و برای دستیابی به بلوغ در بازار سرمایه کشور، باید چند اقدام اساسی از جمله اصلاح قوانین حاکم بر بازار، تغییر نگرش فعالان بازار به فرآیند سرمایه‌گذاری و اهداف که از آن توقع دارند، استفاده از ابزارهای نوین مالی و. صورت بگیرد. با انجام هر یک از اقداماتی که ذکر شد، دریچه‌یی نو به سوی بازاری پویا و توسعه یافته باز خواهد شد.

ابزارهای نوین مالی می‌تواند در راستای توسعه بازارهای رقیب نیز اقدام نماید و منجر به حرکت تمام بازارهای مالی به سوی تکامل شود. بازارهای که در تعامل با بازار سرمایه هستند، همانند بازار پول یا بازار بدهی، می‌توانند همچون بازاری مکمل بازار سرمایه ایفای نقش کنند و به صورت هم افزا منجر به ایجاد رشد اقتصادی در کشور شوند. در حال حاضر بازار پول در بسیاری از مواقع نقش رقیب را برای بازار سرمایه بازی می‌کند که در نهایت هر دو بازار به سویی حرکت می‌کنند که برآیندش برای اقتصاد کشور مناسب نیست. کارآترین مسیر برای رونق اقتصاد بی‌شک از بطن بازار سرمایه می‌گذرد و با رونق این بازار اقتصاد کشور رونق خواهد یافت. این مسیری است که بسیاری از کشورهایی که الگوی موفقی در دنیا هستند، طی کرده و به اهداف مدنظرشان رسیده‌اند.

اگر با نگاهی تخصصی به ابزارهای مالی نگریسته شود، درمی‌یابیم که این ابزار سه نقش عمده را در بازار ایفا می‌کند.

نقش اول، ابزارهای مالی وسایلی برای نقل و انتقال وجوه از سهامدارانی که مازاد سرمایه دارند و مایل به سرمایه‌گذاری هستند، به سوی کسانی است که به این وجوه برای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های حقیقی نیاز دارند.

نقش دوم، ابزارهای مالی انتقال وجوه را به شکلی انجام می‌دهند که ریسک سیستماتیک مربوط به جریان نقدی ناشی از سرمایه‌گذاری در ابزارهای سرمایه گذاری دارایی‌های حقیقی، بین متقاضیان و عرضه‌کنندگان وجوه توزیع مجدد شود.

نقش سوم، ابزارهای مالی وسیله‌یی برای تجمیع به شمار می‌روند. افزودن و انباشت پس اندازهای کوچک برای تامین مالی طرح‌های بزرگ سرمایه‌گذاری، بدون تجمیع که بخش تفکیک‌ناپذیر نظام مالی است، امکان پذیر نیست. اگر امکان تجمیع از طریق صدور دارایی‌های مالی وجود نداشت، این امکان برای خانوارها پدید نمی‌آمد که سرمایه‌های خود را تجهیز کنند و در سبد متنوعی از دارایی‌های حقیقی سرمایه‌گذاری کنند.

از منظر تنوع نیز ابزارهای مالی انواع مختلفی دارد که در بازارهای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزارها در 4 گروه زیر دسته‌بندی می‌شوند:

1. ابزارهای سرمایه‌یی (مالکیت): اوراقی هستند که افراد با داشتن آنها سهامدار شرکت منتشرکننده این اوراق می‌شوند.

2. ابزارهای استقراضی (بدهی): اوراقی است که برای منتشر‌کننده بدهی ایجاد می‌کند که ‌باید در سررسید به سرمایه‌گذار پرداخت کند.

3. ابزارهای مشتقه: گونه‌یی از ابزار مالی است که فقط، متخصصان فن، از چندوچون عملکرد آنها آگاهی کامل دارند و معمولا خبرگان حرفه‌یی روی آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که مشتقه‌ها (FINANCIAL DERVATIVES)، قراردادی بین دو یا چند طرف است که پرداخت‌های آن، براساس موقعیت سنجی (BENCHMARK) تعیین می‌شود - در واقع، مشتقه‌ها، ابزارهایی برای کاهش یا انتقال مخاطره (ریسک) به شمار می‌آیند. برخی مشتقه‌ها که توسط شرکت‌های بزرگ صادر شده‌اند، به صورت استاندارد و تضمین شده در بورس، سازمان یافته و معامله می‌شوند و برخی در حاشیه بورس و به صورت خارج از بورس، با توافق و مذاکره دوطرف انجام می‌گیرد.

4. ابزارهای ترکیبی: این ابزار ترکیبی از ابزارهای تعریف شده در بازار است.

اما آنچه ‌باید در کشور مورد توجه قرار گیرد، ابزارهای مالی است که با دین اسلام نیز همخوانی داشته باشد. چرا که برخی ابزارهای مالی دارای نرخ ثابت هستند که با شریعت حاکم بر جامعه همخوانی نداشته و می‌بایست با ابزارهای مالی منطبق با شریعت جایگزین شود. در زمینه ابزارهای مالی منطبق با دین اسلام، خوشبختانه تنوع مناسبی وجود داشته و انواع صکوک که پایه شکل‌گیری آنها دین اسلام است در قوانین بازار سرمایه کشور تعریف شده است. لذا ‌باید بسترهای مناسب برای ترغیب سرمایه‌گذار و سرمایه پذیر به استفاده از صکوک پررنگ‌تر شده تا مزایای استفاده از این ابزار بیش از پیش برای فعالان عرصه اقتصادی روشن شود.

از ابزارهای مالی که نزدیکی بیشتری به قوانین اسلامی دارند و می‌توانند در بازار سرمایه کشور بیشتر مورد استفاده قرار بگیرند می‌توان به: سهام عادی شرکت‌ها، حق تقدم، سهام ممتاز، اوراق مشارکت با پرداخت سود علی‌الحساب، اوراق مشـارکت قـابل تبدیل به سهام، اوراق مشارکت با نرخ سود بر ابر با نرخ تورم، قراردادهای آتی، معاملات سلف، گواهی سپرده بانکی قابل معامله در بازار، اسناد پیش‌پرداخت مالیات، حق خرید اضافی سهام، انواع اوراق رهنی متکی به مشارکت در سود اشاره کرد.

در ابزارهای مالی که در کشورهای غربی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بخش اعظم ریسک متوجه انتشار‌دهنده اوراق مذکور است. اما در ابزارهای اسلامی تلاش شده است تا جایی که امکان دارد توازن تسهیم ریسک و بازده بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر شکل بگیرد. به همین دلیل، صکوک می‌تواند یکی از جذاب‌ترین راه‌های تامین سرمایه برای انجام طرح‌های بزرگ و کوچک محسوب شود.

همان‌طور که در بالا اشاره شد، ابزارهای مالی به‌طور کلی در 4 دسته طبقه‌بندی می‌شوند. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که کدام یک از ابزار دارای نقش پررنگ‌تری در بین فعالان اقتصادی است یا کدام یک دارای تنوع و کاربرد بیشتری در بازار سرمایه است؟ با بررسی بورس‌های موفق دنیا، به این مهم دست می‌یابیم که ابزار مشتقه یکی از پرکاربردترین و کارآترین ابزاری است که در بازارهای سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرد. تنوعی که در استفاده از این ابزار وجود دارد هم به توسعه و عمیق شدن بازار کمک می‌کند و هم در زمان‌هایی که شوک‌های منفی به بازار وارد می‌شود، وجود ابزار مشتقه با تنوعی که به فعالان عرصه اقتصادی ارائه می‌نماید، سرعت و شدت نزول بازار را کاهش داده و بر ثبات بازار می‌افزاید. این‌گونه است که استفاده‌کنندگان از این ابزار تاکید دارند که شاخه‌های بیشتری از این ابزار در بازار سرمایه تعریف شود تا بتوانند از تمام جنبه‌های این ابزار بهره مند شوند.

امید است با همت مسوولان بازار سرمایه و مطالبه فعالان بازار سرمایه شاهد توسعه استفاده از ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه کشور باشیم تا بازار سرمایه کشور نیز همچون بازارهای توسعه یافته دنیا الگویی مناسب برای کشورهای دیگر محسوب شود.

تاثیر ابزارهای پیشبرد فروش در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی FDI(مطالعه موردی در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران )

یکی از مسایل عمده ای که در زمینه تجارت خارجی هر کشور مطرح می شود، موضوع آثار جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادرات و واردات می باشد. تأمین منابع مالی خارجی و بکارگیری روش های متنوع آن یکی از ابزار و پیش نیازها برای توفیق کشورها در دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی و محقق نمودن اهداف کلان توسعه ای آنها است. بین روش های گوناگون تأمین مالی خارجی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی یکی از کارآمدترین و تأثیرگذارترین روش ها به ویژه از منظر کشورهای میزبان است. در این میان، در کشورهای میزبان و پذیرنده سرمایه های خارجی ابزارهایی وجود دارند که می توانند بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی اثر گذار باشند. آگاهی از چگونگی اثرگذاری این ابزارهای پیشبرد می تواند بر تصمیم گیری اقتصادی کشور در جذب سرمایه های مستقیم خارجی مفید واقع گردد.

کلیدواژه‌ها

• سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
• رشد اقتصادی
• ابزارهای پیشبرد فروش

20.1001.1.17356466.1395.11.55.7.3

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The impact of sales promotion tools in attracting direct foreign investment (Case Study on national iranian oil products distribution company)

نویسنده [English]

یکی از مسایل عمده ای که در زمینه تجارت خارجی هر کشور مطرح می شود، موضوع آثار جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادرات و واردات می باشد. تأمین منابع مالی خارجی و بکارگیری روش های متنوع آن یکی از ابزار و پیش نیازها برای توفیق کشورها در دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی و محقق نمودن اهداف کلان توسعه ای آنها است. بین روش های گوناگون تأمین مالی خارجی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی یکی از کارآمدترین و تأثیرگذارترین روش ها به ویژه از منظر کشورهای میزبان است. در این میان، در کشورهای میزبان و پذیرنده سرمایه های خارجی ابزارهایی وجود دارند که می توانند بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی اثر گذار باشند. آگاهی از چگونگی اثرگذاری این ابزارهای پیشبرد می تواند بر تصمیم گیری اقتصادی کشور در جذب سرمایه های مستقیم خارجی مفید واقع گردد.

کلاهبرداری در صندوق های سرمایه گذاری امکان دارد؟

غافل از این که سرمایه گذاری، به عنوان یک مفهوم مستقل می‌تواند جدا از ابزار و شیوه‌های مالی و سرمایه گذاری برای افراد نه تنها امنیت مالی فراهم کند بلکه می‌تواند آینده و اهداف مالی آن‌ها را به سرانجام مناسب برساند.

اما نکته مهم این است که از ابزاری مطمئن برای پویایی سرمایه خود در مسیر سرمایه گذاری استفاده کنیم. با توجه به اتفاقاتی که گفتیم این سوال مطرح می‌شود که ابزار مالی نوینی مانند صندوق های سرمایه گذاری امکان کلاهبرداری را ابزارهای سرمایه گذاری دارند؟ چطور می‌توان برای سرمایه گذاری به آن‌ها اعتماد کرد؟

و سوال مهم این که چطور و با چه ترفندی بسیاری از افراد در دام موسسات مالی و اعتباری افتادند؟ با پاسخ به این سوالات می‌توان به نتیجه مناسب در مورد انتخاب صندوق سرمایه گذاری به عنوان ابزار مالی نوین و مطمئن رسید.

موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز چطور کلاهبرداری کردند؟

عده‌ای را در رسانه‌های رسمی دیدیم که در مقابل موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز اعتراض می‌کردند و سرمایه از دست رفته خود را ابزارهای سرمایه گذاری مطالبه می‌‎کردند. ممکن است ما هم یکی از همان مال باختگان باشیم و یا این امکان هم وجود دارد که تنها از اخبار آن‌ها مطلع باشیم.

اما در هر دو صورت این سوال مطرح می‌شود که این موسسات غیرمجاز چطور توانستند این تعداد از افراد که افراد بالغی هم بودند را به تله بیاندازند و از آن‌ها کلاهبرداری کنند؟

شاید نام بازی پانزی به گوش‌تان خورده باشد. اما خالی از لطف نیست که در مورد این مفهوم برای درک بهتر چگونه کلاهبرداری کردن موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز توضیح دهیم.

بازی پانزی و یک شبه پول‌دار شدن

این بازی بارها و بارها در کشورها و شرایط مختلف از طرف افراد کلاهبردار انجام شده است. بازی پانزی به طور مشخص روی افرادی جواب می‌دهد که می‌خواهند یک شبه پولدار شوند و در مورد سوددهی سریع و بی حساب و کتاب هیچ سوالی نمی‌پرسند و کنجکاو نمی‌شوند.

به طور ساده بازی پانزی را توضیح دهیم؛ موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز با وعده سودهای بالا و تضمینی و بدون ریسک از اشخاص پول می‌گرفتند و نام این کار را سرمایه گذاری می‌گذاشتند. در صورتی که هیچ سرمایه گذاری صورت نمی‌گرفت و فرآیند آنها بسیار غیرشفاف بود.

از آن‌جایی که سرمایه گذاری و شفافیت در میان نبود، زمانی که موعد پرداخت سود به افراد می‌رسید، موسسات غیرمجاز مجبور بودند برای تامین سود وعده شده به همراه اصل پول از افراد دیگر پول دریافت کنند و به آن‌ها هم همین قول‌ها را بدهند که سود بالا خواهند داد.

تصور کنیم که از شخصی 100 هزار تومان دریافت می‌شود و به او وعده 200 هزار تومان در موعد دیگری داده می‌شود. در تاریخ وعده داده شده، شخصی که پول را گرفته باید 200 هزار تومان را فراهم کند. برای این کار از نفر دیگری 200 هزار تومان دریافت ‌می‌کند و به او قول بازپرداخت 300 هزار تومان در تاریخی مشخص را می‌دهد و 200 هزار تومان نفر قبلی را پرداخت می‌کند.

این روند ادامه پیدا می‌کند تا به آخرین فرد برسد. بعد از دریافت پول از آخرین نفر، دیگر خبری از ابزارهای سرمایه گذاری آن موسسه غیر مجاز یا فرد کلاهبردار وجود ندارد یا به عبارتی ساده‌تر پول‌های نفر آخر را برداشته و شاید فرار کرده است.

با بررسی ساختار بازی پانزی می‌توان به عملکرد موسسات مالی و اعتباری پی برد و عدم شفافیت را بزرگترین ابزارهای سرمایه گذاری عامل از دست دادن سرمایه افراد دانست. اما چطور می‌توان با تعریف ساختار صندوق‌های سرمایه گذاری ادعا کرد که کلاهبرداری در صندوق های سرمایه گذاری امکان پذیر نیست؟

ساختار صندوق‌های سرمایه گذاری

در توضیح ساختار موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز که بر مبنای بازی پانزی بوده است گفته شد که خبری از شفافیت در سرمایه گذاری نبوده است. اما در ساختار صندوق‌های سرمایه گذاری، ما سبدی متشکل از دارایی‌های انواع زمینه‌های سرمایه گذاری را داریم.

به عنوان مثال صندوق آوای سهام کیان با سبدی متشکل از ابزارهای سرمایه گذاری سهام منتخب بازار سهام فعالیت می‌کند. ساختار صندوق‌های سرمایه گذاری به این شکل است که بعد از جمع‌آوری وجوه نقد سرمایه گذاران اقدام به تشکیل سبد خود می‌کند و دارایی‌های سرمایه گذاران در آن به واحدهای سرمایه گذاری تبدیل می‌شود و در پرتفوی سرمایه گذاری هر سرمایه گذار – به میزان سرمایه گذاری که کرده است – قرار می‌گیرد.

بنابراین می‌توان گفت که ساختار صندوق های سرمایه گذاری با هدف پویایی سرمایه به وجود می‌آید و دلیل برای کلاهبرداری وجود ندارد. در واقع هرکس می‌داند چه چیزهایی دارد و دارایی خود را رصد کند. اما چطور می‌توان از شفافیت عملکرد صندوق‌ها باخبر شد؟

شفافیت و امنیت در صندوق های سرمایه گذاری

گزارش دادن و اعلام دارایی‌های موجود می‌تواند افق دید شفافی را به سرمایه گذاران نسبت به این‌که سرمایه‌شان در چه وضعیتی است به آن‌ها ارائه دهد.

انتشار گزارش‌های مالی سالانه و دوره‌ای صندوق‌های سرمایه گذاری در وبسایت‌های رسمی مانند fipiran می‌تواند در دسترس تمام سرمایه گذاران قرار بگیرد تا بتوانند از عملکردهای صندوق موردنظرشان آگاه باشند.

به این نکته هم باید اشاره کنیم که صندوق‌های سرمایه گذاری در زمان شروع فعالیت‌شان متعهد به انتشار گزارش‌های مالی‌شان می‌شوند.

مجوزها و نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری

تنها نمی‌توان به مجوزها بسنده کرد. نظارت و پیگیری عملکرد ابزار مالی از طرف سازمان‌های مربوطه برای ایجاد امنیت و جلوگیری از کلاهبرداری می‌تواند تا حد زیادی باعث آسوده خاطر شدن سرمایه گذاران شود.

جالب است بدانیم که هیچ صندوق سرمایه گذاری اجازه شروع فعالیت ندارد جز این‌که از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز دریافت کند و زیر نظر این سازمان فعالیت کند.

از طرف دیگر، صندوق های سرمایه گذاری کیان به آدرس : https://kiandigital.com/fund که از فضای سرمایه گذاری آنلاین بهره‌مند هستند جدا از نظارت و مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار از طرف سازمان نظارت بر امنیت اطلاعات بازار سرمایه هم مورد نظارت قرار می‌گیرند.

بنابراین، با این میزان شفافیت، با خیال راحت می‌توان به این سوال که کلاهبرداری در صندوق های سرمایه گذاری امکان‌پذیر است؟ پاسخ داد خیر.

ابزارهای متنوع بازار سرمایه، پشتوانه مطمئن تامین مالی بنگاه‌ها

مدیر نظارت بر بورس های سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: ابزارهای متنوع بازار سرمایه، پشتوانه مطمئن تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی است.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از سازمان بورس و اوراق بهادار، محسن خدابخش گفت: در شرایطی که هم اکنون از نظر اقتصادی پدید آمده است حتی ابزارهای مصرفی هم تبدیل به ابزارهای سرمایه‌ای شده اند که این موضوع به ضرر اقتصاد است. از طرف دیگر هم دارایی‌های مالی جزئی از دارایی‌های سرمایه گذاری هستند که افراد می‌توانند به منظور حفظ ارزش دارایی‌های خود از این ابزارها استفاده کنند.

مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، گفت: بنگاه‌های بزرگ اقتصادی با دارایی مالی زیاد، می‌توانند با کمک ابزارهای متنوعی که در بازار سرمایه وجود دارد، اقدام به تأمین مالی کنند. در حقیقت این ابزارها می‌تواند پشتوانه مطمئنی برای تأمین مالی شرکت‌ها باشد.

وی در این خصوص افزود: به عنوان مثال ناشرانی که به دنبال تأمین مالی هستند، می‌توانند برای تأمین مالی، اقدام به انتشار اوراق اجاره سهام یا انتشار اختیار فروش تبعی کنند. این ابزارها موجب می‌شوند که هم سهم و دارایی ارزشمند مالی خود را از دست ندهند و هم تأمین مالی به نحو احسن صورت بگیرد.

خدابخش در خصوص عکس العمل حقیقی‌ها و حقوقی‌ها به بازار کنونی بیان داشت: با توجه به حجم معاملات مشخص است که اغلب فروشنده‌ها در بازار سهامداران حقیقی هستند، سهام داران حقوقی، صندوق‌ها و سبدگردان ها نیز این روزها در حال خرید سهام هستند. ارزندگی سهام شرکت‌ها برای حقوقی‌ها در شرایط کنونی اثبات شده، به همین دلیل این دسته از سهامداران حقوقی با توجه به اشراف و آگاهی کامل نسبت به بازار، خریدهای سودمندی را انجام می‌دهند.

مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه با اشاره به لزوم هوشیاری سهامداران حقیقی بیان داشت: سهام داران حقیقی باید بر این نکته آگاه باشند که سهام داران حقوقی زمانی اقدام به خرید سهام می‌کنند که بازار و سهام شرکت‌ها ارزنده تلقی شوند. در عین حال، سهام داران حقیقی باید به ارزش سرمایه گذاری‌های خود توجه داشته باشند. با توجه به این که بازار سرمایه، بازاری بلند مدت برای سوددهی است، لذا توصیه می‌شود سهامداران با عجله اقدام به فروش نکنند و با صبر و شکیبایی در شرایط فعلی، در شرایط تعادل بازار اقدام به فروش کنند.

وی ادامه داد: هیجانات در شرایط کنونی به ضرر سهامداران حقیقی است به همین جهت توصیه می‌کنم که ارزش ذاتی سهم را در نظر گرفته و دید بلند مدت داشته باشند. همچنین سبد سهام خود را متنوع کرده و به ابزارهای سرمایه گذاری صنایع مختلف ورود کنند تا بتوانند از کلیت بازار استفاده کنند.

خدابخش گفت: ابزارهایی وجود دارد که سهامداران حقیقی بتوانند ریسک سرمایه خود را در شرایط فعلی پوشش دهند و از این ابزارها برای کاهش ریسک خود بهره ببرند.

وی در خصوص ابزار فروش استقراضی بیان داشت: دستورالعمل فروش استقراضی در مراحل نهایی است و تا چند ماه آینده به سرانجام می‌رسد. لذا سرمایه گذاران می‌توانند تا آن زمان از ابزارهای دیگری مانند آتی سبدها، استفاده کرده و در مقابل ریسک خود را ایمن کنند