تاریخچه پیدایش بورس

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده است که بورس چیست باید بگوییم اندیشه ی ایجاد بورس زمانی شکل گرفت که عده ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند، بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله ی آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.
نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.

رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل شرکت های سهامی تبدیل گردید. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.
بعدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند. اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند. در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد.
بورس کلمه‌ای فرانسوی است و معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می‌باشد. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند. از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند و به‌تدریج شکل توسعه‌یافته‌تر و مسقف به خود گرفت، بورس می‌گفتند.
فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آن‌ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.

بورس اوراق بهادار تهران و تاریخچه آن

تاریخ تشکیل اولین بورس در جهان مربوط است به قرن هفدهم میلادی؛ در اوایل این قرن در آمستردام هلند نخستین بورس در جهان تشکیل شد. بورس اوراق بهادار تهران نیز دارای تاریخچه ای برای خود بوده و در طی سالیان از زمان تاسیس تاکنون فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده است.

چگونگی پیدایش بورس اوراق بهادار تهران

قدمت بورس اوراق بهادار تهران به سال ۱۳۱۵ برمی گردد. در آن زمان شخصی اهل بلژیک، به نام ( ران لوترفِلد ) مطالعات وسیعی در رابطه با چگونگی تشکیل بورس اوراق بهادار تهران انجام داد و پس از آن اساسنامه ی بورس را تدوین کرده و به مسئولان آن زمان تحویل داد؛ اما به دلیل شرایط خاص آن زمان و همچنین وقوع جنگ جهانی دوم، بررسی این موضوع و راه اندازی بورس در ایران به تعویق افتاد.

تاسیس بورس اوراق بهادار تهران

پس از گذشت ۲۵ سال، در سال ۱۳۴۱ با حضور نمایندگانی از وزارت های دارایی و بازرگانی و همچنین بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، کمیسیونی تشکیل شده و برای تاسیس بورس اوراق بهادار تهران، توافق نامه ی اولیه ای منعقد شد.

در اواخر سال۴۱، نمایندگانی از بورس بروکسل به همراه دبیرکل این بورس به ایران سفر کردند تا با مشارکت هم بورس در ایران راه اندازی شود. در نهایت پس از چهار سال و در سال ۱۳۴۵، قوانین مربوط به تشکیل بورس اوراق بهادار به تصویب مجلس رسید و از طرف وزارت اقتصاد برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد.

با گذشت یک سال از ابلاغ قانون تشکیل بورس ، در بهمن سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران شروع به کار کرد و اولین معامله نیز بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که در آن زمان از مهمترین واحدهای تولیدی و اقتصادی به شمار می رفت و همچنین سهام شرکت ( نفت پارس)، صورت گرفت. بدین گونه بورس تهران فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به چهار بخش تقسیم می شود:

1. بخش اول از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷
2. بخش دوم از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷
3. بخش سوم از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳
4. بخش چهارم از سال ۱۳۸۴ تا به امروز

۱- بخش اول از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷

فعالیت سازمان بورس در ایران از سال ۱۳۴۶ آغاز شد. در بهمن آن سال سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی مورد معامله قرار گرفت و پس از آن اوراق قرضه دولتی، شرکت نفت پارس، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس‌آباد وارد بورس شدند و بدین گونه فعالیت بورس و اوراق بهادار گسترش پیدا کرد؛

طبق بررسی های انجام شده در دوره ی اول فعالیت سازمان بورس اوراق بهادار تهران، تعداد شرکت ها و بانک های پذیرفته شده در بورس در این دوره از ۶ بنگاه با سرمایه ی ۶٫۲میلیارد ریالی به ۱۰۵ بنگاه به ارزش ۲۳۰ میلیارد ریال تا سال ۱۳۵۷ افزایش پیدا کرد. در این دوره ارزش معاملات از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶، تا ۳۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش پیدا کرد.

۲- بخش دوم از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷

پس از انقلاب اسلامی تغییراتی اساسی در اقتصاد کلان کشور اتفاق افتاد که باعث تحولات زیادی در بورس اوراق بهادار تهران شد.در تاریخ ۱۳۵۸/۳/۱۷ لایحه قانون امور بانک ها توسط شورای انقلاب تاریخچه پیدایش بورس به تصویب رسید که بنابر این قانون بانک های تجاری و تخصصی که شامل ۹ بانک تجاری و ۳ بانک تخصصی بود در هم ادغام شده و ملی شدند.

مدتی بعد، با ادغام شرکت های بیمه، مالکیت آنها به دولت سپرده شد. در این دوره که قبل از اولین برنامه ۵ ساله ی توسعه اقتصادی بود، تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران، موجب خروج تعداد زیادی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس شد، به طوری که از ۱۰۵ شرکتی که تا سال ۵۷ در بورس پذیرفته شده بودند، فقط ۵۶ شرکت در بورس ماندند.

در سال ۶۷ حجم معاملاتی که انجام می شد ۹٫۹ میلیارد ریال بود در حالی که در سال ۵۷ این رقم ، ۳۴٫۲ میلیارد ریال برآورد شده بود. جنگ ایران و ابهام در آینده ی اقتصاد ایران از دلایل اصلی افت حجم معاملات در بورس آن سالها بود که این رکود و پایین آمدن میانگین حجم معاملات به کمترین میزان خود، تا سال ۶۷ ادامه داشت.

۳- بخش سوم از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳

در این دوره عواملی چند باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و افزایش قابل توجه شرکتهای پذیرفته شده در این سازمان شدند. با پایان یافتن جنگ ایران و شروع برنامه پنج سال اول توسعه اقتصادی ایران، بورس اوراق بهادار تهران زمینه ای شد تا سیاست های خصوصی سازی توسط این سازمان اجرایی شود و اینگونه بود که بورس در ایران شروع به فعالیت کرد.

در این دوره بورس اوراق بهادار تهران نقش اساسی و مهمی را در توسعه اقتصادی بر عهده گرفت که اهم این وظایف عبارتند از:

• انتقال قسمتی از وظایف بخش دولتی به خصوصی
• جذب نقدینگی در کشور
• جمع آوری منابع پس اندازی که به صورت پراکنده وجود داشت و رهنمون کردن آن به سمت سرمایه گذاری در قسمت توسعه ی اقتصادی
• تشویق بخش خصوصی برای فعالیت و شرکت در فعالیت اقتصادی

بهره بردن از بورس در ایران برای سیاست گذاری اقتصادی سبب شد تا تعداد بنگاه های پذیرفته شده در این بازار بسیار بیشتر شده و این خود افزایش حجم معاملات را در بر داشت. طوری که حجم معاملات از ۹٫۹ میلیارد ریال در سال ۶۷ به ۲۰۲٫۱۰۴ میلیارد ریال افزایش پیدا کرد و تعداد شرکت هایی که در بورس سرمایه گذاری کردند از ۵۶ شرکت به ۴۲۲ عدد افزایش یافت.

۴- بخش چهارم از سال ۱۳۸۴ تا به امروز

سال ۸۴ برای بورس اوراق بهادار تهران، سالی همراه با کاهش و افت شاخص بود. اتفاق های مهم داخلی و خارجی در این سال، روند کاهشی شاخص بورس را تا آذر ماه ادامه دار کرد اما در آذر ماه این سال با سیاست های اتخاذ شده توسط سازمان بورس و تلاش دولت در این زمینه تا حدودی از روند کاسته شدن معیار فعالیت بورس جلوگیری به عمل آمد.

با توجه به این اقدامات حجم معاملات بورس در سال ۸۵ به تعادل رسید؛ و تعداد شرکتهای پذیرفته شده از ۴۲۲ به ۴۳۵ افزایش یافت؛ که این روند تا به امروز ادامه داشته و همواره بورس تهران دارای فراز و نشیب های زیادی بوده است.

بازار بورس بورس اوراق بهادار تهران در طی این سال های اخیر افت و خیز بسیاری را تجربه کرده است. با توجه به اهمیت بازار سهام در ایران، افراد زیادی از سرمایه گذاری در این بازار و کسب سود، استقبال کرده اند.

سرمایه گذاری در بورس ایران نیازمند آموزش بورس است؛ آموزشی کافی و وافی که با تکیه بر اطلاعات درست، به سرمایه گذاری در بازار سهام و اوراق بهادار پرداخته و بتوان ارزش سرمایه خود را افزایش داد.

تاریخچه بورس در ایران

احتمالا بارها در رسانه های اجتماعی کلمه بورس و سهام را شنیده باشید. بورس، بازاری منجسم، شفاف و قانونمند از اجتماع سرمایه های کوچک و بزرگ است. این سرمایه ها توسط سرمایه گذاران برای بهبود مالی پروژه ها و شرکت ها تخصیص داده می شود. ما در این مطلب می خواهیم در مورد تاریخچه بورس در ایران صحبت کنیم اما بهتر است قبل از ورود به موضوع تاریخچه بورس در ایران ، ابتدا ببینیم شکل گیری بورس در جهان چگونه بوده و چه زمانی وارد ایران شده است. با ما همراه باشید.

بورس در جهان

همانطور که در بالا گفتیم، بهتر است قبل از بررسی تاریخچه بورس در ایران ، ابتدا بورس در میادین جهانی را مورد بررسی قرار دهیم. همانطور که اشاره نمودیم بورس یک نوع بازار است. البته اینگونه که این بازار بسیار بزرگ بوده و سرمایه ها کوچک و بزرگ به هم پیوست خورده و و باعث تامین مالی شرکت ها و پروژه ها می گردد. این بازار تاثیر بسزایی می تواند روی رشد اقتصادی و مالی جامعه گذاشته و باعث آبادانی و پیشرفت صنایع موجود در کشور شود.

ابتدای پیدایش بورس در کشورهای اروپایی به قرن 15 میلادی و در کشور بلژیک باز می گردد. آن هم اینگونه که بازرگانان و صاحبان حرف دور هم در میدان تِربورس که در نزدیکی منزل بزرگ زاده ایی با نام واندِر بورس بوده جمع شده و اقدام به خرید و فروش کالاهای خود می کردند.

بعد از آن این شیوه و دورهمی روز به روز افزونتر و توسعه یافته تر شده و در یک مکان مسقف برپا گشت و نام بورس را به خود اختصاص داد. امروزه هم بورس که می بینید شکل پیشرفته و توسعه یافته بورس قدیم یا همان حراجی های قدیمی به شکل قانونمندتر و واضح می باشد.

وجود بورس فقط برای متمرکز کردن بازار نبوده و دارای مزایایی شگرفی برای سرمایه داران، شرکت ها و پروژه های جدید می باشد. این مزایا شامل: حفظ سرمایه در برابر تورم، سود بیشتر، حمایت قانونی، شفافیت، نداشتن محدودیت سرمایه گذاری، نقد شوندگی آسان، مشارکت در اداره شرکت ها، نداشتن مالیات، سرمایه گذاری آسان، جذب سرمایه و … می شود.

تاریخچه بورس در ایران

حال که با بورس تا حد ممکن آشنا شدیم نوبت آن است که وارد موضوع خود شویم و ببینیم تاریخچه بورس در ایران به چه زمانی باز می گردد و اصلا چگونه می توان در بورس ایران وارد شد؟ با ما همچنان همراه باشید.

پیدایش بورس در کشورهای اروپایی به قرن پانزدهم باز می گردد اما ورود بورس در ایران زمان سلطنت رضا شاه پهلوی می باشد. در سال 1315 بود که یک فرد بلژیکی با نام ران لوترفلد که در دربار رضا شاه کار می کرد اقدام به ایجاد اساسنامه بورس کرده و پس از تحقیقات در مورد بورس و مطالعاتی که در زمینه معاملات سهام در کشور ایران نمود، آن را به خدمت مسئولان ایرانی که در دربار بودند ارائه نمود.

البته این موضوع در همین جا مختومه شد، چرا که در آن زمان جنگ جهانی دوم در ایران آغاز و کشمکش هایی که در ایران صورت گرفت باعث شد که اجرای این موضوع 25 سال به تعویق بی افتد و زمانی برای اجرای این اساسنامه بورس وجود نداشته باشد.

درآخر در سال 1341 که کشور ایران تنش کمی نسبت به سالهای قبلش داشت یک کمیسیون با حضور نمایندگانی از: وزارت دارایی، وزارت بازرگانی، بانک توسعه صنعت و معدن تشکیل شد و مصوبه تاسیس بورس در ایران به قطعیت رسید.

برای انجام سایر کارهای ایجاد بورس در زمستان همان سال از بورس بروکسل هیئتی با سرپرستی دبیر کل خود بورس بروکسل روانه ایران گشت. سال 1345 بوده که تصویب بورس توسط نمایندگان کشور تایید و از طرف وزارت اقتصاد به بانک مرکزی تاریخچه پیدایش بورس مورد ابلاغ قرار گرفت.

شروع کار بورس هم یک سال پس از تصویب نمایندگان، یعنی در 15 بهمن ماه سال 1346 با چند معامله انجام شد.

اولین معامله هم توسط بانک توسعه صنعت و معدن صورت گرفت و این بانک با واگذاری سهام خود به طور رسمی باعث فعالیت بورس در ایران شد.

آیا تاریخچه بورس در ایران سیر تحولی نیز داشته؟

باید بگوییم که بورس به یک دوره در ایران تقسیم نشده و تا کنون که چندین دهه است که از پیدایش بورس می گذارد و تا کنون 4 دوره پر از فراز و نشیب را پیش روی خود داشته و گزرانده است.

دوره ابتدایی، تاسیس بورس در ایران

به پیش از انقلاب اسلامی باز می گردد. در این دوره بورس ایران کار خود را با: سیمان شمال، بانک توسعه صنعت و معدن، شرکت نفت پارس، بانک توسعه صنعتی، اوراق قرضه مربوط به سازمان مالکیت صنعتی و اسناد خزانه کار خود را شروع و تا سال 1357 حدود 105 شرکت در این بورس وارد شده و فعالیت داشتند.

دوره دوم، زمان پیروزی انقلاب اسلامی

در این زمان انقلاب اسلامی پیروز گشته و سیاست های جدیدی نیز روی کار آمد که باعث شد روی بورس ایران هم تاثیر داشته باشد. در این سیاست بانک ها و شرکت های بیمه با هم ادغام گشته و قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران باعث شد تا از تعداد 105 شرکتی که در این بورس حضور داشته باشند کاسته شود و فقط در آخر سال 1368 تعداد 56 شرکت در بورس ایران باقی ماندند.

دوره سوم، پایان جنگ تحمیلی

در این دوره جنگ در کشور ایران تمام شده و سال 1368 گسترش بازار سرمایه مبنای کار دولت قرار گرفت. این شکل گیری آنچنان مثبت بود که در سال 1375 به تعداد 250 شرکت در بورس حضور و فعالیت داشتند. از سیاست هایی که دولت برای جذب شرکت ها به بورس انجام دادند: عرضه نمودن سهام شرکت های دولتی، عرضه نمودن سهام از طریق بانک ها و عرضه نمودن سهام به کارگران با نرخ مصوب دولت را شامل می شود. به گونه ایی که در سال 1383 شاخص بورس از رشد خوبی بهرمند شد.

دوره چهارم، تحولات بازار

پس از سال 1383 و ورود به 1384 تحولات بازار بسیار رونق پیدا نمود. درست است که بورس در این چند دوره دارای فراز و نشیب های بسیاری بوده است اما مهمترین و ارزشمندترین تحولات در تاریخچه بورس در ایران می تواند شامل دوره چهارم یعنی در سال 1384 باشد.

زمانی که مصوبه قانون بازار اوراق بهادار در ابتدای آذر ماه 1384 توسط مجلس تصویب شد. برخی نارسایی ها و نواقصی که در بورس وجود داشتند رفع گشت و باعث گسترده شدن بورس در کشور شد.

در این مصوبه در تاریخچه بورس در ایران ، تصویب شد که سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان یک نهاد نظارتی در ایران تشکیل شود.

با این گفته نباید از این موضوع هم قافل شویم که ایجاد سامانه معاملات آنلاین هم بسیار بر روی تاثیر افزایش و گسترش معاملات بورس تاثیر گذار بوده است. یکی از علت های شکوفایی بورس، در تاریخچه بورس در ایران مربوط به سامانه معاملات آنلاین می باشد.

همه چیز از آمستردام شروع شد/ تاریخچــه پیــدایــش بورس در ایران و جهان

رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند و تأسیس نخستین بورس جهان را شهر آمستردام هلند می دانند.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد؛همانطور که درباره ظهور و پیدایش هر واژه ای در دنیا و نحوه تکامل آن تاریخچه ای وجود دارد، بورس نیز دارای یک پیشینه و داستانی است که دانستن آن خالی از لطف نیست. در ادامه به بررسی پیدایش تاریخچه آن پرداختیم و شما مخاطبان گرامی برای دریافت اطلاعات تکمیلی می‌توانید ویدیو

طبق اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه ظهور واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. نخستین تجربــه مربـوط به تشکیــل یک شــرکت سهامـی بـا نـام “ماسکوی ” Muscovy در کشور روسیه بود که در سال ۱۵۵۳ میلادی تصمیم گرفته شد کالاها بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین برود، با این کار احتمال ضرر بیشتر می‌شد. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر شخصی به نسبت سرمایه خود در سود و زیان شریک شد که البته این اقدام با موفقیت صورت گرفت.

رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند و تأسیس نخستین بورس جهان را شهر آمستردام هلند می دانند.

بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. رشد بورس سهام و فراگیرشدن آن در عرصه های تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است.

سپس به تدریج کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم برای آن وضع شد تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود.

از نظر تاریخی بورس اتریش در وین در سال ۱۷۷۱ افتتاح شد. در لندن معامله گران بورس جهت انجام معامله در قهوه خانه گرد هم می آمدند و برای نظم بخشیدن به بازار، قهوه خانه نیوجاناتان در سال ۱۷۷۳ به بورس اوراق بهادار تبدیل شد و نهایتا این بازار در سوم مارس ۱۸۰۱ رسما تأسیس شد.

در تاریخ ۱۷ می ۱۷۹۲، تعداد ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت نارون تنومندی دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند، که به توافق‌نامه باتن وود یا درخت نارون، مشهور شد. ۲۵ سال بعد، در هشتم مارس ۱۸۱۷ اعضای مؤسس این نهاد تصمیم گرفتند، تا با تهیه پیش نویس قانون، مراحل انجام معاملات را شفاف تر و قانومند کنند و پس از آن نیز خود را به عنوان هیئت امنای بورس اوراق بهادار نیویورک خطاب کردند و با تنظیم اساسنامه، شروع به کار بورس نیویورک را، رسمیت بخشیدند. سایر بورس های بزرگ دنیا نظیر بورس اوراق بهـادار بمبمئی BSE در سـال ۱۸۷۵، بورس توکیو در سال۱۸۷۸و بورس شانگهای در سال ۱۹۹۰ تاسیس شد.

در حـال حاضر در اغلب کشورهـای دنیـا، بورس‌هـای تاریخچه پیدایش بورس اوراق بهـادار فعالیت می‌کنند که یکی از این بورس‌های معتبر بورس ایران است.

پیدایش بورس در ایران

در سال ۱۳۱۵به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و ۲۵ سال به تأخیر افتاد.

بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد.

در اواخر همان سال، هیأتـی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و چهار سال بعد یعنی در اردیبهشت سال ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید.

نهایتا بورس از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد.

در سال ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده ۱۰۵ شرکت بوده که به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده است(در اثر ملی شدن بانک‌ها، بیمه و برخی صنایع کشور، تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند) رکود بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی نیز از وقایع مهم محسوب می‌شود. نهایتا در تاریخ اول آذر ۱۳۸۴ قانون جدید بازار اوراق بهادار مصوب مجلس شورای اسلامی شد که این قانون اصلی‌ترین قانون حاکم بر اوراق بهادار و بورس‌های ایران است.

در این قانون سازمان کارگزاران بورس و اوراق بهادار تهران منحل شد و وظایف و اختیارات ضابطه‌گذاری و نظارتی آن به سازمان بورس و اوراق بهادار انتقال یافت و برخی از وظایف و اختیارات عملیاتی آن نیز به بورس ها انتقال پیدا کرد.

در حـال حاضر، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سـازمـان بـورس و اوراق بهـادار فعـالیـت مـی‌کنـنـد.

بورس اوراق بهادار تهران که در آن، سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خریدوفروش می‌شود. فعالیت این بورس از ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ شروع شده اما زمان تاسیس شرکت بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۸۵ بوده است.

در فرابورس ایران سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. این بورس در مهرماه ۱۳۸۸ تشکیل شده است.

بــورس کالای ایــران که در آن انــواع کالاهـا ماننــد محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و قراردادهای آتی سکه و. خریدوفروش می‌شود. این بورس از شهریورماه ۱۳۸۲ تحت عنوان بورس فلزات آغاز به کار کرد که نهایتا بعد از تصویب قانون بازار اوراق بهادار از مهرماه ۱۳۸۶ آغاز به فعالیت کرد.

در نهایت بورس انرژی به‌تازگی تأسیس ‌شده و در آن، حامل‌های انرژی با محوریت برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خرید و فروش شود. این بورس از سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را شروع کرد.

تاریخچه پیدایش واژه بورس

همانطور که درباره ظهور و پیدایش هر واژه ای در دنیا و نحوه تکامل آن تاریخچه ای وجود دارد،بورس نیز دارای یک پیشینه و داستانی است که دانستن آن خالی از لطف نیست.

برای مثال واژه‌ بانک از آنجا پدید آمد که در اروپا افراد برای انجام مبادلات پولی خود روی نیمکت‌های میدان‌های قدیمی شهر می‌نشستند و پول‌های خود را مبادله می‌کردند.ازآنجا که لغت «بَنک» در زبان ایتالیایی به معنی نیمکت است، بعدها مراکزی که وظیفه‌ انجام مبادلات پولی را بر عهده گرفتند به بانک معروف شدند.

به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه پیدایش واژه بور س هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. واژه “بور س” در لغت و در زبان فرانسوی به معنای “کیف پول” است.در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربور س (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بور س» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند. از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند و به‌تدریج مسقف شد بورس می گویند.در آن زمان، این مکان‌ها از نظم و انضباط خاصی برخوردار نبود و هر کسی می‌توانست در آنجا به فعالیت‌ بپردازد، اما به‌مرورزمان و رفته‌رفته، نظم و انضباط خاصی در این مکان‌ها حاکم شد؛ به‌نحوی‌که پس از مدتی، فقط بازرگانان، صرافان و دلالان بودند که اجازه داشتند در این مکان‌ها خریدوفروش کنند. درگذر زمان، تالارهای مسقف بور س شکل گرفت و بازرگانان که تا پیش از آن، در هوای آزاد خریدوفروش می‌کردند، برای خریدوفروش به این تالارها می‌رفتند. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بور س را به‌عنوان تاریخ رسمی تأسیس بور س در دنیا معرفی می‌کنند، اگرچه همان‌طور که گفتیم، پیشینه آن به قبل‌ از آن تاریخ و به قرن پانزدهم میلادی در بلژیک برمی‌گردد.

اولین‌ خرید وفروش سهام در بورس

در زمان‌های گذشته، بازرگانان همواره به دنبال آن بودند تا ضرر و زیان‌های احتمالی ناشی از تجارت خود را کاهش دهند. شراکت، راهی بود که می‌توانست ریسک کسب‌وکار آن‌ها را کاهش دهد؛ چون با شریک شدن چندین فرد در یک کسب‌وکار، سود و زیان‌های احتمالی آن کسب‌وکار بین شرکا تقسیم می‌شد. این تجربه، به‌تدریج به تشکیل شرکت‌های سهامی منجر شد. در این شرکت‌ها، هر یک از شرکا به نسبت سهمی که در شرکت داشت، در منافع یا ضررهای احتمالی شرکت سهیم می‌شد. اولین شرکت سهامی با نام ماسکوِی (Muscovy) در سال ۱۵۵۳ میلادی، با مشارکت عده‌ای از تجار در روسیه ایجاد شد. گسترش مبادلات تجاری در جهان، نیاز به ‌سرمایه‌های بیشتر و شرکای بیشتری را آشکار کرد. پیدا کردن شرکای متعدد برای سرمایه‌گذاری در یک کسب‌وکار، به مراکزی نیاز داشت که بتواند در واقع‌بین دارندگان سرمایه و متقاضیان سرمایه، ارتباط برقرار کند. این مراکز، به نام «بور س» معروف شدند. شرکت‌ها با فروش سهام خود در بور س، در واقع سرمایه‌گذاران و شرکای بیشتری را برای مشارکت در کسب‌وکار خود، پیدا می‌کردند.

اولین بورس جهان در آمستردام

اولین بور س اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر «آمستردام» هلند تشکیل شد و کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را تاریخچه پیدایش بورس در آن عرضه کرد. فعالیت‌های مرتبط با بور س در شهر لندن از اوایل قرن هجدهم میلادی و در قهوه‌خانه‌ها شروع شد. این فعالیت‌ها در سال ۱۷۷۳ میلادی و با خرید ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جدیدی شد. درنهایت در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بور س لندن فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.اما بور س نیویورک به‌عنوان سومین بور س بزرگ در گستره تاریخ، فعالیت خود را در ۱۷ می ۱۷۹۲ آغاز کرد و ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال‌استریت نیویورک و زیر درخت نارون بزرگی دورهم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند. آن‌ها در هشت مارس ۱۸۱۷ با تنظیم اساسنامه شروع به کار بور س نیویورک را رسمیت بخشیدند.

فدراسیون جهانی بور س‌ها (WFE) در حال حاضر وظیفه هماهنگی و تسهیل مبادلات جهانی، حفاظت از حقوق صاحبان سهام و گسترش بور س‌های جهان را بر عهده دارد.

نکتة قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم برای آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود. بور س اتریش در وین در سال ۱۷۷۱ افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی، جهت تامین مالی جنگ می­ پرداخت. بور س اتریش در پایان قرن ۱۹ میلادی ۲۵۰۰ سهم را در تابلوی خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می­رفت.

بازار بور س نیویورک بطور رسمی، برای اولین بار در ساختمانی اجاره‌ای، واقع در پلاک ۴۰ وال استریت توسط بازرگانان نیویورکی شروع به کار کرد. در آن زمان ریاست این بازار را فردی به نام ” آنتونی استکهلم ” در دست داشت و هر روز صبح لیستی از سهام‌هایی که قابل خرید و فروش بودند را اعلام می‌کرد. در آن زمان برای ورود به هیئت مدیره بور س نیویورک نیاز به داشتن رای دیگر اعضا الزامی بود. علاوه بر این ورود به بازار مستلزم پرداخت پول برای خریدن جایگاه بود. در ۱۸۱۷ هر جایگاه ۲۵ دلار و در ۱۸۲۷ هر جایگاه ۱۰۰ دلار ارزش داشت.درحال حاضر تعداد كارگزاران اين بور س به چند هزار شخص حقيقي و حقوقي بالغ مي­گردد.

بورس‌های معتبر دنیا چه بورس‌هایی هستند؟!

بورس نیویورک در ساختمانی اجاره‌ای واقع در پلاک ۴۰ وال استریت شروع به کار کرد. در حال حاضر معتبرترین بورس جهان، بورس نیویورک با نماد (NYSE (NewYork Stock Exchange است. شاخص اصلی این بورس داوجونز (DowJones) نام داشته و معاملات این بورس به صورت الکترونیکی انجام می‌گیرد. بورس نیویورک از نظر حجم سرمایه‌گذاری و معاملات، بزرگترین بورس دنیا است. بازار بورس نزدک (NASDAQ) نیز به عنوان بزرگترین بازار معاملاتِ خردِ سهام آمریکا توسط انجمن ملی معامله‌گران اوراق بهادار بورس نیویورک در سال ۱۹۷۱ تأسیس شده و آغاز به کار کرد.

بورس‌ لندن که تاریخچه پیدایش بورس پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، بورس توکیو (TYO)، بورس فرانکفورت و بورس پاریس از دیگر بورس‌های معتبر و مهم دنیا هستند که نقش بزرگی در اقتصاد جهان ایفا می‌کنند.

در حال حاضر در اغلب کشورهای دنیا، بورس‌های اوراق بهادار فعالیت می‌کنند که یکی از این بورسهای معتبر بورس ایران است.

چگونه بورس در ایران تشکیل شد؟

ایده اولیه ی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد.

هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و ۲۵ سال به تأخیر افتاد. به‌دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، بالاخره در سال ۱۳۴۱، كميسيوني در وزارت بازرگاني و با حضور نمايندگان وزارت دارايي، وزارت بازرگاني و بانك توسعه‌ي صنعتي و معدني ايران تشكيل و موافقت‌‌نامه‌ اوليه تأسيس بورس سهام در اين كميسيون، تنظيم شد.

در اواخر همان سال ، هيأتـي از بورس بروكسل به سرپرستي دبيركل اين بورس براي مشاركت در راه‌اندازي بورس ايران، به كشورمان دعوت شدند و نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و چهار سال بعد یعنی در اردیبهشت سال ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.

بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت تاریخچه پیدایش بورس در بورس پذیرفته شد.

از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بور س اوراق بهادار تهران به‌دلیل بی‌اعتمادی به دولت و وضع مالی شرکت‌ها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه‌رو شد و به حالت نیمه‌تعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دسته‌بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آن‌ها پدید آمد. بدین‌ترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بور س از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهره مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین به‌دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و تاریخچه پیدایش بورس عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین‌بودن قیمت‌های پیشنهادی خریداران، عرضه‌کنندگان چندان زیاد نبودند. در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهم‌تر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.

بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بور س حاکم نبوده‌است. بور س اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دوره تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به‌کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به‌طور نسبی ایجاد شد و بور س نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.

بورس ايران در طول تاريخ فعاليت خود، همواره فراز و فرودهاي بسياری را تجربه كرده است، اما يكي از مهم‌ترين تحولات تاريخ بور س ايران، تأسيس قانون جديدي تحت عنوان ” قانون بازار اوراق بهادار” در اول آذر سال ۱۳۸۴ بوده است كه ضمن رفع برخي نارسايي‌ها و نواقص موجود در قانون اوليه، زمينه توسعه گسترده بور س در ايران را فراهم كرد. براساس اين قانون، بخش نظارتي بور س از بخش‌هاي عملياتي آن تفكيك شد، به اين معنا كه در سال ۱۳۸۵ سازماني به عنوان سازمان بور س و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتي بور س تشكيل گردید. سازمان بور س كه خود تحت نظارت شورايي به اسم شوراي عالي بور س فعاليت مي‌كند، وظايف متعددي دارد كه يكي از مهم‌ترين وظايف آن، تأسيس و نظارت بر عملكرد بور س‌هاي مختلف است،

امروز چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کنند:

1- بورس اوراق بهادار تهران که در آن، سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش می شود.
2- فرابورس ایران که در آنجا هم سهام شرکت هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بور س اوراق بهادار تهران نمی شوند، مورد داد و ستد قرار می گیرد.
3- بورس کالای ایران که در آن، انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و … خرید و فروش می شود.
4- بورس انرژی که به تازگی تاسیس شده و قرار است در آن، حامل های انرژی با محوریت برق، به عنوان یکی از مهمترین حامل های انرژی، خرید و فروش شود.
گسترش ابزارهای متنوع مالی و فعالیت های اطلاع رسانی موجب شده تعداد سهامداران در طی سال های اخیر رشد کند. در این مجموعه برنامه ها، ما بیشتر به معرفی بور س اوراق بهادار و نحوه سرمایه گذاری در این بازار، از طریق خرید و فروش سهام شرکت ها و سایر انواع اوراق بهادار می پردازیم تا از این رهگذر علاقمندان به فعالیت در این عرصه بتوانند به اطلاعات مفید و لازم دست پیدا کنند.

در مطالب آینده بورس، قوانین حاکم بر بور س و نحوه فعالیت در آن را توضیح خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.

تاریخچه پیدایش بورس

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده است که بورس چیست باید بگوییم اندیشه ی ایجاد بورس زمانی شکل گرفت که عده ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند، بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله ی آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.
نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.

رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل شرکت های سهامی تبدیل گردید. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.
بعدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند. اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند. در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد.
بورس کلمه‌ای فرانسوی است و معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می‌باشد. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند. از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند و به‌تدریج شکل توسعه‌یافته‌تر و مسقف به خود گرفت، بورس می‌گفتند.
فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آن‌ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.

تاریخه بورس در ایران

مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.
در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.