امیدوارم مطالب وبلاگ موردعلاقه ونظرشماباشد
ازحضور گرمتان بسیارخرسندیم
نظریادتون نره ممنون میشم
معرفی سبدگردانی
بسیاری از افراد و خانوارهای یک جامعه برای حفظ ارزش و رشد میزان سرمایه ویا پس‌انداز مالی خود علاقمند هستند تا روش یا روش هایی برای سرمایه گذاری این مبالغ انتخاب کنند که علاوه بر نیل به اهداف فوق سایر ویژگی های یک سرمایه گذاری خوب و مطمئن شامل امنیت سرمایه گذاری، وجود بازار مناسب عمومی، نقدشوندگی بالا و تناسب با پیش بینی نیازهای اقتصادی و کلان جامعه در آینده را نیز داشته باشد. مشخصات مذکور در عمده کشورها فقط در خصوص بازارهای ارز، مسکن، طلا و اوراق بهادار صدق می کند. به عنوان مثال هیچ گاه یک شهروند کارمند یا صاحب یک فروشگاه، در شرایط معمولی و عمومی کشور پس انداز خود را به منظور سرمایه گذاری با اهداف فوق وارد بازار معاملات مواد غذایی یا پوشاک یا سیمان نمی کند. البته در خصوص بازارهای چهارگانه ارز، مسکن، طلا و اوراق بهادار نیز سرمایه گذاری در هر حجم و مشخصاتی نیاز به مشاور یا مباشر متخصص در بازار مربوطه دارد، اما بررسی رفتار اقتصادی عمده ایرانیان حاکی از این حقیقت است که عمده سرمایه گذاری‌ها در بازارهای ارز، مسکن و طلا ( بنا به دلایل متعدد اقتصادی و غیراقتصادی، به ویژه طی سالیان اخیر) براساس تشخیص و تصمیم گیری‌های فردی یا مشاوره محدود انجام شده است. در میان این چهار بازار، سرمایه گذاری در بازار سرمایه (یا به اصطلاح رایج: بازار بورس) فرآیندی است که به دلیل، شفافیت اطلاعاتی و واکنش سریعتر به تغییرات اقتصادی و سیاسی، تنوع اوراق بهادار، وجود شرکت های حرفه ای معامله گر و سرمایه گذاری، تغییرات لحظه ای عرضه و تقاضا و در نتیجه قیمت دارایی های مورد معامله و . مستلزم دانش و تجربه کافی است. لذا شرکتهای سبدگردان با برخورداری از دانش و تجربه مناسب و بابهره گیری از مهارت مدیران سرمایه گذاری خبره در معاملات سهام، سرمایه گذاری بدون دغدغه در بازار سرمایه را برای علاقمندان به سرمایه گذاری در این بازار فراهم می کنند. تفاوت کلیدی دیگری که مورد سوال بسیاری از علاقمندان است انواع دارایی های قابل سرمایه گذاری موجود در بورس یا به عبارتی انواع اوراق بهادار است.
انواع دارایی ها در بازار سرمایه
دارایی‌ها در این بازار عبارتند از سهام شرکت ها، اوراق تأمین مالی مختلف، اوراق مشتقه کالاهای ارزشمند مثل سکه طلا، حق تقدم سهام شرکتها و . می باشند. در واقع دارنده این اوراق به تناسب سرمایه خود، مالک تمام یا بخشی از دارایی پایه اوراق ( شرکتها، مطالبات و کالاهای پایه) محسوب می شود و از محل ۱- درآمدهای دوره ای آن دارایی ۲- تفاوت قیمت خرید و فروش دارایی پایه سود می کند. انواع دارایی های قابل معامله در بازار سرمایه در شکل زیر نشان داده شده است:
حسابداري تخصصى
بازارهاي سرمايه از بازارهاي اوراق بهادار دست اول (اوليه)و بازارهاي اوراق بهادار دست دوم(ثانويه)تشكيل مي گردند . بازارهاي دست اول از منابع اصلي تأمين مالي شركت ها به حساب مي آيند.
بازارهاي دست اول:
به لحاظ اقتصادي، يكي از وظايف مهم بازارهاي مالي ،تسهيل تشكيل سرمايه است. بازار اوراق بهادار دست اول جايي است كه شركت مي تواند در آنجا دارائي هاي مالي خود را با منابع مالي بلند مدت مبادله كند.
بانك هاي سرمايه گذار(مؤسسات تهيه سرمايه):
اين مؤسسات مالي به شركت ها كمك مي كنند تا آسانتر اوراق بها دار منتشره خود را در بازار به فروش رسانند. در واقع بسياري از بانك هاي سرمايه گذار در بازار دست دوم نقش دلالان و كارگزاران اوراق بهادار را ايفا مي كنند.
نقش تضمين فروش: تضمين به اين معني است كه بانك سرمايه گذار فروش اوراق بهادار را در طي يك زمان مشخص و به قيمتي معين تعهد مي كند. و به اين ترتيب ريسك تامين سرمايه را از شانه شركت هايي كه در صدد تامين سرمايه بر مي آيند بر مي دارد.
ساير وظايف بانك هاي سرمايه گذار:
1- مشاوره: بانك هاي سرمايه گذار در موارد زير شركت ها را راهنمايي مي كنند: اتخاذ بهترين استراتژي و تعيين بهترين شرايطي كه يك شركت بتواند در آن شرايط ، اوراق قرضه يا سهامي را منتشر كند، در زمينه بازاريابي عرضه و فروش اوراق بهادار تضمين نشده ، تجزيه و تحليل مسائل مالي براي ادغام شركت ها و اصلاح ساختار سرمايه.
2-امور اداري: انجام كارهاي اداري و مكاتباتي كه بايد در زمان انتشار اوراق قرضه يا سهام جديد صورت بگيرد.
3-توزيع ویژگی اوراق حق تقدم سهم و فروش: توزيع و فروش سهام و اوراق قرضه تضمين شده يا تضمين نشده.
روشهاي تضمين فروش:
1-مذاكره: معمولاً توسط شركت هاي خصوصي بكار مي رود و ويژگي عمده آن اين است كه شركت منتشر كننده
اوراق قرضه يا سهام و بانك سرمايه گذار پس از مذاكرات مفصل به توافق مي رسند و در جهت نيل به موفقيت عمل
مي كنند. مراحل آن:
تشكيل جلسات - اين كار براي شناسايي بانك سرمايه گذاري كه حاضر به همكاري با شركت باشد صورت مي گيرد.
بانك سرمايه گذاري كه در اين جلسات حاضر شود((باني)) و اين جلسات را جلسات قبل از عقد قرارداد تضمين مي نامند. بعلاوه بانك كارهاي زيادي براي ارزيابي و تجزيه و تحليل وضع مالي شركت منتشر كننده انجام مي دهد.
در صورت به توافق رسيدن طرفين ،يك پيش قرارداد تضمين به امضاء خواهد رسيد كه حاوي كليه شرايط مورد بحث (به استثناي قيمت اوراق بهادار و زمان فروش) خواهد بود.
تشكيل سنديكاي ضامن و گروه فروشنده- پس از به امضا رسيدن پيش نويس قرار داد، بانك سرمايه گذار(باني)گروهي از بانكهاي سرمايه گذار(به نام سنديكاي ضامن)را به جلسه اي دعوت مي كند، تا قرارداد اصلي را امضاء كنند. سنديكا هم به نوبه خود گروهي از چند صد شركت(به نام گروه فروشنده)تشكيل مي دهد كه هر يك از آنها موافقت مي كند تا درصدي از اوراق بهادار را از سنديكا بخرد و به عموم مردم بفروشد. اين گروه فروشنده از تعدادي بانك سرمايه گذار (كه عضو سنديكا نيستند)و مؤسسات كارگزاري و معامله گري تشكيل مي گردد.
1-ممكن است يك بانك سرمايه گذار به تنهايي قدرت تضمين كل اوراق را نداشته باشد.
فوايد ايجاد سنديكا 2-وجود يك سنديكا باعث مي شود كه ريسك و ضرر هاي احتمالي هر يك از اعضا به حداقل برسد.
3-مشاركت تعداد زيادي از شركت ها باعث فروش سريعتر اوراق بهادار خواهد شد.
به ثبت رسانيدن اوراق بهادار منتشره- قبل از فروش، اوراق بهادار بايد در كميسيون بورس و اوراق بهادار به ثبت برسد و پس از طي مراحل قانوني ،موضوع به اطلاع عموم رسانده شود. سندي كه به اين كميسيون ارائه مي شود بايد حاوي تمامي واقعيتهاي مربوط به اوراق بهادار و كليه اطلاعاتي كه مردم و سرمايه گذاران براي ارزشيابي آن لازم دارند و نيز اطلاعات مربوط به سنديكاي تضمين كننده باشد. پس از تأييد صحت اطلاعات مندرج( طي دوره 20روزه)اوراق بهادار آماده عرضه به عموم مي گردد.
تعيين قيمت- در روزهاي آخر اين دوره 20 روزه، اعضاي اصلي شركت منتشر كننده اوراق بهادار و سنديكا براي تعيين قيمت نهايي اوراق بهادار و اعلام زمان توزيع، جلسه اي تشكيل مي دهند.
تثبيت قيمت- قبل از پايان دوره بيست روزه، اعضاي سنديكا، آگهي هاي فروش را براي سرمايه گذاران بالقوه ارسال مي كنند تا بتوانند پس از شروع عرضه، تمامي اوراق بهادار را به فروش برسانند. به علت عدم اطمينان از فروش اوراق بهادار، معمولاً مدير و مسئول سنديكا از طريق خريد اوراق بهادار به قيمت تثبيتي، اقدام به تثبيت قيمت اوراق بهادار در بازارهاي ثانويه مي كنند.
پايان فعاليت سنديكا- پس از فروش اوراق بهادار، كار سنديكا به پايان مي رسد. در صورتي كه اوراق به موقع به فروش نرود، مابقي اوراق در بازار دست دوم (معمولاً به قيمتي كمتر) به فروش خواهد رسيد.
روش مزايده:
تفاوت اصلي بين روش مذاكره و روش مزايده در چگونگي انتخاب سنديكاي تضمين كننده است. معمولاً شركت هاي دولتي و عام المنفعه اوراق بهادار خود را از طريق مزايده به فروش مي رسانند. در اجراي اين روش، شركت منتشر كننده ، موضوع را از طريق رسانه ها به اطلاع عموم مي رساند و هر سنديكايي كه مي تواند، وارد مزايده مي شود. سنديكايي كه برنده مزايده گردد نقش سنديكاي تضمين كننده را به عهده دارد.
در اين روش شركت منتشر كننده در مورد شرايط مربوط به انتشار اوراق بهادار تصميم مي گيرد و اسناد و مدارك لازم را به كميسيون بورس و اوراق بهادار تسليم مي كند. بقيه مراحل مشابه روش مذاكره است.
عرضه چند مرحله اي: در اين روش شركت اسناد و مدارك و اطلاعيه پذيره نويسي و آگهي فروش اوراق بهادار را به كميسيون بورس و اوراق بهادار تسليم مي كند و پس از گرفتن تأييديه از كميسيون مي تواند به دفعات به عرضه و فروش قسمتي از اوراق بهادار اقدام كند. اكثر شركت هايي كه سهام يا اوراق قرضه را به صورت فروش مرحله اي عرضه مي كنند، عرضه و فروش آنها را از طريق سنديكاهايي كه از چهار بانك سرمايه گذار يا كمتر تشكيل شده است انجام مي دهند. بانك سرمايه گذار به دو دليل به تنهايي اقدام به خريد كليه اوراق بهادار مي كند كه به اين صورت منتشر مي شود: اولاً فقط شركت هاي بزرگ، واجد شرايط عرضه مرحله اي هستند و اين شركت ها نيز هم اكنون اوراق بهادارشان در بورس مورد معامله قرار مي گيرد. ثانياً بانكهاي سرمايه گذار بزرگ قادر هستند تا قسمت اعظم اين اوراق بهادار را فوراً به چند مؤسسه بزرگ مالي بفروشند. اين بانكها با پذيرش تمام ريسك مربوط به انتشار يك دسته اوراق بهادار قادر خواهند بود آن اوراق را به بهترين قيمت عرضه كنند و سود ناخالص سنديكاها يا بانكهاي سرمايه گذار را كاهش دهند.
روشهاي ديگري براي انتشار اوراق بهادار:
●فروش از طريق گواهي حق تقدم- زماني كه شركت تصميم مي گيرد تز طريق انتشار سهام عادي جديد ،نياز مالي خود را تأمين كند مي تواند براي صاحبان سهم عادي شركت اولويت قائل شود. اين نحوه انتشار و فروش سهام عادي در بازار دست اول را((پذيره نويسي از طريق گواهي حق تقدم)) مي نامند . تحت چنين شرايطي،((حق خريد)) عبارتست از داشتن اختيار براي خريد تعدادي سهام عادي به قيمت مشخص و در يك دوره زماني معين. اين سهامداران مي توانند از حق خود استفاده كنند ، گواهي حق تقدم را به ديگران واگذار كنند يا از حقوق خود در مهلت مقرر استفاده نكنند.
ويژگي هاي حق خريد:
1. حق خريد يك نوع اختيار معامله است.
2. تعداد حقي كه با داشتن آن مي توان يك سهم جديد خريداري كرد از سوي شركت مربوط تعيين مي شود.
3. قيمت فروش سهام عادي جديد از سوي شركت مربوط تعيين مي شود و اين قيمت در طي دوره مقرر ثابت مي ماند.
4. فقط در يك دوره زماني مشخص مي توان از اين حقوق استفاده كرد و پس از انقضاي آن دوره اين حقوق ارزش خود را از دست مي دهد.
5. اين حقوق قابل معامله است و مي توان آنها را در بازار خريد و فروش كرد و پس از انقضاي آن دوره اين حقوق ارزش خود را از دست خواهند داد.
با استفاده از معادله1- 4مي توان تعداد سهام جديدي را كه بايد به فروش برسد محاسبه كرد:
قيمت پذيره نويسي هر سهم/پول مورد نياز=تعداد سهام جديدي كه بايد به فروش برسد
با استفاده از معادله فوق مي توان حق تقدمي را كه براي خريد يك سهم لازم است محاسبه كرد:
تعداد سهام جديد/تعداد سهام عادي كه در دست مردم است=تعداد حق تقدم لازم براي خريد يك سهم
تعيين ارزش حق تقدم خريد يك سهم:ارزش محاسباتي حق تقدم خريد سهام بستگي به ويژگي هاي آن دارد.اين حق تقدم خريد فقط در يك دوره زماني خاص دراي ارزش است.
ارزش محاسباتي حق تقدم خريد يك سهم جديد به طريق زير محاسبه مي شود. V=m-s/n+1
=m ارزش بازار سهم عادي قبل از تاريخ مؤثر =s قيمت پذيره نويسي سهام جديد =n تعداد سهامي كه يك نفر بايد داشته باشد تا بتواند حق خريد يك سهم جديد را به دست آورد =v ارزش محاسباتي حق تقدم خريد يك سهم
در روز مقرر (درست چهار روز قبل از بستن دفتر سهام) قيمت بازار سهام عادي كاهش مي يابد و به m-n مي رسد. بنابراين ارزش محاسباتي حق تقدم خريد سهم جديد پس از تاريخ مقرر برابر است با : v=m-v-s/n اثر حق تقدم خريد سهام بر ثروت سهامداران: گواهي حق تقدم خريد سهام جديد، به خودي خود باعث افزايش ثروت صاحب سهم نخواهد شد. ولي سهامداران شركت يا بايد حقي را كه كسب كرده اند به فروش برسانند ، يا اينكه از حق خود استفاده كرده ، سهام جديد را خريداري كنند(تا پس از انقضاي زمان مقرر متحمل ضرر نگردند).هم چنين انتشار گواهي حق تقدم خريد سهام باعث خواهد شد كه درصد مالكيت و حق رأي صاحبان سهام شركت تغييري نيابد. مثلاً اگر كسي 5 درصد سهام عادي يك شركت را داشته باشد، حق تقدم خريد سهام باعث خواهد شد كه بعد از افزايش سرمايه نيز وي مالك 5 درصد سهام باشد.
●فروش و عرضه اختصاصي اوراق بهادار:
در اين روش ،شركت ها مستقيماً اوراق بهادار جديد را به بازار دست اول عرضه مي كنند و كل اوراق بهادار را به يك سرمايه گذار يا گروه كوچكي از سرمايه گذاران مي فروشند. شركت ها معمولاً اوراق قرضه خود را به صورت خصوصي به شركت هاي بيمه يا ساير مؤسسات مالي مي فروشند. شركت هايي كه از اين روش استفاده مي كنند از بعضي خدمات بانكهاي سرمايه گذار بهره مند مي شوند: 1-شناسايي سرمايه گذاران بالقوه 2- تنظيم قرارداد و فروش اوراق قرضه به خريداران
فروش و عرضه اختصاصي اوراق قرضه و سهام داراي مزاياي متعددي است. برخي از آنها از اين قرارند:
1) اوراق قرضه يا سهامي كه از طريق فروش و عرضه اختصاصي به بازار مي آيد نياز به تشكيل پرونده و ثبت در كميسيون بورس و اوراق بهادار ندارند.
2) مي توان بر سر شرايط و قيود دست و پا گير مندرج در قرارداد اوراق قرضه ، با خريدار خصوصي به توافق رسيد.
3) سرمايه گذاري كه اوراق قرضه شركتي را به اين صورت خريداري مي كند مي تواند در مورد شرايط اوراق با شركت منتشر كننده به مذاكره بنشيند.
بزرگترين عيب فروش و عرضه اختصاصي اوراق قرضه يا سهام هزينه سنگين سرمايه است. علت بالا بودن هزينه بهره اين نوع اوراق قرضه پذيرش دو نوع ريسك اضافي از سوي سرمايه گذاري است كه اين اوراق را بطور يكجا خريداري مي كند: 1)ريسك اضافي ناشي از تمركز سرمايه گذاري در يك نوع اوراق بهادار 2)عدم قابليت فروش اين اوراق در بازار ثانويه به علت ثبت نشدن آنها در كميسيون بورس و اوراق بهادار .
●فروش با نهايت سعي: در اين روش، بانكهاي سرمايه گذار متعهد مي شوند در فروش اوراق بهادار در مهلتي معين نهايت سعي خود را بكنند، ولي فروش كليه اوراق بهادار را تضمين نمي كنند. پس از انقضاي مهلت مورد توافق، اوراق بهادار فروش نرفته به شركت اصلي مسترد مي شود و بابت اوراق بهاداري كه به فروش رفته كميسيوني به بانكها تعلق مي گيرد. كميسيون فروش سهام شركت هاي كوچك بين 10تا 20 درصد قيمت فروش سهام است و همين امر باعث مي شود كه هزينه سرمايه اين گونه شركت ها بسيار زياد شود.
بازارهاي دست دوم(ثانويه)اوراق بهادار:
بازارهاي دست دوم شامل آن بخش از بازار سرمايه مي شود كه در آن، اوراق بهاداري كه قبلاً به بازار عرضه شده اند معامله و خريد و فروش مي شوند. اين بازارها شامل بازارهاي سازمان يافته به شكل بورس و بازارهاي خارج از بورس است.
نقش بازارهاي دست دوم(ثانويه):
1) بازارهاي دست دوم براي سرمايه گذاران امكان فروش سهامي را كه در بازار دست اول خريداري كرده اند فراهم مي كند.
2) بازارهاي دست دوم قيمت اوراق بهادار جديدي را كه قرار است در بازار دست اول(اوليه) به فروش رود تعيين مي كند.
3) بازارهاي دست دوم مي تواند باعث گسترش هر چه بيشتر مالكيت اوراق بهادار گردد و تقاضا براي سهام و اوراق
بهادار عرضه شده در بازارهاي دست اول را افزايش دهد.
4) قيمت سهام و اوراق قرضه شركت ها در بازارهاي دست دوم مستقيماً ثروت سهامداران آن شركت را تحت تأثير قرار مي دهد. اگر شركت بتواند بازده سهامي را كه در دست سهامداران است بالا ببرد، مي تواند در قيمت سهام عادي آن شركت در بازار اثر بگذارد.
بورس اوراق بهادار: به طور كلي هر شركتي كه در صدد برآيد تا سهام يا اوراق قرضه خود را در يك بورس به فروش برساند ،بايد داراي حداقل شرايط لازم (از نظر قدمت، بزرگي و سودآوري)باشد، از نوع شركت هاي سهامي عام باشد و مالكيت سهام آن گسترده باشد. از بورس معمولاً به عنوان يك بازار متمركز، منسجم و سازمان يافته نام مي برند و اين به دليل دو ويژگي عمده اين بازارهاست:
1) تمام معاملاتي كه روي اوراق بهادار پذيرفته شده در بورس مي شوند در تالار بورس و به دست كارگزاران عضو بورس صورت مي گيرد. 2) معاملات در بورس به صورت حراج انجام ميشود و كارگزاران سعي مي كنند اوراق را براي مشتريان به پايين ترين قيمت خريداري و به بالاترين قيمت بفروش رسانند.
بازارهاي خارج از بورس: بازارهاي خارج از بورس در آمريكا از تعداد زيادي دلال و كارگزار تشكيل شده كه سهام و اوراق قرضه پذيرفته نشده در بورس را براي خود يا مشتريان مي خرند يا به فروش مي رسانند. ارتباط بين آنها از طريق تلفن، فاكس و كامپيوتر برقرار مي گردد. بيش از 90 درصد اوراق قرضه شركت ها و تمام اوراق بهاداري كه دولت منتشر مي كند در اين بازارها معامله مي شود.
پيدايش بازارهاي جديدي كه مي توان آنها را ((بازار سوم))يا ((بازار چهارم))ناميد دليل يا نشانه اي است بر روند يا جهت آينده بازارهاي دست دوم.
بازار سوم اصطلاحاً به بازاري گفته مي شود كه در آن ، سهام پذيرفته شده در بورس، در خارج از بورس مورد معامله قرار مي گيرد. علت رشد آن هم كمتر بودن كميسيون معاملات نسبت به بورس نيويورك است.
بازار چهارم به معاملاتي اطلاق مي شود كه مؤسسات بزرگ سرمايه گذاري، بجاي استفاده از كارگزاران، مستقيماً با يكديگر معامله مي كنند. اين بازار به سرعت گسترش مي يابد و بخش عظيمي از معاملات در آن صورت مي گيرد.
باسلام خدمت شما اوقات خوشی روبراتون ارزومندیم
امیدوارم مطالب وبلاگ موردعلاقه ونظرشماباشد
ازحضور گرمتان بسیارخرسندیم
نظریادتون نره ممنون میشم
سهام چیست؟
جالب است بدانید بیشترین حجم معاملات در بورس، به معاملات سهام اختصاص دارد، تا آنجا که برخی، حتی بورس را بازار سهام می نامند. همچنین بسیاری از سرمایه‌گذاران باوجود آنکه می دانند سهام در مقایسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره، ریسک بیشتری دارد، باز هم خرید و فروش سهام را به سایر اوراق بهادار، ترجیح می دهند. شاید مهمترین دلیل این علاقه‌مندی، رابطه بین ریسک و بازده باشد، به این ویژگی اوراق حق تقدم سهم معنا که خریداران سهام با پذیرش ریسک بیشتر، انتظار دارند بازدهی بیشتری در مقایسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره بدست آورند. اما سهم چیست؟
سهم، بیانگر میزان مالکیت فرد از یک دارایی است. اجازه بدهید با یک مثال بسیار ساده توضیح بدهیم. کارخانه‌ای با سرمایـه یک میلیارد تومان را در نظر بگیرید. اگر کل کارخانه متعلق به یک نفر باشد، تنها آن فرد مالک کارخانه به شمار می‌رود. اگر چهار نفر به نسبت مساوی مالک کارخانه باشند، در آن صورت سهم هرکدام از آنها در کارخانه یک چهارم خواهد بود. حال فرض کنید مالکیت این کارخانه یک میلیارد تومانی بین هزار نفر بصورت مساوی تقسیم شود. در این صورت میزان مالکیت هر یک از این افراد در کارخانه یا به تعبیر دیگر، سهم هر فرد از کارخانه یک میلیـون تومان خواهد بـود. (یک میلیارد تقسیم بر هزار). بنابراین، سهم در تعریف بسیار ساده، بیانگر میزان مالکیت فرد از یک دارایی است.
مفهوم دیگری که بلافاصله پس از مفهوم سهام با آن مواجه می شویم، شرکت سهامی است. شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده است ویژگی اوراق حق تقدم سهم و هریک از صاحبان سهام به میزان سهمی که دارند، در شرکت مسئولیت داشته و در سود و زیان حاصل از فعالیت شرکت نیز سهیـم خواهند بود.
کارخانه‌ای که در مثال قبل ذکر کردیم، در واقع یک شرکت سهامی است که هزار نفر سهامدار آن هستند. اگر به خاطر داشته باشید، در بیان تاریخچه بورس هم گفتیم که اساسا شرکتهای سهامی، زمانی شکل گرفتند که بازرگانان به این فکر افتادند تا با سهیم‌کردن دیگران در کسب و کار خود، علاوه بر تأمین منابع مالی موردنیاز برای کسب و کار، سود و زیان احتمالی حاصل از این کسب و کار را بین گروهی از افراد تقسیم کنند.
شرکت های سهامی، خود به دو دسته تقسیم می شوند:
الف: شرکتهای سهامی خاص: شرکت سهامی خاص، شرکتی است که همه سرمایه آن را موسسان (بنیانگذاران) شرکت تأمین می‌کنند و بنابراین، سهام آن برای عموم عرضه نمی‌شود. تعداد سهامداران در شرکت سهامی خاص باید حداقل 3 نفر باشد. حداقل سرمایه موردنیاز برای تأسیس شرکت سهامی خاص هم یک میلیون ریال (صد هزار تومان) است.
ب: شرکت سهامی عام: شرکتی است که بخشی از سرمایه موردنیاز آن، ازطریق عرضه سهام به عموم مردم تأمین می‌شود. در شرکت های سهامی عام، تعداد سهامداران نباید از 5 نفر کمتر باشد. حداقل سرمایه موردنیاز برای تأسیس شرکت سهامی عام، 5 میلیون ریال (500 هزار تومان) است. یکی از مهمترین شروط عرضه سهام شرکتها در بورس این است که شرکت، سهامی عام باشد.
خب، تا اینجا با مفهوم سهام و شرکت های سهامی تا حدی آشنا شدید. لازم است در اینجا چند نکته را درخصوص سهام و شرکت های سهامی ذکر کنیـم:
1-ویژگی مهمی که سهام را در مقایسه با اوراق بهادار با درآ مد ثابت مثل اوراق مشارکت و اوراق اجاره، برای سرمایه‌گذاران جذاب می‌کند، امکان کسب سود بیشتر در ازای پذیرش ریسک بالاتر است، زیرا اگر سرمایه‌گذار انتخاب مناسبی داشته باشد و سهام شرکت خوبی را انتخاب کند، می‌تواند بازدهی بالاتری در مقایسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره بدست آورد.
2-ریسک، ویژگی ذاتی سهام است، بنابراین، خرید و فروش سهام به افرادی که به هیچ عنوان توانایی و یا علاقه‌ای به پذیرش ریسک ندارند، توصیه نمی شود. اینگونه افراد بهتر است در اوراق بهادار با درآمـد ثابت، مانند اوراق مشارکت و اوراق اجاره سرمایه‌گذاری کنند.
3-دارندگان سهام، صرفا در سود و زیان و منافع شرکت سهیم نخواهند بود، بلکه به میزان سهمی که در اختیـار دارند، در قبال تعهدات شرکت نیز مسئولیت دارند. بنابراین، لازم است سرمایه گذار قبل از خرید سهام یک شرکت، بطور کامل وضعیت آن شرکت را بررسی نماید. البته، ذکر این نکته لازم است که شرکت‌هایی که سهامشان در بورس خرید و فروش می‌شود، اغلب شرکتهای بزرگ، سودآور و دارای شرایط عمومی مناسب هستند، اما به هر حال، این موضوع نباید موجب شود که سرمایه‌گذار بدون تحلیل، برای خرید یا فروش سهم تصمیم بگیرد.
خب در این برنامه، سهام را به عنوان مهمترین ورقه بهاداری که در بورس داد و ستد می شود، به شما معرفی کردیم. طبیعتا سوالات زیادی درباره نحوه انتخاب سهام، مزایای سهام نسبت به سایر انواع اوراق بهادار، نحوه قیمت گذاری سهام و. برای شما پیش آمده است که در بخشهای بعدی، درباره آنها صحبت خواهیم کرد.
لینک های مفید
1-ویژگی مهمی که سهام را در مقایسه با اوراق بهادار با درآ مد ثابت مثل اوراق مشارکت و اوراق اجاره، برای سرمایه‌گذاران جذاب می‌کند، امکان کسب سود بیشتر در ازای پذیرش ریسک بالاتر است، زیرا اگر سرمایه‌گذار انتخاب مناسبی داشته باشد و سهام شرکت خوبی را انتخاب کند، می‌تواند بازدهی بالاتری در مقایسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره بدست آورد.
2-ریسک، ویژگی ذاتی سهام است، بنابراین، خرید و فروش سهام به افرادی که به هیچ عنوان توانایی و یا علاقه‌ای به پذیرش ریسک ندارند، توصیه نمی شود. اینگونه افراد بهتر است در اوراق بهادار با درآمـد ثابت، مانند اوراق مشارکت و اوراق اجاره سرمایه‌گذاری کنند.
شرکت‌هایی که موسسین آنها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند، شرکت سهامی عام نامیده میشوند. به عبارت دیگر شرکت‌هایی که سهام آنها در دست عموم مردم باشد ( 51% سهام به بالا) سهامی عام گفته می‌شود. فقط شرکتهای سهامی عام در بورس پذیرفته میشوند.
شرکت‌هائی که تمام سرمایه آن در موقع تاسیس منحصراً توسط موسسین تامین گردیده است. این گونه شرکتها شرکت سهامی خاص نامیده می شوند. سهام این شرکتها در اختیار عموم نیست و تعداد محدودی از افراد دارای سهام شرکت های سهامی خاص هستند.
تفاوت بین شرکتهای سهامی عام و سهامی خاص چیست؟
– شرکت سهامی عام برای تامین سرمایه اقدام به پذیره‌نویسی عمومی می‌نماید ولی شرکت سهامی خاص، حق مراجعه به عامه را ندارد.
– امکان صدور اوراق قرضه فقط برای شرکتهای سهامی عام وجود دارد.
– نقل و انتقال سهام در شرکتهای سهامی عام مشروط به موافقت سهامداران نیست ولی در شرکت سهامی خاص، چنین نقل و انتقالی منوط به توافق مدیران یا مجامع شرکت می‌تواند باشد.
– سهام شرکت سهامی عام قابل عرضه در بازار بورس است ولی شرکت سهامی خاص چنین اجازه‌ای ندارد.
– مدیران و سهامداران شرکت سهامی عام، حداقل 5 نفر و شرکت سهامی خاص حداقل 3 نفر می‌باشد.
الف: شرکتهای سهامی خاص: شرکت سهامی خاص، شرکتی است که همه سرمایه آن را موسسان (بنیانگذاران) شرکت تأمین می‌کنند و بنابراین، سهام آن برای عموم عرضه نمی‌شود. تعداد سهامداران در شرکت سهامی خاص باید حداقل 3 نفر باشد. حداقل سرمایه موردنیاز برای تأسیس شرکت سهامی خاص هم یک میلیون ریال (صد هزار تومان) است.
ب: شرکت سهامی عام: شرکتی است که بخشی از سرمایه موردنیاز آن، ازطریق عرضه سهام به عموم مردم تأمین می‌شود. در شرکت های سهامی عام، تعداد سهامداران نباید از 5 نفر کمتر باشد. حداقل سرمایه موردنیاز برای تأسیس شرکت سهامی عام، 5 میلیون ریال (500 هزار تومان) است. یکی از مهمترین شروط عرضه سهام شرکتها در بورس این است که شرکت، سهامی عام باشد.
خب، تا اینجا با مفهوم سهام و شرکت های سهامی تا حدی آشنا شدید. لازم است در اینجا چند نکته را درخصوص سهام و شرکت های سهامی ذکر کنیـم:
1-ویژگی مهمی که سهام را در مقایسه با اوراق بهادار با درآ مد ثابت مثل اوراق مشارکت و اوراق اجاره، برای سرمایه‌گذاران جذاب می‌کند، امکان کسب سود بیشتر در ازای پذیرش ریسک بالاتر است، زیرا اگر سرمایه‌گذار انتخاب مناسبی داشته باشد و سهام شرکت خوبی را انتخاب کند، می‌تواند بازدهی بالاتری در مقایسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره بدست آورد.
2-ریسک، ویژگی ذاتی سهام است، بنابراین، خرید و فروش سهام به افرادی که به هیچ عنوان توانایی و یا علاقه‌ای به پذیرش ریسک ندارند، توصیه نمی شود. اینگونه افراد بهتر است در اوراق بهادار با درآمـد ثابت، مانند اوراق مشارکت و اوراق اجاره سرمایه‌گذاری کنند.
در تعریف سهام می توان گفت: سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد. ورقه سهم سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد. سهم ممکن است با نام و یا بی نام باشد . در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعیت مقررات قانون تجارت مزایایی قائل شوند این گونه سهام سهام ممتاز نامیده می شود .
مجموع ارزش اسمی سهام سرمایه شرکت را تشکیل می دهد و پس از انحلال شرکت هر سهامداری حق دارد مبلغ اسمی سهام خود را دریافت نماید در صورتی که سهم انتفاعی جز سرمایه شرکت نبوده و صاحب آن حق مطالبه مبلغ اسمی آن را پس از انحلال شرکت ندارد .
اصولا همه سهامداران در شرکت سهامی از تساوی حقوق برخوردارند و این حقوق شامل میزان مشارکت تعهدات و منافع صاحب سهم در شرت سهامی می باشد و برای استفاده از این حقوق دارنده سهم باید مبلغ اسمی سهمی را که پذیره نویسی نموده در مهلت قانون پرداخت نماید .
دوم - انواع سهام
سهمی است که بر مالکیت شخص معینی دلالت می کند و نام مشخصات صاحب سهم در ورقه سهم و در دفتر ثبت شرکت درج می گردد و در موارد زیر صدور سهام با نام الزامی است :
مادامی که تمام مبلغ اسمی هر سهم بی نام پرداخت نشده باشد . سهامی که مدیران شرکت به عنوان وثیقه می سپارند و تا خاتمه مفاصا حساب دوره تصدی مدیران غیر قابل انتقال می باشد .
سهام محجورین و صغار به منظور حمایت از حقوق آنها . سهام با نام و هر گونه نقل و انتقال آنها باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و الا فاقد اعتبار قانونی برای شرکت و اشخاص ثالث خواهد بود . در صورتی که قسمتی از مبلغ اسمی سهم با نام پرداخت نشود منتقل الیه قائم مقام ناقل خواهد بود .
سهمی است که نام دارنده در آن درج نم یشود و به صورت سند در وجه حامل تنظیم دارنده آن مالک شناخته می شود مگر آنکه خلاف آن ثابت گردد. این سهم به راحتی قابل نقل و انتقال بوده و انتقال مالکیت با قبض واقباض تحقق می یابد . این نوع سهام از حیث صلاحیت محاکم در حکم اموال منقول است وباید به دادگاه محلی رجوع شود. سرقت و یا مفقود شدن سهام بی نام و همچنین خیانت درامانت امین و وکیل نسبت به سهام بی نام که به آنها سپرده شده خطر بزرگی برای صاحب آن محسوب می شود. زیرا بی نام بودن سهم مانع شناسایی دارنده اصلی می شود و سارق و یا باینده به آسانی می تواند سهم مزبور را در بازار بورس و یا خارج از آن به اشخاص دیگر بفروشد و خریدار نیز حق دارد به تصرف خود به عنوان مالکیت استناد نماید .
یکی از اصول اساسی شرکتهای سهامی تساوی حقوق سهامداران است . مگر در دو مورد اول آنکه شرکت با مشکلات مالی مواجه باشد و نتواند به آسانی به منابع مالی دسترسی یابد. در این صورت ناچار خواهد بود امتیازات بیشتری به سهامداران جدید قائل شود و دوم اینکه در هنگام افزایش سرمایه شرکت شرکت از ذخایر مالی خود برای این منظور استفاده نماید که در این صورت باید حقوق بیشتری برای سهامداران سابق شرکت در نظر گرفت . در این دو مورد سهم ممتاز صادر می شود .
امتیازاتی که توسط ممتاز به وجود می آید می تواند به صورت برداشت نفع ثابت از سود قابل تقسیم شرکت باشد و یا اینکه دارنده سهم ممتاز می تواند نسبت به صاحبان سهام عادی در برداشت ارزش اسمی ممتاز به هنگام انحلال و تصفیه وتقسیم دارائی شرکت اولویت داشته باشد. به هنگام انحلال و تصفیه شرکت مطالبات معوقه صاحبان سهام ممتاز از دارائی شرکت پرداخت می گردد و نیز هنگام استهلاک سهام شرکت صاحبان سهام ممتاز دارای اولویت می باشند .
اوراق قرضه و سهام ممتاز
▪ شباهت این دو نوع اوراق: هر دو وسیله تامین مالی بلند مدت هستند و در آمد ناشی از سرمایه گذاری در این اوراق ثابت است.
▪ تعریف اوراق قرضه: اوراق قرضه اسنادی است كه به موجب آن شركت انتشار دهنده تعهد می كند مبالغ معینی (بهره سالانه) را در زمانهایی خاص به دارنده آن پرداخت كند و در موعد مقرر (سررسید) اصل مبلغ را باز پرداخت كند.
▪ ویژگی های اوراق قرضه:
۱- سند بستانكاری: دارنده اوراق به ویژگی اوراق حق تقدم سهم عنوان بستانكار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد ولی هیچ مالكیتی در شركت ندارد.
۲- تاریخ سر رسید معین،
۳- ارزش اسمی.
۴- اولویت: اگر شركت منتشر كننده اوراق قرضه ورشكست شود و دارندگان اوراق قرضه در رابطه با دریافت اصل و فرع خود بر صاحبان سهام عادی حق تقدم دارند.
۵- وثیقه: معمولاً انتشار اوراق قرضه با وثیقه همراه است. (مثلاً زمین و ساختمان شركت وثیقه اوراق باشد)
۶- حق رای: دارندگان اوراق قرضه در تصمیم گیریهایی شركت حق رای ندارند مگر در صورت عدم رعایت شرایط قرار داد قرضه كه می توانند بر فعالیت های شركت اعمال قدرت نمایند.
۷- امین دارندگان اوراق قرضه: شخص سوم طرف قرار داد است كه به نمایندگی از طرف دارندگان اوراق قرضه بر اجرای تعهدات شركت نظارت می كند.
۸- نرخ بهره: در گذشته اوراق دارای بهره ثابت بوده ولی اكثر اوراق جدید دارای نرخ بهره شناور (متغیر با توجه به نرخ بهره سایر اوراق رایج در بازار) هستند.
▪ نقش امین: وظایف بانك یا سازمان امین عبارتست از:
الف- امضای تمام اوراق قرضه.
ب- گرفتن اصل و فرع وجوه و پرداخت آن به دارنده اوراق
ج- دارایی هایی كه در گروه اوراق قرضه است در رهن امین قرار می گیرد.
د- مطلع نموددن دارندگان اوراق در صورت نقض مفاد قرار داد.
▪ واحد اندازه گیری قیمت و بهره اوراق قرضه:
قیمت اوراق قرضه بر مبنای درصد ارزش اسمی آنها بیان می شود. و برای بیان تغییرات قیمت آن از سیستم واحد و یك صدم واحد استفاده می شود.
برای بیان نرخ بهره اوراق از سیستم اعشاری استفاده می شود.
▪ اوراق قرضه با نام و بی نام:
در اوراق قرضه با نام، اسم و آدرس صاحب ورقه در دفاتر شركت انتشار دهنده ثبت می شود و نقل و انتقال آن در صورتی مسیر است كه صاحب آنها اسناد و مدرك انتقال را امضا كند.
اوراق قرضه بی نام معمولاً متعلق به دارنده آن است و مالكیت آن در جایی ثبت نمی شود و تغییر مالكیت آن از طریق دست به دست شدن اوراق است.
▪ اوراق قرضه با نرخ بهره صفر:
دارندگان این اوراق پولی بعنوان بهره دریافت نمی كنند و به همین دلیل این نوع اوراق به صورت تنزیلی و به قیمتی كمتر از ارزش اسمی فروخته می شود. این اوراق برای سرمایه گذار و انتشار دهنده جالب است زیرا سرمایه گذار مجبور به سرمایه گذاری مجدد وجه دریافتی خود نیست و شركت انتشار دهنده نیز تفاوت بین ارزش اسمی و قیمت فروش را به روش خط مستقیم مستهلك می كند و آن را بعنوان هزینه بهره سال (بدون پرداخت بهره) از در آمد مشمول مالیات خود كسر می كند.
▪ درجه بندی ریسك اوراق قرضه:
منظور از ریسك اوراق قرضه احتمال عدم توانایی شركت در پرداخت به موقع بهره یا اصل مبلغ قرضه است. درجه ریسك اوراق قرضه منتشره توسط موسسه S&P تعیین می‌شود. این موسسه اوراق را به ده گروه تقسیم می كند. بالاترین درجه گروه AAA و پایین ترین درجه گروه D است.
اوراق با درجه AAA كمترین ریسك را دارد. نرخ بازده تا سر رسید اوراق قرضه ای كه در یك گروه قرار می گیرد تقریباً یكسان است؛ اوراق قرضه كه درجه آنها BB یا كمتر است به اوراق قرضه بنجل معرفند. انتشار اوراق قرضه برای شركت زمانی مفید است كه اوراق آن دارای درجه AAA یا AA باشد چون می تواند هزینه بهره خود را به حداقل برساند.
▪ تامین سرمایه از طریق انتشار اوراق بهادار با بازده ثابت:
نرخ بازده سرمایه گذاری شركت باید بیش از نرخ بهره اوراق قرضه باشد تا مقدار سود هر سهم كاهش نیابد. تامین مالی از طریق اوراق قرضه با بازده ثابت باعث افزایش درجه اهرم مالی خواهد شد.
اگر نسبت های مالی نشان دهند كه ریسك مالی شركت تغییر زیادی نكرده ارزش بازار سهام افزایش می یابد و در نتیجه ثروت سهامدار ویژگی اوراق حق تقدم سهم زیاد می شود ولی اگر نسبت های مالی نشان دهد كه تامین مالی از طریق انتشار اوراق قرضه باعث افزایش ریسك مالی شركت شده ارزش سهام شركت كاهش می یابد.
▪ قرار داد اوراق قرضه:
شرایط مندرج در قرار داد را به چهار دسته تقسیم می كنند:
۱- شرای عمومی: شامل ویژگی های اصلی اوراق مثل نرخ بهره، تاریخ سر رسید، نحوه پرداخت بهره، نام موسسه امین
۲- موارد مربوط به وثیقه: شامل مشخصات دارایی مورد وثیقه و اولویت دارندگان اوراق قرضه.
۳- شرایط مربوط به حفظ منافع دارندگان اوراق قرضه: اقداماتی كه دارنده و موسسه امین در صورت ورشكستگی جهت دریافت طلب خودانجام می دهند.
۴- شرایط باز پرداخت اوراق قرضه: شامل قیمت باز خرید، زودترین و دیرترین زمان باز خرید، ضریب تبدیل به سهام عادی در صورت قابل تبدیل بودن.
▪ مزایای اوراق قرضه:
۱- هزینه خاص سرمایه مربوط به اوراق قرضه از هزینه خاص سرمایه مربوط به سهام ممتاز كمتر است. زیرا ۱- هزینه بهره هزینه قابل قبول مالیاتی است. ۲- ریسك اوراق قرضه از ریسك سهام ممتاز كمتر است بنابراین نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذار نیز كمتر است.
۲- ارجحیت بروامهای كوتاه مدت تجدید شدنی.
۳- قابلیت باز خرید و انتشار اوراق جدید با نرخ بهره كمتر
۴- نداشتن ادعای مالكیت و حق رای
۵- فروش اوراق قرضه نوعی اهرم مالی به وجود می آورد
▪ معایب اوراق قرضه:
۱- كاهش سود هر سهم در صورتیكه بازدهی بیشتر از هزینه بهره اوراق قرضه به دست نیاید.
۲- احتمال ورشكستگی به علت ناتوانی در پرداخت به موقع تعهدات قرضه.
۳- ناتوانی در گرفتن وام های دیگر در صورت افزایش ریسك مالی و هزینه سرمایه شركت.
۴- عدم كاربرد تامین مالی از طریق انتشار اوراق قرضه در صورت بالا بودن نرخ بهره.
۵- شرایط و قید و بندهای منفی كه در قرار داد اوراق قرضه گنجانده می شود مانع بسیاری فعالیت‌های شركت است.
● سهام ممتاز:
▪ تعریف: سهام ممتاز نوعی از سهامی است كه دارنده آن نسبت به در آمدها و دارایی های شركت حق یا ادعای محدود و معینی دارد. سهام ممتاز را اوراق بهادار دو رگه گویند زیرا هم ویژگی اوراق قرضه و هم خصوصیت سهام عادی را دارد.
▪ ویژگی های سهام ممتاز:
۱- در بردارنده نوعی حق مالكیت.
۲- نداشتن سر رسید.
۳- شركت انتشار دهنده نباید دارایی های خود را وثیقه یا رهن این اوراق قرار دهد.
۴- اعطای سود به دارندگان سهام ممتاز (در صورت داشتن سود)
۵- حق تقدم بردارندگان سهام عادی از نظر دریافت سود سهام.
۶- حق تقدم بردارندگان سهام عادی از نظر دریافت ادعای خود در صورت انحلال شركت.
۷- دارا بودن حق رای فقط در موارد بسیار خاص درمجمع عمومی
۸- اعطای تخفیف مالیاتی به شركتی كه سهام ممتاز شركت دیگر را بخرد.
▪ ویژگی اوراق حق تقدم سهم انواع سهام ممتاز:
۱- سهام ممتاز جمع شونده: در این نوع سهام شركت حق پرداخت هیچ سودی به سهامداران عادی را نخواهد داشت مگر اینكه سود سهام ممتاز انباشته شده در سال های قبل را بپردازد.
۲- سهام ممتاز مشاركتی: دارندگان این نوع سهام حق دارند پس از دریافت میزان معینی سود سهام در تقسیم سود با صاحبان سهام عادی سهیم شوند یا مشاركت كنند.
۳- سهام ممتاز قابل تبدیل: دارندگان این نوع سهام حق دارند در صورت تمایل سهام ممتاز خود را به سهام عادی تبدیل كنند. (نرخ تبدیل نیز از پیش تعیین می شود)
۴- سهام ممتاز قابل باز خرید: شركت منتشر كننده این نوع سهام در هر زمان كه بخواهد می تواند آنها را باز خرید كند و از دور خارج نماید. قیمت باز خرید معمولاً بیش از قیمت فروش یا ارزش اسمی است و با گذشت زمان كاهش می‌یابد.
۵- سهام ممتاز با نرخ شناور: نرخ سود این نوع سهام ثابت نیست وبا نرخ بهره بازار ارتباط دارد. معمولاً میزان سود این سهام برای مدتی كم پس از انتشار ثابت می ماند و شركت منتشر كننده پایین‌ترین (كف) و بالاترین (سقف) میزان سود پرداختی آن را تعیین می كند. معمولاً برای اینكه ریسك بازار در پایین ترین حد باقی بماند شركت انتشار دهنده این اوراق باید نرخ بازده آنها را به گونه ای تعیین كند كه در بازار به قیمتی معادل یا حدود ارزش اسمی خرید و فروش شود.
▪ تاثیر سهام ممتاز بر ریسك مالی:
سهام ممتاز نوعی اوراق بهادار با بازدهی ثابت است به همین دلیل انتشار سهام ممتاز باعث افزایش درجه اهرم مالی شركت می شود.
ریسك مالی سهام ممتاز از اوراق قرضه بیشتر است زیرا كاهش نسبت پوشش هزینه ثابت و افزایش درجه اهرم مالی نشان دهنده افزایش ریسك مالی است.
از دیدگاه مدیران مالی سهام ممتاز جانشین اوراق قرضه است و در هر زمان كه انتشار اوراق قرضه مطلوب نباشد شركتها دست به انتشار سهام ممتاز می زنند.
▪ مزایای سهام ممتاز:
۱- به نفع بودن انتشار آن در صورتیكه نرخ بازدهی شركت بیش از هزینه خاص آن باشد: سهام ممتاز برای شركتهایی كه نمی توانند وام بگیرند وسیله خوبی است و در شرایط تورمی نیز انتشار آن به نفع شركت است زیرا میزان سود آن رقم ثابتی است كه از محل سودهای آتی پرداخت می شود.
۲- هزینه خاص سرمایه سهام ممتاز كمتر از هزینه خاص سرمایه سهام عادی است: زیرا دارندگان آن از نظر دریافت سود و اصل مبلغ سرمایه گذاری بر سهامدارن عادی تقدم دارند.
۳- تعداد كسانی كه در این نوع سهام حق رای دارند محدود است (در شرایط خاص)
۴- سهام ممتاز را می توان با قابلیت باز خرید یا قابلیت تبدیل انتشار داد.
۵- شركت نسبت به پرداخت سود سهام ممتاز الزام قانونی ندارد: یعنی شركت در صورت به تاخیر انداختن پرداخت سود سهام ممتاز مجبور نیست اعلام ورشكستگی نماید.
▪ نقاط ضعف سهام ممتاز:
۱- كاهش سود هر سهم عادی در صورتی كه شركت نتواند برابر با هزینه سرمایه سهام ممتاز بازده داشته باشد.
۲- هزینه سرمایه سهام ممتاز بیش از هزینه سرمایه اوراق قرضه است: زیرا ریسك سهام ممتاز بیشتر از اوراق قرضه است و همچنین سود سهام ممتاز هزینه قابل قبول مالیاتی نیست.
۳- نپرداختن یا به تاخیر انداختن پرداخت سود سهام ممتاز باعث كاهش ارزش سهام عادی ویژگی اوراق حق تقدم سهم و ممتاز شركت می شود.
۴- مواجه شدن با مشكل نقدینگی در صورت باز خرید بودن سهام ممتاز
۵- انجام برخی از كارها منوط به تصویب سهامداران ممتاز است. (انتشار سهام ممتاز اضافی یا اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام ممتاز)
۶- شاید وضع بگونه ای باشد كه شركت به جای انتشار سهام ممتاز مجبور به استفاده از محل سود انباشته یا انتشار سهام عادی گردد.
اوراق بهادار چیست | با دارایی نامشهود اما قابل انتقال بورس آشنا شوید
بازار بورس ایران دارای بخشی به نام بورس اوراق بهادار است که می‌تواند درآمد بالایی را برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد. اوراق بهادار یک نام عمومی است و این اوراق به‌طور کلی از ۳ نوع اصلی تشکیل شده‌اند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و سرمایه‌گذاران با توجه به شرایط و موقعیت خود، می‌توانند در هرکدام از آنها سرمایه‌گذاری کنند. در این مقاله از سایت دکتر درخشی بررسی می‌کنیم، بورس اوراق بهادار چه نوع بازاری است؟ آیا اوراق بهادار به صورت فیزیکی وجود دارند و قابل مشاهده هستند؟ چند نوع اوراق بهادار وجود دارد؟ منظور از اوراق مشارکت و قرارداد سلف چیست؟ در این مطلب قصد داریم تمام ویژگی‌های اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار را مورد بررسی قرار دهیم. اطلاع داشتن از این ویژگی‌ها و نیز صرف مقداری وقت برای یادگیری اصول کار کردن در بورس (اصولی که در دوره آموزش جامع بورس ایران بیان کرده‌ایم) شما را به سمت روش‌های بسیار موثرتری برای سودآوری رهنمون می سازد.
آشنایی با انواع دارایی‌های مشهود و نامشهود
به طور کلی می‌توان دارایی‌ها را به ۲ شکل مشهود و نامشهود تقسیم کرد. دارایی‌های مشهود، همانطور که از نامشان پیدا است، در دنیای فیزیکی موجود هستند و می‌توانید به راحتی به آنها دسترسی پیدا کنید. از جمله این دارایی‌ها هم می‌توان به انواع وسایل نقلیه و املاک یا حتی ارز واقعی اشاره کرد.
این در حالی است که دارایی نامشهود وجود فیزیکی ندارد و تنها در دنیای مجازی می‌توان به آن دست پیدا کرد. به عنوان مثال، سرقفلی، برند، اوراق بهادار و سهام در بورس از جمله این نوع اموال هستند. در ادامه با تعریف اوراق بهادار و انواع آن، به‌عنوان یک دارایی نامشهود بیشتر آشنا می‌شویم.
با انواع اوراق بهادار آشنا شوید
اوراق بهادار نوعی ورقه یا مستندی است که تضمین کننده حقوق مالی برای دارنده می‌باشد و مالک می‌تواند هر زمان که تمایل داشت، دارایی خود را با کمک مستند انتقال دهد. در نظر داشته باشید که اوراق بهادار خود از انواع مختلفی ایجاد شده است که از جمله آنها می‌توان به اوراق بدهی، اوراق صاحبان سهام و اوراق مشتقه اشاره کرد که هر کدام از این اوراق خود به دسته‌های مختلفی تقسیم میشوند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر انواع اوراق بهادار در بورس و بازار سرمایه می‌پردازیم.
اوراق صاحبان سهم
اوراق صاحبان سهم یا اوراق بهادار صاحبان سهام برای زمانی است که قصد داشته باشید سرمایه یک شرکت یا نهاد را به قسمت‌های مساوی تقسیم کنید که هر قسمت، همان سهم شرکت یا نهاد نام دارد. شما به اندازه وسعتان سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید و سپس از جمله سهامداران آن به شمار خواهید رفت.
در نظر داشته باشید که هر سهم به صورت کاملا قانونی به هر فرد تعلق می‌گیرد و حق و حقوق هر سهم هم به خریدار اعطا می‌شود. لازم به ذکر است که سهام به روش‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شود که از جمله آنها می‌توان به با نام و بی‌نام اشاره کرد. سهام بی‌نام بر خلاف نوع دیگر خود، در وجه حامل صادر شده و منشا آورده سرمایه‌گذار نیز به دو دسته سهام‌های نقدی و غیرنقدی تقسیم می‌شود.
اوراق بدهی چیست و معرفی انواع اوراق بدهی
علاوه بر اوراق صاحبان سهام، نوع دیگری از اوراق بهادار، اوراق بدهی نام دارد که خود از چند دسته تشکیل می‌شود. یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های بنگاه‌های اقتصادی تامین منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های مختلف است. در این صورت می‌توان به سراغ انواع اوراق بدهی رفت که به‌عنوان یکی از روش‌های ساده، سریع و یکی از کم‌هزینه‌ترین روش‌ها برای تامین سرمایه مورد نیاز شناخته می‌شود. به‌طور کلی می‌توان انواع اوراق بدهی در ایران را به ۲ نوع دولتی و شرکتی تقسیم کرد.
منظور از اوراق بدهی دولتی چیست؟
اوراق بدهی دولتی، اوراق بهاداری است که توسط دولت منتظر می‌شود و سررسید آن بلند مدت است. در واقع دولت برای جبران مشکل کسری بودجه یا تامین بودجه مورد نیاز برای انواع طرح‌های عمرانی خاص یا عام، این دسته از اوراق قرضه دولتی را ارائه می‌دهد. نرخ این نوع اوراق بدهی دولتی برای کل دوره ثابت است و از این رو شما با سرمایه‌گذاری در این زمینه، ریسک کمتری را متحمل می‌شوید.
منظور از اوراق بدهی شرکتی چیست؟
اوراق بدهی شرکتی توسط شرکتهای مختلف منتشر میشوند. شرکتهای بزرگ که مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار هستند، این امکان را دارند که اوراق قرضه‌ای را برای پروژه‌های جدید خود منتشر کنند. برای امنیت بیشتر نیز این نوع از اوراق بدهی بورس مستقیما به بازار سرمایه متصل است. منظور از اتصال به بازار سرمایه این است که شرکتها به‌جای مراجعه به بانک و ارائه اوراق بدهی شرکتی از طریق مجموعه بانکی کشور، خودشان با افزایش اعتبار در بازار سرمایه منافع مورد نیاز را جمع‌آوری می‌کنند. به همین خاطر می‌تواند برای سرمایه‌گذاران بسیار مقرون به صرفه باشد.
اوراق قرضه چیست؟
اوراق قرضه یکی از انواع اوراق بدهی در بازار سرمایه است. شما با خرید اوراق قرضه به نوعی پول خود را به ارائه‌دهنده اوراق، قرض یا وام می‌دهید. سپس در موعدی مشخص، شما پول خود را به همراه بهره که از پیش تعیین شده است، دریافت خواهید کرد.
اوراق مشارکت چیست؟
هر گاه شرکت یا نهادی دولتی یا خصوصی برای تامین هزینه‌های خود در پروژه‌های مختلف، اوراق بهادار به صورت با نام یا بی‌نام را منتشر می‌کند، اوراق منتشر شده اوراق مشارکت نامیده خواهند شد. این دسته از اوراق بهادار به صورت عمومی فروخته می‌شود و افراد خریدار به میزان اوراق خریداری شده در سود پروژه سهیم خواهند شد.
اوراق قرضه اسلامی چیست؟
نوع دیگری از اوراق بهادار بدهی وجود دارد که به آن اوراق قرضه اسلامی یا صکوک گفته می‌شود. به دلیل اینکه دریافت بهره در اسلام ربا و خلاف شرع است، در این نوع از اوراق بدهی سود به دو صورت ثابت یا شناور به مشتریان ارائه خواهد شد.
اوراق اجاره چیست؟
اوراق اجاره یا صکوک اجاره برای زمانی هستند که یک نهاد اقدام به خرید یک دارایی از هر نوعی (مانند ملک) می‌کند و در اختیار شرکت یا نهاد دیگری قرار می‌دهد. دریافت کننده باید در فواصل زمانی ثابت، مبلغی را به‌عنوان اجاره به نهاد ارائه دهنده و افراد صاحب صکوک اجاره‌ای پرداخت کند.
اوراق خزانه چیست؟
بسیاری از اوقات نیز این ویژگی اوراق حق تقدم سهم مورد پیش می‌آید که دولت برای پرداخت بدهی به یک پیمانکار در قبال کار انجام شده، بودجه لازم را ندارد و از این رو اوراق بهاداری را منتشر می‌کند که در آن موظف می‌شود تا پس از مدت خاصی به‌عنوان سررسید (مثلا یک سال)، تمام مبلغ پول را دریافت کند. پس از این مدت شما می‌توانید پول به همراه سود آن را دریافت کنید. این نوع اوراق، به اوراق خزانه معروف است.
اوراق مشتقه | یکی از انواع اوراق بهادار در ایران
اوراق مشتقه یکی از انواع اوراق بهادار است که به خودی خود ارزش چندانی ندارد. در واقع ارزش اوراق مشتقه در بازار ایران بر اساس دارایی یا کالای فیزیکی معامله شده تعیین می‌شود. حال دارایی می‌خواهد زعفران یا ارز باشد. به زبانی دیگر این دسته از اوراق بهادار، نوعی قرارداد هستند که در زمان معامله انعقاد میشوند و عملکرد آنها بر اساس تغییر قیمت دارایی مشخص می‌شود.
در پاسخ به اینکه اوراق مشتقه شامل چیست باید گفت به‌طور کلی اوراق بهادار مشتقه به ۴ دسته تقسیم میشوند که شامل قراردادهای سلف، قراردادهای آتی، قرارداد اختیار معامله و ویژگی اوراق حق تقدم سهم قراردادهای معاوضه می‌باشد. در ادامه با دو نوع از برترین انواع اوراق مشتقه در ایران آشنا می‌شویم.
قراردادهای سلف
قراردادهای سلف در اوراق مشتقه، قراردادهایی هستند که میان خریدار و فروشنده عقد میشوند و در هنگام خرید، فرد خریدار باید کل مبلغ قرارداد را به فروشنده پرداخت کند. در ادامه فروشنده متعهد می‌شود در تاریخ تعیین شده در قرارداد، خدمت ذکر شده یا کالای مورد نیاز را ارائه دهد.
قراردادهای آتی
قراردادهای آتی نوع دیگری از انواع اوراق مشتقه در ایران هستند که از جهاتی، بسیار به قراردادهای سلف شباهت دارند. تنها تفاوت بین قرارداد سلف و قرارداد آتی این است که قراردادهای آتی در بورس کالا عقد میشوند و از این رو تحت نظارت کامل سازمان بورس هستند.
اوراق بهادار مشتقه در چه جایی معامله میشوند؟
به طور کلی ۳ نوع موقعیت برای معامله اوراق بهادار مشتقه وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به بورس اوراق بهادار، بورس کالا و بازار خارج از بورس اشاره کرد. در ادامه با این موقعیت‌ها آشنایی پیدا می‌کنیم:
بورس اوراق بهادار: بازاری است که در آن اوراق بهادار تحت نظر سازمان بورس معامله میشوند.
بورس کالا: بورس کالا هم همانطور که از نامش پیدا ست، بازاری ست که تحت نهادهای نظارتی مختلف و تنظیم‌کننده بازار انواع اوراق در آن معامله میشوند.
بازار خارج از بورس یا OTC : این بازار خارج از بورس است و برای معامله در آن، فضای متمرکز و خاصی وجود ندارد و معامله از طریق روش‌های مختلفی مانند تلفن همراه یا ایمیل انجام می‌شود.
انواع سهام اوراق بهادار چیست؟
اکنون که برای سوال بورس اوراق بهادار چیست پاسخ مناسبی پیدا کردید، برای سرمایه گذاری در اوراق بهادار لازم است کمی هم درباره انواع سهام اوراق بهادار بدانید. همانطور که گفته شد، سهام بخشهای کوچک شده یک شرکت است و در بخشهای مختلف اوراق بهادار مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله انواع سهام اوراق بهادار بورس می‌توان به سهام عادی و سهام ممتاز یا ترکیبی اشاره کرد که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم.
سهم عادی در بازار اوراق بهادار
سهام عادی در اصل همان رایج‌ترین برگه بازار اوراق بهادار است که در بورس اوراق بهادار نیز معامله می‌شود. هر سهام دارای دو ارزش اسمی و بازاری است. ارزش اسمی سهام در ایران ۱۰۰ تومان ارزش دارد و ارزش بازاری نیز همان قیمتی است که هر سهام معامله می‌شود و بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. در نظر داشته باشید که در اوراق بهادار و بورس شما با خرید سهام عادی، سود ثابت دریافت نمی‌کنید.
سهم ممتاز یا ترکیبی در اوراق بهادار
سهام ممتاز یا ترکیبی همانطور که از نامش مشخص است، سهام ممتاز بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار است که علاوه بر ویژگی‌های سهام عادی، امتیازات دیگری هم در اختیار فرد قرار می‌دهد. از جمله این امتیازات می‌توان به تعلق سود ثابت به سهام اشاره کرد. همچنین اگر در مجموع یک شرکت سودی تقسیم شود، ابتدا سود سهام ممتاز پرداخت می‌شود و حتی در صورت انحلال شرکت نیز سهامداران ممتاز سرمایه خود را نسبت به سهامداران عادی زودتر دریافت می‌کنند.
حق تقدم سهم چیست؟
تصور کنید که شما در حدود ۱۰۰۰ سهم از یک شرکت را با کمک اوراق بهادارا خریداری کرده‌اید. اکنون شما به اندازه ۱۰۰۰ سهم حق مالکیت در شرکت را دارید. حال شرکت قصد دارد تا افزایش سرمایه بدهد و به ویژگی اوراق حق تقدم سهم عنوان مثال ۵۰ درصد باید برگه سهام جدید منتشر کند.
در شرایط ذکر شده، پس از افزایش سرمایه، شما همان ۱۰۰۰ سهم را خواهید داشت؛ اما ارزش آن کمتر از قبل می‌شود و برای رساندن به ارزش گذشته، در شرکت به شما حق تقدم خرید برگه سهام جدید آن هم به یک قیمت اسمی اعطا می‌شود.
سهم جایزه در اوراق بهادار
تصور کنید شرکتی که شما سهامدار آن هستید افزایش سرمایه داشته است. در این حالت شما در گذشته ۱۰۰۰ سهم ۵۰۰ تومانی داشته‌اید و پس از افزایش سرمایه، شرکت برای شما برگه خرید سهام را صادر می‌کند. در این صورت شما سهام مورد نظر را با قیمتی بسیار پایین‌تر خریداری می‌کنید و برای اینکه از حق و حقوق شما دفاع شود، ۱۰۰۰ سهم عادی نیز به شما اعطا خواهد شد. از این رو ارزش سرمایه شما تغییری نمی‌کند اما تعداد سهم‌های شما رشد زیادی خواهد کرد.
سهام با نام و بی‌نام در بازار اوراق بهادار
انواع دیگری از سهام اوراق بهادار وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به دو نوع بی‌نام و با نام اشاره کرد. اگر در هنگام خرید سهام یک شرکت، نام مالک یا خریدار در برگه خرید سهم یا دفتر سهام شرکت ثبت شده باشد، سهام خریداری شده سهام با نام نامیده می‌شود. این در حالی است که اگر اسم فرد ثبت نشود، تنها برگه خرید سهام به او اعطا می‌شود. از این رو سهام در وجه حامل صادر می‌شود. در نظر داشته باشید که این نوع سهام اوراق بهادار مانند نوع با نام قابلیت انتقال دارد. البته که سهام با نام، ارتباط میان شرکت با شما را آسانتر خواهد کرد.
انواع سهام نقدی و غیرنقدی
در بورس اوراق بهادار دو نوع دیگر سهام وجود دارد که نقدی و غیر نقدی نام دارند. این نوع سهام اوراق بهادار به این صورت هستند که اگر شما در ازای خرید سهام یک شرکت مبلغی را پرداخت کنید، به آن سهام نقدی و در صورتیکه برای خرید به‌جای پول از دارایی‌های دیگر (مانند املاک یا انواع زمین) استفاده کنید، سهام خریداری شده سهام غیرنقدی نامیده خواهد شد.
برای سودآوری در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کنید
همانطور که در این مقاله سایت دکتر درخشی با یکدیگر مرور کردیم، به‌طور کلی اوراق بهادار به ۳ نوع اوراق صاحبان سهم، اوراق بدهی و اوراق مشتقه تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در این زمانه که بازار سرمایه‌گذاری بسیار داغ است، بازار بورس اوراق بهادار گزینه بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. سودآوری در این بازار بستگی به میزان تحقیقات و آگاهی شما نسبت به انواع اوراق بهادار و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه دارد که جملگی این موارد را ما در دوره های آموزشی آنلاین پرکاربرد دوره مقدماتی بورس و دوره پیشرفته بورس از صفر تا به صد به زبانی ساده و همه فهم توضیح داده‌ایم. بدین ترتیب، شما می‌توانید به‌طور موثر با فراگرفتن مباحث مقدماتی بورس ایران بذر سرمایه خود را در محل درست و با اقدامات کافی بکارید و سپس با تسلط بر مباحث پیشرفته، به وقت درست اقدام به درو کردن کنید.
امیدواریم که از خواندن این مقاله لذت برده باشید. نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید و اگر سوالی درباره بورس اوراق بهادار دارید، در قسمت نظرات پایین صفحه مطرح کنید تا کارشناسان سایت دکتر درخشی در سریع‌ترین فرصت ممکن پاسخگوی شما عزیزان باشند.
دیدگاه شما