اختیار معامله سهام

است. یکی از اهداف فروش این اوراق هم جلب اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی به بازار است.

آموزش قراردادهای اختیار معامله بورس اوراق بهادار تهران

آموزش قراردادهای اختیار معامله بورس اوراق بهادار تهران

این فرادرس به جهت معرفی، بیان قوانین و نحوه معاملات قراردادهای اختیار معامله در بورس تهران ارائه شده است. با توجه به کوتاه بودن عمر پیدایش این بازار در بورس تهران و آموزش های بسیار محدود در این زمینه، بر آن شدیم که آموزش مفیدی را در این رابطه ارائه دهیم. در این آموزش سعی شده است که از مفاهیم اولیه قرارداد اختیار تا مباحث تکمیلی آن پوشش داده شود. این آموزش در برگیرنده مفاهیم اولیه و کلیات اختیار معامله، انواع قرارداد، ارزش گذاری قرارداد، راهبردهای معاملاتی و تسویه نهایی قرارداد است. همچنین با ذکر مثال های عددی و مراجعه به سایت بورس به صورت کاربردی و عملی، نحوه معاملات توضیح داده می شود. این آموزش به گونه ای ارائه شده است که افراد با آشنایی مختصر و ابتدایی با بازار بورس بتوانند از مزایای معاملات در قراردادهای اختیار معامله بهره مند گردند.

آموزش قراردادهای اختیار معامله بورس اوراق بهادار تهران

دکتر سید علی امام قرشی

دکتری تخصصی برق - مخابرات

ایشان عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، دارای دکتری تخصصی در رشته مهندسی برق - مخابرات از دانشگاه شیراز هستند. ایشان علاوه بر رشته تخصصی خود سال های متمادی در زمینه مسائل مالی و اقتصادی در معاملات بازارهای مختلف از جمله: بازار سهام، بازار مشتقه (آتی و اختیار معامله)، بازار رمز ارزها و فارکس، در دانشگاه و موسسات آموزشی مشغول فعالیت حرفه ای و تدریس هستند.

توضیحات تکمیلی

یکی از بازارهای مالی جهت ورود و سرمایه گذاری، بازار سهام (بورس) است که با توجه به بازدهی مناسب می تواند گزینه ای قابل قبول برای سرمایه گذاری به شمار رود. امروزه و با توجه به افزایش ظرفیت های موجود در ساختار بازار بورس و ایجاد بسترهای لازم در این زمینه، بازارهای مختلفی در بورس اوراق بهادار تهران در حال پیدایش و گسترش است.

اخیرا بازار نوپایی تحت عنوان بازار مشتقه در بورس تهران راه اندازی شده است که از زیرمجموعه های آن می توان به بازار قراردادهای اختیار معامله اشاره نمود. این اقدام ارزشمند در سال های اخیر باعث تنوع بخشی و جذابیت در انجام معاملات و همچنین رونق و عمق بخشیدن بیشتر به بازار بورس شده است. این تنوع برای سرمایه گذار بسیار جذاب بوده و توانسته ریسک ناشی از سرمایه گذاری را مدیریت نماید.

وجود بازار قرارداد اختیار معامله در بورس تهران، امکان به کارگیری اهرم در انجام معاملات و انجام معاملات دو طرفه را میسر ساخته است. معاملاتی که در آن می توان در روندهای صعودی و یا حتی نزولی به کسب بازدهی بسیار بالا در مقایسه با بازار بورس عادی (نقدی) رسید. مسلما وجود این اهرم نیز به مراتب ریسک سرمایه گذاری را بالاتر می برد.

بنابراین به علت افزایش ریسک در معاملات، نیاز به آموزش لازم و کسب مهارت، امری اجتناب ناپذیر محسوب می شود. نوسان گیری با بازدهی بسیار بالا، کاهش کارمزد و معافیت مالیاتی، متنوع سازی سبد سهام و استفاده از مزیت زمانی، از دیگر مزایای معاملات قرارداد اختیار معامله به شمار می روند.

این فرادرس به جهت معرفی، بیان قوانین و نحوه معاملات قراردادهای اختیار معامله در بورس تهران ارائه شده است. با توجه به کوتاه بودن عمر پیدایش این بازار در بورس تهران و آموزش های بسیار محدود در این زمینه، بر آن شدیم که آموزش مفیدی را در اختیار معامله سهام این رابطه ارائه دهیم. در این آموزش سعی شده است که از مفاهیم اولیه قرارداد اختیار تا مباحث تکمیلی آن پوشش داده شود.

این آموزش در برگیرنده مفاهیم اولیه و کلیات اختیار معامله، انواع قرارداد، ارزش گذاری قرارداد، راهبردهای معاملاتی و تسویه نهایی قرارداد است. همچنین با ذکر مثال های عددی و مراجعه به سایت بورس به صورت کاربردی و عملی، نحوه معاملات توضیح داده می شود. این آموزش به گونه ای ارائه شده است که افراد با آشنایی مختصر و ابتدایی با بازار بورس بتوانند از مزایای معاملات در قراردادهای اختیار معامله بهره مند گردند.

فهرست سرفصل‌ها و رئوس مطالب مطرح شده در اين مجموعه آموزشی، در ادامه آمده است:

• درس یکم: مفاهیم و کلیات
  • بازار مشتقه و انواع آن
  • نحوه فعال سازی کد بورسی جهت انجام معامله اختیار معامله
  • تعریف قرارداد اختیار معامله
  • نمودار ریسک بازدهی قرارداد اختیار معامله در بازار سرمایه
  • مقایسه خرید سهم و اختیار معامله
  • مزایای قرارداد اختیار معامله
  • ریسک های قرارداد اختیار معامله
  • تفاوت قرارداد آتی و اختیار معامله
  • اختیار معامله خرید (Call Option)
  • اختیار معامله فروش (Put Option)
  • حد سود و زیان برای طرفین معامله
  • نمودار بازدهی انواع قرادادهای اختیار معامله
  • مشخصات و پارامترهای کلی یک قرارداد اختیار معامله
  • گروه و کلاس اختیار معامله
  • بررسی سایت بورس و سامانه معاملاتی بر خط
  • قیمت اختیار معامله
  • ارزش ذاتی و زمانی اختیار
  • استفاده از روش بلک - شولز (Black - Scholes) در ارزش گذاری اختیار معامله
  • بررسی پارامترهای مختلف در روش بلک - شولز
  • نحوه استفاده از ماشین حساب ارزش گذاری اختیار معامله
  • حساسیت قیمت اختیار معامله به قیمت اعمال
  • بررسی چند نمونه کاربردی و عملی در سایت TSE
  • تعریف راهبرد معاملاتی و انواع آن
  • راهبرد ترکیب اختیار معامله با داد و ستد نقدی سهام
  • راهبرد ترکیب اختیار معامله با یکدیگر (نامتقارن و متقارن)
  • راهبرد معاملاتی استرادل همراه با مثال و نمودار
  • بررسی راهبرد معاملاتی به صورت عملی و کاربردی در سایت TSE
  • خروج از بازار اختیار معامله
  • تسویه قرارداد اختیار معامله (تسویه نقدی و فیزیکی)
  • مبالغ لازم جهت اعمال و تسویه قرارداد
  • کارمزد معاملات
  • وجه تضمین و وضعیت حساب مشتری
  • استفاده کاربردی از ماشین حساب سایت TSE جهت وجه تضمین
  • افزایش سرمایه و انواع آن
  • سود تقسیمی (DPS)
  • تعدیل قیمت ناشی از افزایش سرمایه
  • تعدیل قیمتی ناشی از تقسیم سود
  • بررسی چند نمونه در سایت TSE

  مفید برای

  • بورس و بازار سهام

  آنچه در این آموزش خواهید دید:

  آموزش ویدئویی مورد تائید فرادرس

  فایل PDF یادداشت‌ های ارائه مدرس

  پیش نمایش‌ها

  

  ۱. مفاهیم و کلیات

  

  ۲. انواع قرارداد اختیار معامله

  

  ۳. ارزش گذاری اختیار معامله

  

  ۴. راهبردهای معاملاتی در اختیار معامله

  

  ۵. تسویه قرارداد اختیار معامله

  

  ۶. اقدامات شرکتی و تعدیلات قیمتی

  آموزش‌های مرتبط با آموزش قراردادهای اختیار معامله بورس اوراق بهادار تهران

  آموزش فیلتر نویسی در بورس - ابزار شناسایی سهام پربازده - مقدماتی

  آموزش معاملات قراردادهای آتی سبد سهام

  آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی

  آموزش فیلتر نویسی در بورس - ابزار شناسایی سهام پربازده – تکمیلی

  راهنمای سفارش آموزش‌ها

  در مورد این آموزش یا نحوه تهیه آن سوالی دارید؟

  • با شماره تلفن واحد مخاطبین ۵۷۹۱۶۰۰۰ (پیش شماره ۰۲۱) تماس بگیرید. - تمام ساعات اداری
  • با ما مکاتبه ایمیلی داشته باشید (این لینک). - میانگین زمان پاسخ دهی: ۳۰ دقیقه

  اطلاعات تکمیلی

  نام آموزش	آموزش قراردادهای اختیار معامله بورس اوراق بهادار تهران
  ناشر	فرادرس
  شناسه اثر	۸-۱۲۴۵۲-۰۷۶۷۷۶ (ثبت شده در مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد)
  کد آموزش	FVFN9905
  مدت زمان	۴ ساعت و ۱۳ دقیقه
  زبان	فارسی
  نوع آموزش	آموزش ویدئویی (نمایش آنلاین + دانلود)
  حجم دانلود	۴۷۲ مگابایت (کیفیت ویدئو HD با فشرده سازی انحصاری فرادرس)

  

  توضیحات بیشتر

  • ۱۰۰ درصد مبلغ پرداختی در حساب کاربری شما شارژ می‌شود.
  • و یا ۷۰ درصد مبلغ پرداختی به حساب بانکی شما بازگشت داده می‌شود.

  آموزش‌های پیشنهادی برای شما

  آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی

  مجموعه آموزش اکسل

  آموزش فیلتر نویسی در بورس - ابزار شناسایی سهام پربازده - مقدماتی

  آموزش درس بازار سرمایه و ابزار تامین مالی اسلامی

  مجموعه آموزش بورس و تحلیل تکنیکال

  آموزش بورس - اطلاعیه های سامانه کدال Codal

  آموزش فیلتر نویسی در بورس - ابزار شناسایی سهام پربازده – تکمیلی

  آموزش معاملات قراردادهای آتی سبد سهام

  آموزش نوسان گیری در بورس - مقدماتی

  نظرات

  من هم از این آموزش بسیار راضی هستم.. به نکات خیلی مهمی اشاره میکنند و مفهوم اختیار معامله را خیلی ساده و قابل فهم توضیح می دهند.

  Black - Scholes | Black–Scholes | Call Option | DPS | futures market | leverage | option | Option contract | Put Option | stock | Tehran Stock Exchange | tse | TSETMC | two way market | اختیار معامله | اختیار معامله خرید | اختیار معامله فروش | ارزش ذاتی و زمانی اختیار | ارزش گذاری اختیار معامله | ارزش گذاری قرارداد | استفاده از روش بلک - شولز در ارزش گذاری اختیار معامله | استفاده کاربردی از ماشین حساب سایت TSE جهت وجه تضمین | افزایش سرمایه | اقدامات شرکتی و تعدیلات قیمتی | انجام معاملات دو طرفه | انجام معامله اختیار معامله | انواع قرارداد اختیار معامله | اهرم مالی | اوراق بهادار | اوراق بهادار تهران | بازار آتی | بازار بورس | بازار بورس عادی | بازار دو طرفه | بازار سرمایه | بازار سهام | بازار فیوچرز | بازار قراردادهای اختیار معامله | بازار مشتقه | بازار مشتقه در بورس تهران | بازار مشتقه و انواع آن | بازارهای مالی | بررسی چند نمونه کاربردی و عملی در سایت TSE | بررسی سایت بورس | بورس | بورس اوراق بهادار | بورس اوراق بهادار تهران | بورس تهران | پارامترهای کلی یک قرارداد اختیار معامله | پارامترهای مختلف در روش بلک - شولز | ترکیب اختیار معامله | تسویه فیزیکی قرارداد اختیار معامله | تسویه قرارداد اختیار معامله | تسویه نقدی قرارداد اختیار معامله | تعدیل قیمت ناشی از افزایش سرمایه | تعدیل قیمتی ناشی از تقسیم سود | تفاوت قرارداد آتی و اختیار معامله | حد سود و زیان برای طرفین معامله | حساسیت قیمت اختیار معامله به قیمت اعمال | خروج از بازار اختیار معامله | خرید سهم | داد و ستد نقدی سهام | راهبرد ترکیب اختیار معامله با داد و ستد نقدی سهام | راهبرد ترکیب اختیار معامله با یکدیگر | راهبرد معاملاتی استرادل | راهبردهای معاملاتی | راهبردهای معاملاتی در اختیار معامله | روش بلک - شولز | روش بلک شولز | ریسک سرمایه گذاری | ریسک های قرارداد اختیار معامله | ساختار بازار بورس | سامانه معاملاتی بر خط | سایت TSE | سایت TSETMC | سایت بورس | سبد سهام | سرمایه گذاری | سود تقسیمی | فعال سازی کد بورسی | قرارداد آپشن | قرارداد آتی | قرارداد اختیار معامله | قراردادهای اختیار معامله | قراردادهای اختیار معامله بورس اوراق بهادار تهران | قیمت اختیار معامله | کارمزد معاملات | کاهش کارمزد | کد بورسی | کسب سود در بازار نزولی | کلاس اختیار معامله | گروه و کلاس اختیار معامله | ماشین حساب ارزش گذاری اختیار معامله | ماشین حساب سایت TSE | مبالغ لازم جهت اعمال و تسویه قرارداد | متنوع سازی سبد سهام | مزایای قرارداد اختیار معامله | معافیت مالیاتی | معاملات آپشن | معاملات دو طرفه | مقایسه خرید سهم و اختیار معامله | نحوه استفاده از ماشین حساب ارزش گذاری اختیار معامله | نحوه فعال سازی کد بورسی | نحوه فعال سازی کد بورسی جهت انجام معامله اختیار معامله | نحوه معاملات قراردادهای اختیار معامله در بورس تهران | نمودار بازدهی انواع قرادادهای اختیار معامله | نمودار ریسک بازدهی قرارداد اختیار معامله | نمودار ریسک بازدهی قرارداد اختیار معامله در بازار سرمایه | نوسان گیری | نوسان گیری با بازدهی بسیار بالا | وجه تضمین | وجه تضمین و وضعیت حساب مشتری

  اختیار معامله و کاربرد آن | انواع اختیار معامله کدامند؟

  

  همانطور که می‌دانید، تورم و منابع مالی سرگردان تاثیرات منفی زیادی در اقتصاد کشور داشته است. راهکاری که برای مهار این مهم وجود دارد، ابزارهای مالی هستند. ابزارهای مالی و تنوعی که در آنها وجود دارد، می‌تواند در اقتصاد کشور بسیار تاثیرگذار باشد. اما متاسفانه، در ایران این ابزارها بسیار اندک است و با وجود ریسکی که در بازار سرمایه وجود دارد، شورای بورس اوراق بهادار تصمیم گرفت برای کاهش ریسک موجود، معاملات اوراق اختیار را تصویب کند. از آنجایی که، استفاده از این اوراق در بازار سرمایه بسیار اندک است و استفاده چندانی از این اوراق نمی‌شود، نیاز به فرهنگ‌سازی بین سهامداران دارد. در مقاله پیش رو، قصد داریم به عنوان یک سهامدار شما را با اوراق اختیار در بورس آشنا کنیم.

  تاریخچه

  قرارداد اختیار معامله از قرن‌ها پیش به عنوان معاملات آپشن نیز شناخته شده است. معاملات قرارداد اختیار معامله، اولین بار در یونان باستان (حق اختیار برداشت از باغ‌های زیتون) صورت گرفت. اولین شخصی که از قراردادهای اختیار معامله استفاده کرد، تالس، فیلسوف یونانی بود. پس از یونان، در سال 1973 در شیکاگو بورس اختیار معامله تاسیس شد. بنابراین، در شیکاگو فرم استانداردی که کلیه فعالیت‌های تجاری در ارتباط با این موضوع بود در قالب این فرم‌های استاندارد راه‌اندازی شد. به همین دلیل، در حال حاضر اکثر قراردادهای اختیار معامله در قالب این فرم‌های استاندارد قابل معامله است.

  

  اختیار معامله چیست؟

  اختیار معامله، قراردادی دو طرفه بین خریدار و فروشنده است.
  بر اساس این قرارداد، خریدار حق دارد مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمان مشخص خریداری کند. همینطور، فروشنده بر اساس این قرارداد حق دارد (نه الزام و تعهد) مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمان مشخص بفروشد.
  همانطور که پیش‌تر اشاره شد، خریدار یا فروشنده هیچ الزام و تعهدی در این قرارداد ندارد. به عبارتی، دارنده قرارداد در اعمال حق خود مختار است. نکته قابل توجه اینکه، در صورت درخواست خریدار برای لغو قرارداد، فروشنده ملزم به اجرای آن است. در صورتی که فروشنده از اجرای قرارداد امتناع کند، باید مبلغی تحت عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای یا کارگزار بورس قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند.

  * اختیار معامله در دسته‌بندی اوراق بهادار مشتقه قرار دارد. در ادامه، به توضیح مختصری از اوراق مشتقه می‌پردازیم.

  اوراق مشتقه

  اوراقی که دارای ریسک بالا و به هم ریختن بازار می‌شوند را اوراق مشتقه می‌گویند.
  مشتقه؛ به معنی وابستگی چیزی به چیز دیگر است. به عبارت دیگر، قیمت یک چیز به چیز دیگری وابسته است. به طور مثال؛ آبمیوه به میوه وابسته است و سس کچاپ به گوجه فرنگی وابسته است. بنابراین، آبمیوه و سس کچاپ مشتق از میوه و گوجه فرنگی هستند.
  قراردادهای اختیار معامله نیز به این دلیل که ارزش آنها به ارزش دارایی‌های دیگر بستگی دارد، اوراق مشتقه می‌باشند. مثل: قرارداد سلف، پیمان‌های آتی و …
  بهتر است قبل از اینکه سرمایه گذاری کنید یا قراردادهای اختیار معامله را بین خود و طرف مقابل منعقد کنید، به چگونگی استفاده شرکت‌ها از اختیار معامله بپردازید. همانطور که می‌دانید، امروزه بسیاری از شرکت‌های چند ملیتی از قراردادهای اختیار معامله استفاده می‌کنند.

  انواع قراردادهای اختیار معامله

  همانطور که پیش‌تر اشاره شد، قرارداد اختیار معامله قراردادی بین خریدار و فروشنده است که در ازای پرداخت مبلغ معینی از طرف خریدار، منعقد می‌شود. با این حال، قرارداد اختیار معامله دستورالعمل‌های متفاوت (اوراق بهادار و . ) و انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

  

  قرارداد اختیار معامله خرید

  در قرارداد اختیار معامله خرید، کسی که دارنده اختیار خرید است حق خرید مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت مشخص و دوره زمانی تعیین شده دارد.

  قرارداد اختیار معامله فروش

  قرارداد اختیار معامله فروش به این صورت است که، حقی را برای دارنده سهام یا کالا اعمال می‌کند. از این رو، دارنده حق دارد مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را در زمان مشخصی با قیمت توافقی بفروشد. در این حالت، خریدار به امید آن که قیمت کالا یا سهام افزایش پیدا می‌کند، آن را از فروشنده خریداری می‌کند. به طور کلی می توان گفت، قراردادهای اختیار معامله نوعی بیمه محسوب می شوند.

  * برای درک بهتر اختیار معامله ، به مثال زیر توجه کنید؛

  فرض کنید نماد فملی امروز 1000 تومان می‌باشد. شخص الف با بستن قرارداد 3 ماهه این سهم را خریداری می‌کند و بابت هر سهم 100 تومان پرداخت می‌کند. (مبلغ 100 تومان بابت سررسید قرارداد اختیار معامله است.) حال، با گذشت 3 ماه قیمت سهم فملی 1700 تومان شده است. با احتساب پرداخت 100 تومان برای سررسید قرارداد اختیار معامله ، پرداختی شخص الف برای هر سهم فملی 110 تومان بوده است و سود این شخص به ازای هر سهم 600 تومان می‌باشد.
  حال فرض کنید، به جای روند مثبت و رشدی که سهم فملی داشته، روند منفی و ریزشی در پیش گرفته باشد و طی این 3 ماه سهام فملی از 1000 تومان به 500 تومان رسیده است. در این صورت، شخص الف باید به خاطر قراردادی که 3 ماه پیش منعقد شده است، دوباره 110 تومان پرداخت کند. اما، چون سهام روند منفی و ریزشی داشته است، این شخص می‌تواند قرارداد اختیار معامله را فسخ کند و فقط همان مبلغ سررسید (100 تومان) را پرداخت کند.

  چند نکته درباره قرارداد اختیار معامله فروش

  

  • اولین نکته مهمی که باید به آن اشاره نمود، همان بیمه شدن سهم است. یعنی، شخص اگر در طول زمان مقرر، مقدار معین شده در قرارداد اختیار معامله فروش ضرر کند، در صورت افزایش ریزش سهام یا کالا، شخص همان مقدار مقرر را ضرر کرده است. (در مثال بالا این مسئله کاملا روشن است.)
  • شخص علاوه بر مبلغی که به عنوان اجرت برای خریدن قرارداد اختیار معامله می‌پردازد، درصد ریزش سهام را نیز از دست خواهد داد.
  • در صورت تمام شدن تاریخ انقضای قرارداد اختیار معامله ، این قرارداد هیچ گونه ارزشی نخواهد داشت.
  • از مزایایی که قراردادهای اختیار معامله دارند می‌توان به قابل استفاده بودن آنها در همه انواع اوراق بهادار مالی از جمله؛ اوراق بهادار، ارز و .. اشاره کرد.

  انواع قراردادهای اختیار معامله از نظر سبک اعمال

  قراردادهای اختیار معامله از نظر سبک اعمال به سه دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه، هر کدام همراه با توضیحات آورده شده است.

  قرارداد اختیار معامله اروپایی

  قراردادهای اختیار معامله اروپایی فقط در زمان سررسید مقرر شده، اعمال می‌شوند. خریدار این نوع قراردادها قبل از زمان سررسید آن، نمی‌تواند از آنها استفاده کند. در بورس کالای ایران معمولا، این نوع قراردادهای اختیار معامله استفاده می‌شود.

  قرارداد اختیار معامله آمریکایی

  قراردادهای اختیار معامله آمریکایی، در هر زمان قبل از زمان سررسید نیز قابل اعمال هستند. مثلا؛ قراردادی از این نوع برای مدت 10 ماه بسته شده است، اما این قرارداد بعد از 8 ماه قابل استفاده و اعمال است. بنابراین، می توان تفاوت عمده این نوع قرارداد را با قرارداد اختیار معامله اروپایی فقط در زمان اعمال آنها دانست.

  قرارداد اختیار معامله برمودایی

  قرارداد اختیار معامله برمودایی در واقع ترکیبی از قراردادهای اختیار معامله آمریکایی و اروپایی می‌باشد. به این صورت که، تاریخ‌هایی را از قبل یا برای قبل از سررسید مشخص کرده باشند.

  تفاوت اختیار معامله و بازار آتی

  • تعهد طرفین
  • وجه تضمین
  • پرداخت بین طرفین
  • بروز رسانی حساب ها
  • ریسک طرفین
  • حداقل تغییر قیمت هر سفارش (Tick Price)
  • اندازه قرارداد
  • کارمزد معاملات
  • حداکثر حجم هر سفارش
  • حد نوسان قیمت
  • ساعات معامله
  • فرایند تحویل
  • جریمه نکول
  • نحوه سفارش دهی
  • واریز و برداشت وجه
  • کال مارجین
  • میزان موجودی لازم
  • برابری وجه تضمین اولیه در سررسیدها (نمادها)

  * مثالی برای تفاوت اختیار معامله و بازار آتی؛

  تصور کنید دارای یک برند زعفران هستید، در تلاش هستید که به خاطر جذب مشتری قیمت محصول خود را زیاد تغییر ندهید و دارای نوسان زیادی نباشد. در بازار سنتی اگر بخواهید نوسان قیمتی را از بین ببرید باید سرمایه زیادی داشته باشید و همینطور، جنس زیادی را انبار کنید. اما، در بازار آتی می‌توانید به قرارداد با تحویل 3 ماه آینده با 10 درصد ارزش کل، اجناس خود را با قیمت مشخص شده خریداری کنید. در این صورت می‌توان گفت، شما دغدغه قیمت زعفران را تا 3 ماه آینده ندارید.

  ✔️ تفاوت اصلی بازار آتی و اختیار معامله در این است که، شما اگر قرارداد آتی با سر رسید 3 ما آتی خریداری می‌کنید، باید در روز قرارداد، کالای مورد نظر را تحویل بگیرید. اما، در بازار اختیار معامله خریدار انتخاب می‌کند که در سر رسید، سهام خود را تحویل بگیرد یا خیر!

  کاربردهای اختیار معامله

  کاربردی که قرارداد اختیار معامله دارد تطبیق‌پذیری آن جهت ارتباط برقرار نمودن با دارایی‌های سنتی است. اختیار معامله، شرایطی که ممکن است در بازار به وجود بیاید را تنظیم و کنترل می‌کند. به طور مثال؛ از اختیار معامله می‌توانیم نوعی سپر دفاعی نام ببریم. به دلیل سقوطی که در بازار بورس وجود دارد، با استفاده از اختیار معامله می‌توانیم تا حدودی این ریزش و ضرر را کاهش دهیم. گاهی نیز برای پیش‌بینی نمودن شرایط بازار می‌توان از آن استفاده کرد. به دلیل کاربردهایی که نام برده شد و همینطور، کاربردهای دیگری که دارد از اختیار معامله می‌توان به عنوان یک استراتژی بزرگ برای سرمایه گذاری یاد کرد. به طور کلی، افرادی که در بازارهای مالی به دنبال ریسک و ضرر کمتری هستند، می‌توانند از اختیار معامله جهت کاهش این ریسک و ضرر استفاده کنند.

  

  مزایای اختیار معامله

  • اهرم مالی
  • کاهش ریسک
  • کسب درآمد
  • کسب سود از نوسان قیمت سهم
  • استفاده از مزیت زمانی جهت تصمیمات آتی
  • متنوع‌سازی سبد سرمایه گذاری

  کلام آخر.

  ممکن است یک شخص مبتدی که سرمایه چندانی ندارد، اختیار معامله را نوعی معجزه در بازارهای مالی بداند و جذب آن شود! به دلیل پرداخت مبلغ کمی به عنوان مبلغ قرارداد اختیار معامله، سود خوبی را به دست می‌آورد و در صورت متضرر شدن، درصد ناچیزی از سرمایه را دچار ضرر شده باشد. اما در حقیقت، قراردادهای اختیار معامله بر پایه پیش‌بینی آینده بازار توسط تحلیلگران به وجود آمده است و سرمایه گذاری در آنها هم آنچنان ساده نیست.
  بهترین زمانی که شما می‌توانید از قرارداد اختیار معامله استفاده کنید، زمانی است که شما به درک خوبی از بازار بورس رسیده باشید. همینطور، یادگیری روش‌های انواع تحلیل را فرا گرفته باشید و بدون هیچگونه ترسی معاملات خود را انجام دهید.

  • مقالات پیشنهادی:

  تفاوت اصلی بازار آتی و اختیار معامله در این است که، شما اگر قرارداد آتی با سر رسید 3 ما آتی خریداری می‌کنید، باید در روز قرارداد، کالای مورد نظر را تحویل بگیرید. اما، در بازار اختیار معامله خریدار انتخاب می‌کند که در سر رسید، سهام خود را تحویل بگیرد یا خیر!

  اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟

  

  یکی از ابزارهایی که در روزهای پرتلاطم بازار می‌تواند نوعی بیمه برای معامله‌گران باشد، قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش است. در روزهای اخیر هم در جهت افزایش اعتماد معامله‌گران حقیقی به بازار بورس، این قراردادها توجه زیادی را جلب کرده‌اند.

  به همین دلیل ما در این مقاله به بسط این دو مطلب می‌پردازیم.

  تعریف اختیار خرید و اختیار فروش

  در تعریف فنی اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option) یا در کل اختیار معامله (Option) یک ابزار مشتقه در بازارهای مالی است که اختیار خرید یا اختیار فروش یک دارایی مشخص را به خریدار قرارداد اختیار خرید یا خریدار اختیار فروش می‌دهد.

  اما درک این تعریف فنی خصوصا برای کسانی که در بازار سهام تازه وارد هستند سخت است. پس بگذارید با یک مثال جلو برویم.

  اختیار فروش سهم فملی

  در حال حاضر یعنی ۷ مهر سال ۹۹ قیمت سهم فملی 2920 تومان است. می‌دانیم که بازار در حال حاضر روند منفی دارد و همین قیمت هم در کف قیمت امروز است و 96 میلیون صف فروش پشت آن وجود دارد.

  کمابیش همه می‌دانیم که اصلاح فعلی بازار تمام می‌شود و احتمالا در چند ماه آینده شاهد رشد بازار باشم. طبق محاسبات و تحلیل‌های ما هم همین سهم فملی می‌تواند قبل از عید سال ۱۴۰۰ مثلا تا ۴ هزار تومان رشد کند.

  اما بازار منفی است. با اینکه می‌دانیم بازار رشد می‌کند و تحلیل‌های ما هم نشان می‌دهد که سهم فملی تا ۴ هزار تومان رشد می‌کند اما کمی شک هم نداریم؛ زیرا تحلیل‌های تکنیکال در بهترین حالت تا ۸۰ درصد دقت دارند و تحلیل‌های بنیادی با اینکه مطمئن‌تر هستند، اما ترسیم یک خط زمانی در‌ آن‌ها کار راحتی نیست. مگر در حالتی که شما بخواهید سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت چندساله انجام دهید.

  در این حالت یک اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش فملی منتشر می‌شود. سررسید این اوراق ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ و قیمت تضمینی خرید فملی نیز در آن ۴ هزار تومان است.

  هر قرارداد اختیار فروش فملی تضمین‌کننده خرید ۱۰۰۰ سهم است و برای خرید آن نیز شما باید به ازای هر سهم ۱۰۰ تومان پول پرداخت کنید.

  

  شما ۲ برگه قرارداد اختیار فروش فملی معادل اختیار فروش ۲۰۰۰ هزار سهم را می‌خرید. برای خرید این دوبرگه مبلغ ۲۰۰ هزار تومان نیز پرداخت می‌کنید. از آن‌سو از بازار سهام ۲۰۰۰ سهم خود فملی را هم می‌خرید. ارزش خرید شما با احتساب قیمت 2920 تومانی هر سهم، برابر ۵ میلیون و ۸۴۰ هزار تومان می‌شود.

  در برگه اختیار فروش، فروشنده این اوراق (الکترونیکی) حق اختیار فروش سهم فملی در تاریخ ۱۵ فروردین ۹۹ را با قیمت ۴ هزار تومان به ازای هر سهم به شما داده است. شما می‌توانید از این حق خود استفاده بکنید یا نکنید. برگه اختیار فروش است و اختیار فروش دست شما است.

  حال فرض کنید به تاریخ ۱۵ فرودین ۱۴۰۰ که سررسید این قرارداد اختیار فروش است رسیده‌ایم. چند اتفاق می‌تواند رخ دهد.

  ۱- قیمت سهم فملی کمتر از ۴ هزار تومان است

  مثلا در این تاریخ قیمت سهم فملی ۳۷۰۰ تومان است. در این حالت شما می‌توانید از اختیار فروش خود استفاده کنید. فروشنده این قرارداد اختیار فروش نیز طبق این قرارداد باید سهم فملی را در این تاریخ با قیمت ۴ هزار تومان از شما بخرد.

  در این حالت شما با سرمایه‌گذاری ۶ میلیون و ۴۰ هزار تومان، به سود ۱ میلیون و ۹۶۰ هزارتومانی رسیده‌اید؛ یعنی ۳۳ درصد سود کرده‌اید.

  ۲- قیمت سهم فملی بیشتر از ۴ هزار تومان است

  فرض کنید در تاریخ سررسید قرارداد اختیار فروش، قیمت سهم فملی ۴۵۰۰ تومان است. در این حالت شما ۲۰۰۰ هزار سهم خود را می‌فروشید و ۲ میلیون و ۹۶۰ هزار تومان معادل ۴۹ درصد سود می‌کنید.

  چون قیمت سهم بالاتر از قیمت خرید در قرارداد اختیار فروش است، شما قرارداد خود را اجرا یا اعمال (Excercise) نمی‌کنید.

  

  در این سناریو فرضی شما با ۲۰۰ هزار تومان هزینه بیشتر، به‌نوعی خرید خود را بیمه می‌کنید.

  در قرارداد اختیار فروش اگر قیمت سهم در زمان سررسید، بالاتر از قیمت خرید قرارداد باشد، شما از ۲۰۰ هزارتومانی که برای خرید اوراق قرارداد اختیار فروش پرداخت کرده‌اید، می‌گذرید. این پول همان اجرت فروشنده قرارداد و سودی است که فروشنده از این قرارداد می‌برد.

  ۳- قیمت فملی کمتر از 2920 تومان است

  اگر سهام فملی در طول این زمان روند منفی داشته باشد و قیمت آن به کمتر از ۲۹۲۰ تومان که در موقع ارائه قراردادهای اختیار فروش بود، برسد، فروشنده این قرارداد دچار زیان می‌شود؛ اما درهرصورت مثل مورد اول مجبور است ۲۰۰۰ سهم فملی شما را به قیمت ۴ هزار تومان بخرد.

  خرید یک قرارداد اختیار فروش ریسک خرید را برای خریدار سهم شدیدا کاهش می‌دهد. این در حالی است که ریسک فروش قرارداد اختیار خرید برای فروشنده، بسیار زیاد است.

  به همین دلیل هم‌زمانی که چنین اختیار معامله سهام قراردادهای فروخته می‌شوند، معمولا نشانه‌ای از منفی بودن روند آینده بازار هستند و حس بازار (Sentient) هنگامی‌که چنین قراردادهایی فروخته می‌شوند شدیدا منفی

  

  است. یکی از اهداف فروش این اوراق هم جلب اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی به بازار است.

  اگر سهم در تاریخ سررسید قیمتی کمتر از قیمت خرید قرارداد داشته باشد، عملا فروشنده قرارداد باید مابه‌التفاوت قیمت خرید در اوراق با قیمت روز سهم را پرداخت کند. اگر در مثال بالا این مابه‌التفاوت بیشتر از ۱۰۰ تومان باشد، فروشنده قرارداد از فروش قرارداد اختیار فروش ضرر کرده است. اگر هم کمتر باشد، فروشنده نیز به حداقلی از سود رسیده است.

  در هر حالت شما به‌عنوان خریدار قرارداد اختیار فروش می‌توانید با پرداخت اجرت قرارداد، سود خود از بابت خرید یک سهم را تضمین کنید.

  قرارداد اختیار خرید

  در قرارداد اختیار خرید برعکس قرارداد اختیار فروش، اختیار خرید یک کالا یا دارایی به خریدار قرارداد اختیار خرید داده می‌شود. در این قرارداد، خریدار می‌تواند در صورت خواست قرارداد را اجرا یا اعمال کند و فروشنده قرارداد اختیار خرید متعهد شده‌ است که کالایی را در قیمت مشخص‌شده در قرارداد به خریدار بفروشد.

  قرارداد اختیار خرید فولاد

  فرض کنید بازار صعودی است؛ اما شما شک دارید. می‌توانید سهم فولاد را که امروز در قیمت 1793 تومان در صف فروش است، بخرید. پیش‌بینی و تحلیل‌های شما نشان می‌دهد که این قیمت سهم در چند ماه آینده تا ۳ هزار تومان هم رشد می‌کند.

  اما بازار مدتی است که صعودی است و انتظار یک اصلاح دارید. خرید سهم فولاد در این شرایط کمی ریسکش زیاد است.

  دوباره خبر عرضه قرارداد اختیار خرید سهم فولاد به سررسید ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ می‌رسد. قیمت فروش تضمینی در این قرارداد ۲۶۰۰ تومان است. هر قرارداد اختیار خرید شامل ۱۰۰۰ هزار سهم و قیمت هر اختیار خرید این سهم در قرارداد فوق ۵۰ تومان است.

  

  شما دو قرارداد اختیار خرید برای خرید ۲۰۰۰ هزار سهم فولاد را می‌خرید. شما برای خرید این قرارداد 100 هزار تومان پول می‌دهید.

  در اختیار معامله سهام موقع سررسید قرارداد اختیار خرید دو حالت ممکن است پیش آید.

  ۱- قیمت سهم فولاد کمتر از ۲۶۰۰ تومان است

  فرض کنید موقع سررسید قرارداد اختیار خرید سهم فولاد رسیده است. قیمت سهم ۲۳۰۰ تومان است. در این حالت شما هیچ کاری نمی‌کنید و صرفا ۱۰۰ هزار تومان ضرر می‌کنید.

  این ۱۰۰ هزار تومان هم که اجرت فروشنده قرارداد اختیار خرید است در حساب فروشنده قرارداد می‌ماند و عملا سود او می‌شود.

  ۲- قیمت سهم فولاد بیشتر از ۲۶۰۰ تومان است

  فرض کنید در موعد سررسید قرارداد اختیار خرید، سهم فولاد با قیمت ۳۲۰۰ تومان در حال معامله است. در این حالت شما درخواست اعمال قرارداد اختیار خرید را به فروشنده می‌دهید.

  در این حالت فروشنده موظف است تعداد ۲۰۰۰ سهم فولاد را با قیمت ۲۶۰۰ تومان که در قرارداد ثبت‌شده به شما بفروشد. شما پول معادل این ۲۰۰۰ هزار سهم یعنی ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان را می‌پردازید و بعدازآن همین سهم را به قیمت معاملاتی آن روز یعنی اختیار معامله سهام ۳۲۰۰ تومان می‌فروشید و یک‌میلیون ۲۰۰ هزار تومان ‌سود می‌کنید.

  

  اگر هم نخواستید صبر می‌کنید که سهم فولاد بیشتر بالا برود. نکته اینجاست که چون شما حتی در همین شرایط هم سهم فولاد را با قیمتی به‌مراتب کمتر از قیمت بازار خریده‌اید، سود چشم‌گیری نصیبتان می‌شود.

  در این حالت کل مبلغ پرداختی شما ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان برای خرید سهم فولاد و ۱۰۰ هزار تومان برای خرید قرارداد اختیار خرید فولاد است. با در نظر گرفتن این‌ها شما ۲۲ درصد سود می‌کنید.

  معامله اوراق اختیار خرید و اختیار فروش

  شما می‌توانید حتی پیش از تاریخ سررسید قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش، آن را به کس دیگری بفروشید. در این صورت می‌توانید سهم‌های پایه این قراردادها را هم مستقل از وضعیت اختیار خرید یا اختیار فروش معامله کنید.

  با اینکه ارزش قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش، هنگام عرضه آن‌ها تعیین می‌شود اما هنگام با معامله این اوراق بین سهام‌داران ممکن است قیمت آن‌ها تغییر کند.

  معمولا هم معاملات این قراردادها بدون دامنه نوسان انجام می‌گیرد؛ اما بااین‌همه قیمت آن‌ها تنها تا جایی می‌تواند بالا برود که برای دارنده قرارداد هنگام درخواست اجرای آن‌ها، همچنان ‌سودده باشد. البته محدودیت قانونی در این مورد وجود ندارد اما منطقی نیست که چنین اوراقی در این قیمت‌ها معامله شود.

  در مثال ابتدایی قبل قیمت معامله‌ای قرارداد اختیار فروش فملی حداکثر می‌تواند تا ۹۸۰ تومان به ازای هر سهم در قرارداد اختیار فروش بالا برود. این رقم را به این صورت می‌توان محاسبه کرد.

  

  زیرا پیش‌از‌این، اجرای قرارداد اختیار فروش دیگر برای خریدار سودی به همراه ندارد.

  در مثال دوم نیز قیمت معامله‌ای قرارداد اختیار خرید سهم فولاد نیز حداکثر می‌تواند تا ۷۵۷ تومان بالا برود.

  

  زیرا دوباره اجرای قرارداد اختیار خرید در قیمت‌های بالاتر از این برای خریدار سودی به همراه ندارد.

  ابزارهای مشتقّه

  با توجه به همه این‌ها می‌بینیم که قیمت اوراق قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش تنها می‌تواند تا جایی بالا برود که قیمت سهم‌ پایه آن تعیین می‌کند. به چنین اوراقی که قیمت آن‌ها بر پایه قیمت دارایی دیگری تعیین می‌شود، ابزارهای مشتقّه (Derivative) یا قراردادهای مشتقه می‌گویند.

  از جمله دیگر ابزارهای مشتقه می‌توان به قراردادهای آتی سکه، گندم و دیگر کالاهای تحت معامله در بورس کالا اشاره کرد. قیمت معاملاتی این قراردادهای آتی هم دوباره بر پایه کالاهای پایه آن مثل سکه و گندم تعیین می‌شود.

  انواع قراردادهای اختیار معامله

  قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش یا در حالت کلی قراردادهای اختیار معامله اولین بار در سال ۱۹۷۳ در «بورس اختیار معامله شیکاگو» ایجاد شدند. بعدها این معاملات به بخش مهمی از معاملات بازارهای بورس و معاملات ابزارهای مشتقه تبدیل شدند.

  در دنیا سه نوع قرارداد اختیار معامله وجود دارد.

  قرارداد اختیار معامله نوع آمریکایی (American Style):

  در این نوع قرارداد اختیار معامله، خریدار می‌تواند در هر روزی پیش از سررسید قرارداد، درخواست اعمال قرارداد را بدهد؛ یعنی خریدار می‌تواند از زمان خرید قرارداد اختیار معامله تا پیش از روز سررسید قرارداد، از فروشنده درخواست کند که قرارداد را اعمال کرده و به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.

  قرارداد اختیار معامله نوع اروپایی (European Style):

  در این قرارداد خریدار قرارداد اختیار معامله تنها می‌تواند در روز سررسید درخواست اعمال قرارداد دهد و فروشنده قرارداد ملزم است تنها در این روز به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.

  قراردادهای اختیار معامله نوع برمودان (Bermudan Style):

  در این قرارداد اختیار معامله، خریدار می‌تواند در چند تاریخ معین‌شده، درخواست اعمال قرارداد بدهد و فروشنده هم باید تنها در این روزها به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.

  قراردادهای اختیار خرید یا اختیار فروش در ایران معمولا از نوع اروپایی هستند. هرچند ممکن است نوع برمودان هم استفاده شود.

  چگونه قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش بخریم؟

  شما نمی‌توانید صرفا با داشتن یک کد بورسی و حساب کاربری کارگزاری‌ها، وارد یک قرارداد اختیار معامله شوید. بلکه باید به کارگزار خود درخواست دهید که برایتان یک حساب اختیار معامله باز کند.

  پس‌ازآن می‌توانید با سامانه‌ای که کارگزاری در اختیارتان قرار می‌دهد، پول واریز کنید و این قرارداد را بخرید، بفروشید یا اعمال کنید.

  اعمال قراردادهای اختیار معامله توسط اتاق پایاپای شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام می‌گیرد؛ اما شما به‌عنوان مشتری و معامله‌گر نیازی ندارید با این اتاق ارتباط داشته باشید.

  مسئولیت اجرای عملیات بر عهده کارگزاری است که کد معاملاتی اختیار معامله را به شما داده است. شما درخواست‌های خود را به کارگزارتان می‌فرستید.

  همچنین برای وارد شدن به این قراردادها باید یک وجه تضمین نیز از طرف خریدار و فروشنده قرارداد در اتاق پایاپای گذارده شود. همین عملیات هم توسط کارگزار شما انجام می‌گیرد.

  همچنین لازم به ذکر است که در حال حاضر روی تعداد انگشت‌شماری از سهم‌ها قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش عرضه می‌شود.

  البته معاملات اختیار خرید و اختیار فروش قوانین خاص خود را دارد. شما می‌توانید این قوانین را از اینجا دانلود کنید. همچنین درصورتی‌که در این مورد سوالی دارید که ما در این مقاله به آن پاسخ ندادیم، به این فایل که از طرف سازمان بورس تهیه‌شده، مراجعه کنید.

  اختیار معامله

  این ابزارها به‌منظور کاهش یا انتقال ریسک ایجاد شده‌اند. یکی از این ابزارها اختیار معامله یا معاملات آپشن است که بیشتر در بورس کالا مورداستفاده قرار می‌گیرد.

  در این مقاله قصد داریم به تعریف قرارداد اختیار معامله، سازوکارهای آن و نقشی که در کاهش ریسک دارد بپردازیم.

  اختیار معامله چیست؟

  اختیار معامله به ابزارهای مالی گفته می‌شود که بر اساس ارزش اوراق بهادار اساسی مانند سهام مشتقه هستند.

  اختیار معامله مشتقات مالی هستند که به خریداران حق استفاده، اما نه تعهدی را برای خرید یا فروش دارایی اساسی با قیمت و تاریخ توافق شده می‌دهند.

  قرارداد اختیارات به خریدار امکان خرید یا فروش دارایی (بسته به نوع قرارداد) را ارائه می‌دهد.

  در معاملات آپشن این امکان به دارنده داده می‌شود که دارایی را در یک بازه زمانی مشخص با قیمت مشخص شده خریداری کند یا دارایی را در یک بازه زمانی مشخص با قیمت مشخص شده بفروشد.

  هر قرارداد اختیار تاریخ انقضا مشخصی دارد که دارنده می‌تواند از فرصت خود استفاده کند.

  اختیار معامله معمولاً از طریق کارگزاران آنلاین خریداری و فروخته می‌شوند.

  بر اساس این قرارداد، طرفین معامله با یکدیگر توافق می‌کنند که معامله را در تاریخ سررسید آینده انجام دهند.

  به هنگام عقد قرارداد خریدار معامله اختیار معامله با پرداخت مبلغ مشخص، حق خرید یا فروش را طبق زمان مشخص شده در قرارداد کسب می‌کند.

  در طرف مقابل، فروشنده قرارداد اختیار معامله نیز آمادگی خود برای فروش را طبق مفاد قرارداد اعلام می‌دارد.

  در قراردادهای آتی، برخلاف قراردادهای اختیاری خریدار ملزم به ایفای تعهد است و بدون توجه به وضعیت بازار، در تاریخ مشخص شده ملزم به ایفای تعهد است (حتی اگر متضرر شود).

  در قرارداد اختیار معامله بدون هیچ‌گونه اجبار و تعهدی می‌توانید تصمیم به معامله بگیرید یا به عبارتی به اختیار خود عمل کنید.

  در قرارداد اختیار معامله به خریدار این امکان داده می‌شود که پس از بررسی بازار و تمام جوانب معامله ایفای نقش کنند. در صورت متضرر شدن، می‌تواند به تعهد خود عمل نکند

  چنین می‌توان نتیجه گرفت که در بین ابزارهای مالی، اختیار معامله نسبت به سایر ابزارها از امکانات بیشتری برخوردار است به همین خاطر قیمت آن نیز نسبت به مابقی ابزارها بیشتر است.

  خود قرارداد اختیار معامله به‌تنهایی ارزشی ندارد بلکه ارزشش را از دارایی دیگر مانند ارز، سهام، اوراق قرضه و یا کالا می‌گیرد، به همین خاطر یک ابزار مشتقه نامیده می‌شود.

  بااین‌حال، عوامل زیادی نیز وجود دارند که بر سودآوری قرارداد اختیار تأثیر می‌گذارند.

  برخی از این عوامل شامل قیمت یا حق بیمه اختیار سهام، مدت‌زمان باقی‌مانده تا انقضا قرارداد و ارزش اوراق بهادار سهام یا ارزش سهام است.

  معامله گران باید از این متغیرها آگاهی داشته باشند تا بتوانند در مورد زمان معامله آگاهانه تصمیم بگیرند

  نحوه خرید و فروش اختیار معامله

  قیمت‌گذاری اختیار معامله

  یکی از محرک‌های قرارداد اختیار معامله، ارزش ذاتی است. ارزش ذاتی این است که چه مقدار از حق بیمه از اختلاف قیمت بین قیمت سهام فعلی و قیمت اعمال تشکیل شده است

  قیمت اختیار که به‌عنوان حق بیمه شناخته می‌شوند، از مجموع ارزش ذاتی و زمانی آن تشکیل شده است.

  ارزش ذاتی تفاوت قیمت بین قیمت سهام فعلی و قیمت اعمال است.

  زمانی ارزش زیاد است که تا زمان انقضا فرصت بیشتری باقی‌مانده باشد زیرا احتمال سودآوری سرمایه‌گذاران قرارداد بیشترمی باشد.

  قرارداد اختیار معامله بر روی حجم مشخصی از دارایی پایه انجام می‌شود.

  برای به‌دست‌آوردن حق اختیار، خریدار باید مبلغی تحت عنوان صرف به فروشنده بپردازد.

  اختیار معامله بین دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) انجام می‌شود و در این قرارداد مواردی چون؛ دارایی مورد معامله، قیمت توافقی، تاریخ سررسید باید ذکر شود.

  انواع اختیار معامله از لحاظ حق اختیار

  دو نوع قرارداد اختیار معامله وجود دارد:

  اختیار خرید (Call Option)

  زمانی که فردی سهام‌دار تعداد مشخصی از سهام است اما باتوجه‌به تحلیل‌های خود حدس می‌زند که ارزش سهمش در آینده افت پیدا خواهد کرد، می‌تواند با بررسی سهام خود حق اختیار منتشر نماید.

  در این زمان، فرد دیگری که بررسی کرده است و فکر می‌کند ارزش سهم در آینده افزایش پیدا خواهد کرد اما در حال حاضر برای خرید آن پول ندارد، می‌تواند در قالب اختیار معامله، اختیار خرید سهم را در ازای پرداخت مبلغی مشخص از دارنده سهم خریداری کند.

  در زمان سررسید مشخص شده اگر قیمت سهم مطابق با پیش‌بینی‌های خریدار، پیش رفته باشد می‌تواند تعهد خرید خود را ایفا نموده و از اختیار خود استفاده کنند، درغیر این صورت، اگر قیمت اختیار بالاتر از قیمت در بازار آزاد باشد، اجباری بر ایفای تعهد نخواهد بود.

  بنابراین قرارداد اختیار معامله تنها ریسک معامله شما را کمتر می‌کند.

  اختیار فروش (Put Option)

  اختیار فروش، اختیار اما نه تعهد، فروش مقدار مشخصی از اوراق بهادار با قیمت از پیش تعیین شده در یک بازه زمانی مشخص است. به این قیمت از پیش تعیین شده که خریدار اختیار خرید می‌تواند در آن سهم بفروشد، قیمت اعمال گفته می‌شود.

  با کاهش قیمت سهام پایه، اختیار خرید ارزش بیشتری پیدا می‌کند. برعکس، یک اختیار خرید با افزایش قیمت سهام پایه ارزش خود را از دست می‌دهد.

  اختیار فروش معمولاً باهدف مصون‌سازی از اقدام نزولی قیمت استفاده می‌شود.

  این استراتژی به‌عنوان نوعی بیمه سرمایه‌گذاری و برای اطمینان از جلوگیری از ضرر و زیان دارایی از یک مقدار مشخص (یعنی قیمت اعمال شده در اختیار) استفاده می‌شود.

  با نزدیک شدن به زمان انقضا، چون زمان کمتری برای تحقق سود حاصل از معامله وجود دارد، ارزش حق کاهش خواهد یافت.

  در استفاده از اختیارها هیچ اجباری وجود ندارد. سرمایه‌گذاران این اختیار را دارند که بورس سهام را با قیمت بالاتر فعلی بازار بفروشند، نه اینکه لزوماً به قیمت اعمال شده در قرارداد اختیار مجبور به فروش باشند.

  فاکتورهای مختلفی وجود دارد که باید در هنگام فروش اختیارهای خرید به‌خاطر بسپارید. درک اهمیت ارزش و سودآوری قرارداد اختیار در هنگام معامله از اهم موارد است، زیرا در غیر این صورت خطر سقوط سهام از حد سودآوری را وجود دارد.

  نحوه خرید و فروش اختیار معامله

  برای انجام معامله اختیار همانند سایر معاملات، داشتن کد معاملاتی لازم است.

  در بورس تهران ۱۰ شرکت مجاز به معامله اختیار معاملات هستند. در ایران عمده معاملات به‌صورت اختیار خرید انجام می‌شود و به دلیل شرایط بازار، موقعیت اختیار فروش برای سرمایه‌گذاران جذاب نیست.

  معاملات اختیار به‌صورت غیرخودکار و از طریق کارگزاری انجام می‌شوند؛ بنابراین برای انجام معاملات اختیار، باید درخواستتان را به کارگزاری اعلام نمایید و از طریق کارگزاری برای اتاق پایاپای ارسال می‌شود.

  اتاق پایاپای باتوجه‌به اعلام سایر مشتریان، نوع تسویه را تعیین کرده و به اطلاع مشتریان می‌رساند. تسویه در معاملات اختیار به سه طریق انجام می‌شود:

  نکته مهم کارمزد در قرارداد اختیار معامله این است که در جهت کمک به توسعه بازار در سه ماه نخست قرارداد اختیار معاملات، کارمزد همه ارکان معامله به‌غیراز کارگزار، صفر است.

  تخصیص در قراردادهای اختیار معامله

  دارندگان موقعیت بازخرید بر اساس اعلام نوع تسویه خود به هنگام تخصیص به‌صورت زیر مرتب و اولویت بندی می‌شوند:

  مثال نحوه خرید و فروش اختیار معامله:

  برای درک بهتر مفهوم اختیار خریدوفروش به مثال ذکر شده دقت نمایید:

  فرض کنید سهمی را بررسی کرده‌اید و به این نتیجه رسیده‌اید که در چند ماه آتی قیمت سهم به بیش از ۲ برابر ارزش فعلی (برای مثال در حاضر ۱۰۰۰ تومان) خواهد رسید.

  از طرفی، فردی دیگر که سهم را دارد به این نتیجه رسیده است که بازار دچار اصلاح خواهد شد و ارزش سهمش به کمتر از قیمت خرید (مثلاً ۵۰۰ تومان) خواهد رسید.

  در این زمان شما به‌عنوان خریدار، حق اختیار خرید در ازای مبلغ مشخصی که در قرارداد ذکر می‌شود را معامله می‌کنید و توافق می‌کنید که در تاریخ سررسید سهم را به قیمت توافق شده خریداری کنید یا خیر!

  تابلو اختیار معامله

  جهت خرید اختیار معاملات از سامانه معاملاتی اوراق بهدار (tsetmc.com) باید اقدام کنید.

  برای ثبت درخواست خود باید از کارگزاری بورس اقدام کنید تا دسترسی شما را افزایش دهند.

  در طی روز معاملاتی در تابلوی معاملات اختیار بورس نماد اختیار را در سایت بورس کالا https://www.ime.co.ir/Gharardad-Ekhtiar-Moamele.html جست‌وجو می‌کنید. سپس نماد معاملاتی را انتخاب کنید. بازه زمانی را نیز می‌توانید مشخص نمایید، اختیارهای معامله شده نمایش داده می‌شوند.

  در تابلوی معاملات نماد اختیار معامله خرید با حرف "ض" و نماد اختیار معامله فروش نیز با حرف "ط" در ابتدای نام اصلی نماد نوشته می‌شود.

  قیمت اعمال و تاریخ سررسید نیز در کنار حروف به عدد نوشته می‌شود.

  برای مثال: " ضپاس 7026" نماد اختصاری اختیار معامله خرید وپارس (بانک پارسیان) می‌باشد.

  در "اختیارخ وپارس -1600-1400/07/28 " اختیار خ بیانگر نوع قرارداد که اختیار خرید و"وپارس" نماد اصلی می‌باشد و تاریخ اعمال آبان 1400 است.

  جمع‌بندی

  اختیار معامله ابزاری است که در جهت کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گرفته است و به‌تنهایی ارزشمند نیست، بلکه ارزش خود را از ارز، سهام، کالا و. که معامله می‌شوند به دست می‌آورد.

  دارندگان اختیار خرید تعهدی به انجام معامله ندارند بلکه خریدار می‌توانند در تاریخ سر رسید قرارداد تصمیم به ایفا یا عدم ایفای تعهد بگیرند.

  دو نوع اختیار معامله وجود دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در ایران اختیار فروش رواج کمتری دارد و بیشتر اختیار خرید معامله می شود.

  اختیار معامله سهام

  نوع مقاله : علمی

  نویسندگان

  1 دانشجوی دکتری اقتصاد مالی دانشگاه تربیت مدرس

  2 دانشیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

  3 دانشیار پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی

  4 استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

  چکیده

  اوراق مشتقه مالی، ابزارهای جدیدی هستند که در یک اقتصاد مدرن برای پوشش ریسک، سرمایه‌گذاری و آربیتراژ بکار می‌روند. گرچه از واژه اوراق مشتقه، چیزی که به ذهن خطور می‌کند، قرارداد آتی یا اختیار معامله سهام است، اما تمرکز اصلی بازار سرمایه در دنیا بر اوراق مشتقه‌ شاخص‌ است. باوجود مزایایی که معاملات قرارداد آتی و اختیار معامله شاخص دارد، چون شاخص فاقد مالیت است، به لحاظ شرعی نمی‌تواند مورد معامله قرار گیرد. به همین جهت امکان راه‌اندازی معاملات این ابزارها در بورس ایران فراهم نیست. هدف این تحقیق، طراحی الگوی قرارداد آتی و اختیار معامله سبد سهام، به‌منظور دستیابی به کارکردهای آتی و اختیار معامله‌ی شاخص است. سبدی که مبنای قرارداد آتی و اختیار معامله قرار می‌گیرد (سبد سهام پایه)، علاوه‌بر دارا بودن ویژگی‌هایی چون مالیت، قابلیت تسلیم و در نتیجه مشروعیت، به‌گونه‌ای است که راه‌اندازی قرارداد مشتقه بر مبنای آن، کارکردهای آتی و اختیار معامله‌ شاخص را به دست می‌دهد. بر این اساس آتی سبد سهام، قراردادی است که فروشنده تعهد می‌کند در سررسید تعیین ‌شده، سبد پایه (کسری از سبد معیار) را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین می‌شود، بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود آن سبد پایه را در تاریخ سررسید خریداری کند و اختیار معامله سبد سهام، قراردادی است بین خریدار و فروشنده که حق، نه الزام، خرید یا فروش سبد پایه را تا زمان انقضای اختیار معامله و به قیمت مورد توافق، به خریدار می‌دهد

  کلیدواژه‌ها

  • اوراق مشتقه
  • آتی شاخص
  • اختیار معامله شاخص
  • آتی سبد سهام
  • اختیار معامله سبد سهام

  20.1001.1.22518290.1395.5.2.1.3

  عنوان مقاله [English]

  A Sharia Compliant Solution for Launching Index Derivatives in Tehran Stock Exchange

  نویسندگان [English]

  • Mehran Mohammadi 1
  • Reza Najarzadeh 2
  • Sayyed Abbas Moosavian 3
  • Ali Salehabadi 4

  1 PhD student in Financial Economics, Tarbiat Modares University

  2 Associate Professor, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University

  3 Associate Professor of the Institute of Islamic Culture and Thought

  4 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University

  چکیده [English]

  Financial derivatives are new instruments through which hedging, investment and arbitrage are done in a modern economy. Although the word 'derivative'primarily reminds us of options and futures, the major focus of the equity derivatives industry worldwide is on index derivatives. Launching index options and index futures in Tehran Stock Exchange, not only increases financial market depth and financial instrument variety, but also provides investors with instruments to hedge their portfolios and helps foreign investor attractions. Also, these financial instruments enhance the information about future prices and thus help market participants to improve their planning for future. However, there is no Sharia compliant solution for index derivatives yet. This paper introduces stock portfolio futures and options. At the beginning of the contract, this portfolio and its combination are clear and physically deliverable. So, stock portfolio futures is a financial contract obligating the buyer to purchase the underlying portfolio of stocks at a predetermined future date and price and the seller to sell this portfolio. Besides, stock portfolio options are a privilege sold by one party to another, that gives the buyer the right, but not the obligation, to buy (call) or sell (put) a portfolio of stocks at an agreed-upon price within a certain period or on a specific date. The described portfolio is so designed to track the underlying index; thus, all functions of index derivatives may be achieved by launching stock portfolio futures and options.

  کلیدواژه‌ها [English]

  • Index Derivatives
  • Index Futures
  • Index Options
  • Stock Portfolio Futures
  • Stock Portfolio Options

  حسین‌زاده، جواد (1393)، «وضعیت حقوقی ابزارهای مشتقه شاخص سهام»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 40، صص 207-231.

  زنگو ابراهیم، لوسی یامو (1388)، «بررسی فقهی معاملات آتی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم: جامعه المصطفی(ص) العالمیه.

  صالح‌آبادی، علی (1381)، «امکان‌سنجی راه‌اندازی بازار آتی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).

  ظهوری زنگنه، علی (1386)، «بررسی کاربرد قراردادهای آتی شاخص سهام در بازار بورس اوراق بهادار»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه صنعتی شریف.

  عبدالحمید الرضوان، سمیر (1417ق)، اسواق الاوراق المالیه، قاهره: المعهد العالمی للفکر الاسلامی، الطبعه الاولی.

  علویان خلیل‌آباد، زهرا و مصطفی رجائی‌پور (1390)، «اوراق اختیار معامله در بورس و نظر فقه امامیه»، فقه و تاریخ تمدن، شماره 29، صص 113-136.

  فطانت، محمد و ابراهیم آقاپور (1380)، اوراق اختیار معامله، تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، چاپ اول.

  کاتوزیان، ناصر (1376- الف)، حقوق مدنی، معاملات معوض و عقود تملیکی، تهران:
  شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم.

  کشتکاری، معصومه و حمیدرضا علومی یزدی (1392)، «ساختار و چالش‌های حقوقی قرارداد اختیار معامله»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره 8، صص 123-148.

  معصومی‌نیا، غلامعلی (1389)، ابزارهای مشتقه: بررسی فقهی و اقتصادی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.

  یحیی‌زاده، محمود و محمد حسن‌نژاد (1385)، «امکان‌سنجی به‌کارگیری اختیار معامله در بازار سرمایه ایران»، پیام مدیریت، شماره 17 و 18، صص 85-108.

  Arditti, Fred D. (1996), Derivatives: A Comprehensive Resource for Options, Futures, Interest Rate Swaps and Mortgage Securities, USA: Harvard Business School Press.

  Cuthbertson K. & nitzche (2000), Financial Engineering- Derivatives and Risk Management, john wiley & sons ltd.

  Lusy F. Ackert & Yisong S. Tian (2001), "Efficiency in Index options markets and trading in stock baskets", Journal of Banking & Finance, volume25, Issue9, pp. 1607-1641.