اوراق قرضه چیست؟ هر آنچه که باید درباره سرمایه گذاری در اوراق قرضه بدانید
روش‌های مختلفی برای کسب سود و درآمدزایی در بازارهای مالی وجود دارند. هرکدام از این روش‌ها با کمک تکنیک‌های درست می‌توانند نتیجه پرسودی داشته باشند. سرمایه گذاری در اوراق قرضه یکی از این روش‌های کسب سود است که در بازار سرمایه متقاضیان بسیاری دارد. در این مطلب از مجله لندو قصد داریم که درمورد اوراق قرضه صحبت کنیم. بنابراین اگر می‌خواهید در مورد این بازار سرمایهگذاری بیشتر بدانید، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
اوراق قرضه یکی از انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار اسناد ارزشمندی هستند که بین افراد حقیقی و حقوقی مبادله می‌شوند. سرمایهگذاری در این اوراق می‌تواند دو جنبه مختلف داشته باشد. از یک سو خرید اوراق بهادار مثل خرید سهام است و خریدار به‌نوعی یکی از مالکان مجموعه فروشنده سهام محسوب می‌شود. اما در جنبه دوم، این اوراق حکم بدهی دارند و صادرکننده اوراق به خریدار بدهکار است، اما دیگر خریدارهای حقیقی و حقوقی در مالکیت نهاد موردنظر دخالتی ندارند.
اوراق بهادار در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند و هرکدام از این دسته‌ها می‌توانند در عین شباهت، در بسیاری از موضوعات با هم متفاوت باشند. این اوراق به سه دسته اوراق بدهی، ابزارهای مشتقه و اوراق حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌شوند. هرکدام از این اوراق توسط نهادهای مختلف صادر می‌شوند. اشخاص حقیقی و حقوقی با خرید این اوراق یک معامله انجام می‌دهند که این معامله براساس ایجاد رابطه بدهکار و بستانکار برای هر دو طرف قرارداد بازدهی مالی خواهد داشت. ما در ادامه به‌طور مختصر در مورد انواع دسته‌های اوراق و زیرمجموعه‌های آنها صحبت خواهیم کرد. اما برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار معاملات مربوط به اوراق بهادار می‌توانید از مطالب مجله لندو استفاده کنید. لندو یک سامانه مالی معتبر است که با همکاری بانک آینده، وام فوری برای خرید انواع کالا و خدمات در اختیار متقاضیان قرار میدهد.
اوراق بدهی
خرید اوراق بدهی می‌تواند یک سرمایهگذاری کوتاه مدت محسوب شود. این اوراق خود شامل اوراق قرضه، صکوک، مشارکت و اسناد خزانه است. به‌عنوان مثال اوراق قرضه نوعی سند معتبر است که با خرید آن نهاد سرمایه‌پذیر موظف است سود مشخصی را در هر بازه زمانی به‌عنوان بدهی خود به خریدار پرداخت کند. این اوراق معمولاً برای کسب درآمد ثابت مناسب است و ریسک کمتری دارد. اما خریداران با سرمایهگذاری در اوراق صکوک یا همان اوراق قرضه اسلامی سرمایه خود را در اختیار نهاد صادرکننده قرار می‌دهند تا در نهایت به‌جای دریافت سود ثابت، در مالکیت و بازدهی مالی به‌دست‌آمده سهیم باشند.
اوراق حقوق صاحبان سهام
اوراق حقوق صاحبان سهام هم یکی دیگر از انواع اوراق بهادار است که می‌تواند یکی از روش‌های کسب سود باشد. خریداران این اوراق برخلاف اوراق بدهی، در مالکیت نهاد صادرکننده سهیم می‌شوند و بازدهی این معامله تنها در دریافت سود خلاصه نمی‌شود. برای خرید اوراق سهام باید وارد بازار بورس شوید. معامله‌گران در این بازار با خرید هر اوراق، بخشی از سرمایه خود را در اختیار مجموعه‌ها قرار می‌دهند. خریدار در نهایت علاوه بر سود، در میزان زیان رسیده هم با مجموعه مورد نظر شریک خواهد بود. بنابراین ریسک این نوع سرمایهگذاری نسب به اوراق بدهی بیشتر است، اما در مجموع می‌تواند سود بیشتری را هم نصیب خریدار کند. اوراق حقوق صاحبان سهام شامل زیرمجموعه‌های دیگری از جمله سهام عادی، سهام ممتاز، سهام جایزه و حق تقدم سهام است. تکنیک‌های خرید و فروش هرکدام از این موارد گفته‌شده می‌تواند در بعضی مواقع مشابه یا متفاوت باشد. در مجله لندو می‌توانید از جزئیات این معامله‌ها بیشتر بدانید.
ابزارهای مشتقه
ابزار مشتقه یکی دیگر از روش‌های سرمایهگذاری سودمند است که خود به تنهایی ارزش چندانی ندارد، بلکه وابسته به دیگر منابع مالی مثل شمش طلا، ارز و… است. در بازار بدهی چیست؟ حال حاضر باوجود آن‌که این نوع سرمایهگذاری در ایران چندان معرفی نشده است، اما در بازار فرابورس ایران، می‌توان طی قراردادهای آتی و اختیاری که از ابزارهای مشتقه هستند، معامله‌های سودآوری انجام داد. در قرارداد آتی خریدار موظف است که در آینده، اما در زمانی مشخص، کالا یا سهام خاصی را از فروشنده با قیمتی از قبل تعیین‌شده بخرد. در مقابل فروشنده هم باید کالا یا امتیاز سهام را در تاریخ مشخص‌شده در اختیار خریدار قرار دهد. قراردادهای اختیار هم خود به دسته‌های اختیار خرید یا فروش دسته‌بندی می‌شود که طی آن خریدار و فروشنده در یک زمان مشخص در آینده به توافق می‌رسند تا بتوانند وظایف خود را در رابطه با معامله مورد نظر انجام دهند.
اوراق قرضه چیست؟
اوراق قرضه یکی از روش‌های رایج برای سرمایهگذاری و کسب درآمد مشخص محسوب می‌شود. همان‌طور که گفتیم، این اوراق نوعی اوراق بدهی هستند که براساس آنها فرد یا مجموعه صادرکننده متعهد می‌شود، سودی را به صورت سالانه به حساب شخص دارنده اوراق پرداخت کند. بنابراین این اوراق یکی از راه‌های کسب درآمد ثابت هستند. سود اوراق با قیمت خرید آن رابطه معکوس دارد، یعنی وقتی نرخ سود بیشتر می‌شود، قیمت اوراق کاهش پیدا میکند.
در قرارداد تعریف‌شده برای اوراق، یک تاریخ سررسید مشخص می‌شود. فرد یا مجموعه صادرکننده موظف است که اصل مبلغ را در زمان سررسید اوراق به شخص دارنده آنها پرداخت کند. سرمایه گذاری در اوراق قرضه در واقع نوعی وام است که خریدار در اختیار صادرکننده قرار میدهد و مجموعه صادرکننده یا همان سرمایه‌پذیر باید بدهی خود را که شامل سود و اصل پول است، در مدت زمانی مشخص تسویه کند.
پیدایش اوراق درآمد ثابت یکی از راه‌کارهای تأمین سرمایه مالی برای بسیاری از نهادها است. در واقع این اوراق با درآمد ثابت سبب می‌شود که هم خریدار سود ببرد، هم صادرکننده توان مالی پیدا کند. مزیت این اوراق نسبت به سهام برای صادرکننده این است که خریدار اوراق فقط در سود مشارکت دارد، اما دیگر نمی‌تواند مثل یک سهام‌دار بورس در تصمیم‌گیری‌های داخلی نهاد مورد نظر دخالتی داشته باشد. در واقع خریدار اوراق برخلاف سهام‌دار دیگر از صاحبان سرمایه نهاد مورد نظر محسوب نمی‌شود. ناگفته نماند که نهادهای مختلفی مثل شهرداری، شرکتها و دولت‌ها اوراق بدهی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند. در نتیجه این اقدام، هزینه انجام پروژه‌های عظیم این نهادها با همکاری سرمایه‌گذاران خارجی تأمین می‌شود.بازار بدهی چیست؟
چه کسانی اوراق قرضه صادر می‌کنند؟
همان‌طور که گفتیم، سرمایه گذاری در اوراق قرضه با سرمایه گذاری در بورس فرق دارد. در بورس سهام‌دار به جمع صاحبان شرکت و مجموعه سرمایه‌پذیر اضافه می‌شود، اما خریدار اوراق فقط می‌تواند بدهی خود را در قالب سود دریافت کند و حق تصمیم‌گیری ندارد. در واقع این اوراق مثل پول قرض دادن به صادرکننده اوراق برای تأمین هزینه‌های انجام پروژه است. دولت‌ها و شرکتها اصلی‌ترین صادرکننده‌های اوراق هستند. از طرف دیگر اجرای پروژه‌های عظیم مثل ساخت مدرسه، راه‌سازی، سدسازی و… هزینه‌های قابل توجهی دارند. به همین دلیل دولت‌ها با صدور اوراق بهادار، متقاضیان را به کسب سود از این پروژه‌ها در ازای تأمین بخشی بازار بدهی چیست؟ از هزینه‌ها دعوت می‌کنند. همچنین کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ هم برای رونق کسب‌وکارشان از این ترفند اوراق استفاده می‌کنند.
اگر می‌خواهید بیشتر بدانید
بازارهای مالی می‌توانند به همان اندازه که سودآور هستند، خطرناک هم باشند. برای آن‌که طعم خطر این بازارها را نچشید و موفق شوید، باید اطلاعات به‌روزی در مورد مدیریت انواع چالش‌های سرمایهگذاری، خرید و فروش سهام، بهترین زمان معامله در بورس و… داشته باشید. هرچه بیشتر بدانید، قدرتمندتر و مطمئن‌تر وارد بازار معاملات خواهید شد. به همین منظور، لازم است که برای کسب اطلاعات بیشتر، منابع مختلف در دسترستان باشد. منابعی که اطلاعات مفید و جدیدی ارائه دهد و در مورد بیشتر موضوعات مهم سرمایهگذاری صحبت کند. مجله لندو یکی از این منابع است که مباحث مهم مالی را از زوایای گوناگون بررسی میکند. بنابراین در اگر مورد بازار بورس، انواع اوراق بهادار، چگونگی کسب سود و… سوالی برایتان پیش آمده است، می‌توانید مقاله‌های این مجله را مطالعه کنید.
انواع سرمایه گذاری در اوراق قرضه
سرمایه گذاری در بازار اوراق قرضه به اندازه بازارهای بورس و فرابورس می‌تواند در زمان مناسب و با بهکارگیری دانش و تجربه سودآور باشد. این اوراق در بازارهای مالی در سه دسته اصلی به فروش می‌رسند. در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
اوراق شهرداری: این اوراق وابسته به شهرداری و مراکز استان‌هاست. در واقع شهرداری می‌تواند برای جذب بودجه و تشویق به مشارکت سرمایه‌گذاران، سود حاصل از این سرمایهگذاری را بدون مالیات در اختیار متقاضیان قرار دهد. یعنی زمانی که بودجه مالیاتی پاسخگوی تأمین هزینه‌های پروژه‌هایی مثل ساخت مدرسه، نیروگاه، بیمارستان، فرودگاه و… نباشد، شهرداری اوراق بهادار را برای جذب سرمایه صادر میکند.
اوراق دولتی: سیستم‌های خزانه‌داری دولتی با هدف تأمین بودجه برنامه‌ها، پرداخت حقوق و… اوراق قرضه صادر می‌کنند. میزان ریسک سرمایه گذاری در اوراق قرضه به‌عنوان کسب درآمد ثابت نسبت به بازار پرتلاطم سهام کمتر است، چون بهره مشخص و در عین حال پایینی دارد. اما در کل یک اصل را نباید فراموش کنیم که هرچه بازار مالی کشوری نوسان کمی داشته باشد، میزان ریسک سرمایهگذاری در اوراق دولتی آن هم کمتر می‌شود. به همین منظور معمولاً در کشورهای در حال توسعه این نوع سرمایهگذاری پیشنهاد نمی‌شود.
اوراق شرکتی: شرکتها به‌عنوان صادرکننده این اوراق می‌توانند از سرمایهگذاری خریداران برای انجام پروژه‌ها استفاده کنند و در مقابل به آنها سود دهند. این مدل سرمایهگذاری برای شرکتها از وام‌های بانکی نفع بیشتری دارد و مشمول بهره کمتری می‌شوند. اگر اهل ریسک‌پذیری هستید، به‌جای اوراق دولتی بهتر است به سراغ این نوع از اوراق بهادار بروید. این اوراق اگرچه ریسک بیشتری نسب به دولتی‌ها دارند، اما درعوض سود بیشتری هم به خریدار می‌دهند.
در زمان تورم با دقت بیشتر معامله کنید
سرمایه گذاری در اوراق قرضه مثل دیگر انواع راه‌های کسب سود، با افزایش تورم، ریسک بیشتری پیدا میکند. هرچه رشد تورم بیشتر باشد، میزان بازدهی اوراق در مقابل کمتر می‌شود. در واقع با وجود تورم بالا، میزان سود واقعی کمتر از آنچه به نظر می‌رسد خواهد بود. در مجموع به یاد داشته باشید که هرچه قیمت اوراق بالا بازار بدهی چیست؟ رود، بازدهی آن پایین می‌آید و هرچه قیمت آن کمتر شود، بازدهی آن بیشتر می‌شود. این رابطه معکوس به ما نشان میدهد که نباید سبد بزرگی از اوراق قرضه داشته باشیم. به‌طور کلی اگر از فوت‌وفن مدیریت ریسک و چگونگی انجام معاملات در بازار امروز اطلاعات بیشتری داشته باشید، بهتر می‌توانید به سراغ سرمایه گذاری در اوراق قرضه بروید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع بازارهای مالی پیشنهاد می‌کنیم که مجله لندو را دنبال کنید. لندو یک سامانه مالی است که امکان خرید قسطی انواع کالا و خدمات را برای متقاضیان فراهم کرده است. دریافت وام لندو بدون چک و ضامن است و برای انجام تمامی مراحل آن بازار بدهی چیست؟ نیازی به مراجعه حضوری نیست. این وام آنلاین با همکاری بانک آینده در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. بنابراین فرآیند خرید سفته آنلاین و همچنین ثبت امضای الکترونیکی که متقاضی را از مراجعه حضوری معاف میکند، از طریق پلتفرم‌های امن بانکی انجام می‌شود. این وام به صورت اعتبار خرید آنلاین در دسترس کاربر قرار می‌گیرد تا بتواند از طریق یکی از فروشگاه‌های معتبر طرف قرارداد با لندو، کالا یا خدمات مورد نظر خود را سفارش دهد.
سوالات متداول
۱ـ اوراق بهادار چیست؟
این اوراق اسناد ارزشمندی هستند که طی مبادله آنها، فروشندگان باید خریداران را در سود شریک کنند و در مقابل از حمایت مالی خریدار بهره‌مند شوند. این اوراق به سه دسته اوراق بدهی، ابزار مشتقه و اوراق حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌شوند.
۲ـ اوراق قرضه چیست؟
نوعی از اوراق بدهی است. خریدار با سرمایه گذاری در اوراق قرضه تنها در سود شریک خواهد شد و سهم در مالکیت نهاد صادرکننده نخواهد داشت.
کاهش تمایل دولت سیزدهم به انتشار اوراق بدهی/ می‌توان به توسعه بازار بدهی در آینده امیدوار بود
تهران-ایرنا- چنانچه در سال‌های آینده تولید ناخالص داخلی بهبود یابد و نرخ انباشت بدهی‌های دولتی نیز متناسب با شرایط اقتصاد ایران باشد ناپایداری بدهی برای اقتصاد ایران در حال حاضر تهدید نیست و می‌توان به توسعه بازار بدهی نیز امیدوار بود.
بودجه مهم‌ترین سند ارزیابی دولت‌هاست و کیفیت و هزینه اداره کشور توسط دولت‌ها را نشان میدهد. جوزف شومپیتر اقتصاددان و ماکس وبر جامعه‌شناس به ترتیب بودجه را «استخوان‌بندی حاکمیت» و «تجلی عقلانیت سیاست‌گذار» تعبیر می‌کنند. ماهیت درآمدهای عمومی و چگونگی دسترسی دولت‌ها به منابع مالی و نیز میزان مشارکت افراد جامعه در تأمین این منابع نقش پراهمیتی دارد؛ زیرا این مهم، علاوه بر محدود کردن رشد بدهی‌های دولت، موجب ارتقای انضباط مالی دولت نیز خواهد شد.
یکی از بندهای درآمدی مهم منابع عمومی دولت، واگذاری دارایی‌های مالی است که این مهم، منابع حاصل از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی اسلامی، استفاده از تسهیلات خارجی، استفاده از موجودی حساب ذخیره ارزی و صندوق توسعه ملی، دریافت وام (داخلی و خارجی)، واگذاری شرکت‌های دولتی، برگشتی سال‌های قبل و منابع حاصل از سایر واگذاری‌ها می‌شود.
برخی از اجزاء بند یاد شده، به منزله استقراض هستند و تأمین مالی از آنها موجب ایجاد بدهی می‌شود. این در حالی است، که در شرایط کنونی، با توجه به کاهش سرمایهگذاری و پایین بودن نرخ بهره نسبت به تورم، تأمین مالی از طریق استقراض - انتشار اوراق بدهی- به منظور تامین ناترازی منابع بودجه دولت جذاب به نظر می‌رسد. با این حال، ادبیات مطالعات در حوزه بدهی، هشدار میدهد، هزینه غلتاندن بدهی –ناشی از افزایش حجم بدهیها- برای دولت در طول دورههای بروز تنش و محدودیت مالی می‌تواند به سرعت افزایش یافته و بحران‌های پرهزینه‌ای را به همراه داشته باشد. بالابودن سطح بدهی علاوه بر اثرگذاری بر سرمایهگذاری و رشد بلندمدت، توانایی دولت را در بهکارگیری بستههای محرک مالی در دورههای رکودی محدود میکند.
تاریخچه انتشار اوراق در ایران
سیر انتشار اوراق بدهی (مالی) در ایران به سال ۱۳۲۰ برمی‌گردد و در سال ۱۳۴۳ با تصویب قانون انتشار اسناد خزانه، تأمین منابع مالی در اقتصاد ایران اهمیت بیشتری یافت. بعد از انقلاب اسلامی با تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا در شهریور ۱۳۶۲، علاوه بر عملیات بانکداری غیرمتعارف، بهره‌گیری از سایر ابزارهایی که ربوی شناخته می‌شد، بدین ترتیب پرونده استقراض عمومی از طریق انتشار اوراق قرضه بسته شد.
با وجود برخی تغییرات طی دهه هفتاد و هشتاد شمسی، تا سال ۱۳۸۹، تنها ابزار مورد استفاده در بازار بدهی، اوراق مشارکت بود. در دهه ۹۰ شمسی با توجه به نوسانات قیمت نفت و تحریم‌های بین‌المللی و سایر شرایط حاکم بر اقتصاد ایران، انتشار اوراق بدهی و تأمین منابع از این محل بیش از پیش مورد توجه واقع شد، به طوری که عملا از سال ۱۳۹۵ انتشار انواع اوراق مالی در دستور کار دولت قرار گرفت.
تأمین مالی بودجه ۱۴۰۱ از محل اوراق بدهی چقدر است؟
ارزیابی لایحه بودجه ۱۴۰۱ دولت بیانگر کاهش تمایل دولت سیزدهم به انتشار اوراق بدهی و تمرکز بر تأمین مالی بودجه از سایر ردیف‌های درآمدی بویژه مالیات است. در لایحه بودجه ۱۴۰۱کل کشور واگذاری دارایی‌های مالی با وجود آن که نسبت به قانون بودجه سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است، حدود بیست (۲۰) درصد بودجه عمومی دولت را در سال آینده تامین می کند. در عین حال این موضوع قابل توجه است که تأمین مالی از محل انتشار اوراق بدهی حدود ۲۹ درصد واگذاری دارایی‌های مالی را پوشش میدهد، واگذاری شرکت‌های دولتی ۲۴ درصد و استفاده از منابع صندوق توسعه ملی ۴۶ درصد دیگر از منابع درآمدی حاصل از واگذاری دارایی های مالی را تشکیل می‌دهند.
به طور کلی، در لایحه مزبور منابع پیش‌بینی شده از محل اوراق بدهی، ۸۸۰ هزار میلیارد ریال است و چنانچه، مبالغ پیش‌بینی شده از این محل برای شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و بازپرداخت تهعدات گذشته نیز در نظر گرفته شود، ۱۱۴۰ هزار میلیارد ریال خواهد بود.
البته براساس آخرین اطلاعات از بررسی لایحه بودجه در مجلس شورای اسلامی، این اعداد در کمیسیون تلفیق با تغییراتی همراه شده است، به عنوان نمونه، تأمین مالی منابع بودجه عمومی به ۱،۰۳۰ هزار میلیارد ریال افزایش یافته و برای شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها نیز ۲۲۰ هزار میلیارد ریال تأمین مالی از محل اوراق بدهی پیش‌بینی شده است. لازم به ذکر است، این اعداد هنوز نهایی نشده و ممکن است در فرایند تصویب مجداً تغییر کند.
آیا بدهی‌های دولتی در ایران پایدار است؟
بدهی دولتی در ایران محدود به تأمین مالی از محل اوراق بدهی نیست و شکل‌های دیگری همچون بدهی‌های غیرسیال به بانکهای تجاری، بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و . را نیز شامل می‌شود. این امر باعث شده از یک سو ترکیب بدهی‌های دولتی از شفافیت کافی برخوردار نباشد و از سوی دیگر ناترازی گسترده‌ای را در صورت‌های مالی نهادهای مذکور به وجود آورده است. با در نظرداشتن این نکات در تحلیل وضعیت پایداری بدهی و به طور کلی وضعیت پایداری مالی نمی‌توان صرفاً تغییرات اوراق بدهی (تغییرات نسبت اوراق بدهی به تولید ناخالص داخلی) را مدنظر قرار داد و ضرورت دارد اولاً مجموع بدهیها اعم از سیال و غیرسیال را به همراه بدهی‌های احتمالی وارد تحلیل نمود و ثانیا سایر شاخص‌های تبیین کننده وضعیت پایداری مالی از جمله نسبت نیاز تأمین مالی ناخالص به تولید ناخالص داخلی، نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی و نسبت بدهی به مالیات را مورد بررسی قرار داد.
بررسی پایداری بدهی ایران در سال ۱۳۹۹ حاکی از آن است، بازار بدهی چیست؟ که شاخص‌های «بدهی کل به تولید ناخالص داخلی» و «نسبت نیاز به تأمین مالی ناخالص به تولید ناخالص داخلی» به ترتیب حدود ۳۸ و ۸ درصد بوده است. همچنین، شاخص «نسبت بدهی کل به درآمدهای مالیاتی» در این سال حدود ۶۳۰ درصد برآورد شده است. از اینرو، در میان سه شاخص بررسی شده، دو شاخص وضعیت بدهی در ایران را پایدار و یکی از سنجه‌های مزبور، وضعیت بدهی را ناپایدار ارزیابی میکند. با این حال، چنانچه در سال‌های آینده تولید ناخالص داخلی بهبود یابد و نرخ انباشت بدهی‌های دولتی نیز متناسب با شرایط اقتصاد ایران باشد (به عنوان نمونه، نرخ رشد واقعی تولید ناخالص داخلی از نرخ بهره بازار بدهی چیست؟ واقعی بیشتر باشد)، می‌توان عنوان کرد، ناپایداری بدهی برای اقتصاد ایران در حال حاضر تهدید نبوده و می‌توان به توسعه بازار بدهی نیز امیدوار بود.
* لازم به ذکر است، این یاداشت، بر گرفته از دو گزارش «بررسی نظام مالی دو؛ اوراق بدهی» و «تأمین مالی از محل اوراق بدهی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ کل کشور» است که در مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه کشور توسط پژوهشگر فوق‌الذکر تهیه شده است.
هدف دولت از انتشار اوراق بدهی چیست
به گزارش اقتصادنیوز و به نقل از خبرگزاری فارس، وحید روشن‌‌قلب مدیر نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس و اوراق بهادار در یک نشست مجازی درباره توسعه و اصلاح بازار سرمایه و نقش آن در تامین مالی اقتصاد، با بیان اینکه تسهیل‌گری باید تقویت شود، گفت: «نیازی که احساس می‌شود، این است که این موضوع باید در کل جامعه وجود داشته باشد، چرا که کلی‌تر از این است که یک سازمان یا ارگان بتواند آن را انجام بدهد.»
به گفته روشن قلب، آنچه که در حال حاضر برای تامین مالی از طریق اوراق بدهی انجام می‌شود بیشتر برای دولت و شرکت‌های مرتبط با دولت است و حدود 12 درصد آن به تامین مالی شرکتها اختصاص دارد.
وی افزود: «باید این مشکلات و تبعات را کل جامعه قبول داشته باشند و از دید تمام جامعه که درگیر این موضوع هستند، بتوانیم آن را رفع کنیم.»
روشن‌‌قلب همچنین به افزایش سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس اشاره کرد و گفت: این کار باعث می‌شود سرمایه‌‌گذار با دانش‌‌بیشتر در کشور داشته باشیم و می‌تواند «وظایف مقام ناظر را به جامعه بقبولاند.»
وی همچنین گفت: «نقصی که در زمینه خصوصی‌سازی احساس می‌شود، این است که برخی از شرکتها در بازار سرمایه عرضه شده‌اند، اما در رابطه با واگذاری سهام آنها خیلی موثر عمل نشده است.»
روشن قلب در ادامه محورهای پیش روی کارا بودن تامین مالی از طریق بازار سرمایه را مدنظر قرار داد و گفت: افزایش سرمایه باید منجر به ورود وجه نقد جدید به شرکتها شود و آنچه امروز به عنوان تجدید ارزیابی انجام می‌شود، عملا منجر به اتفاق خاصی در شرکتها نمی‌شود.
مدیر نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: برای تامین مالی شرکتها از طریق اوراق بدهی نیاز است که تسهیل گری صورت گیرد و با اصلاح قوانین و مقررات و رشد زیر ساختها بتواینم تامین مالی را به شکل کارا و هدفمند به سمت شرکت‌های بخش خصوصی ببریم.
اوراق بدهی در بورس چیست؟ از اوراق بدهی چه می‌دانید؟
در بازار سرمایه بورس و اوراق بهادار ایران، همان‌طور که احتمالاً شما هم می‌دانید، کالاهای خاص و برخی از اوراق بهادار مورد معامله قرار می‌گیرد! یکی از طرفین فروشنده و طرف دیگر خریدار است، به صورتی که در این زمینه لازم است که حتماً شما به‌عنوان یک‌طرف خریدار یا فروشنده فعالیت داشته باشید.
جالب است بدانید که یکی از مهم‌ترین انواع بازار سرمایه اوراق بهادار، اوراق بدهی است، اما اوراق بدهی چیست؟ بهترین اوراق بدهی در بورس کدم‌اند؟
اگر شما هم به دنبال جواب این سؤال‌ها هستید، کافی است امروز تا انتهای این مقاله همراه ما باشید! امروز تمام سعی خود را می‌کنیم که کامل‌ترین جواب‌های این سؤال‌ها را برای شما آماده و کمک کنیم که خودتان به‌عنوان یکی از افراد ماهر در زمان شناسایی اوراق بدهی در بورس فعالیت خود را آغاز کنید. آیا آماده هستید؟
انواع اوراق بهادار در بورس را بهتر بشناسید!
همان‌طور که احتمالاً شما هم بارها شنیده‌اید، انواع بازار بورس اوراق بهادار وجود دارند که باید آنها را شناسایی کرد! انواع اوراقی که کاملاً جدید هستند و باید بر اساس یکسری ویژگی‌های خاص آنها را مورد معامله قرارداد! در این زمینه شما باید بهترین روش ورود و سرمایهگذاری در بورس ایران را ابتدا یاد گرفته و بررسی کنید سپس به دنبال این اوراق قرضه یا بدهی بروید.(پیشنهاد میکنم مقاله پول هوشمند در بورس و بایننس چیست و سود مرکب را هم مطالعه کنید)
برای اینکه از بحث اصلی دور نشویم، بهتر است که تمامی انواع اوراق بهادار موجود در بازار بورس ایران را باهم بررسی کنیم! این اوراق به ترتیب عبارت‌اند از:
• اوراق بدهی یا اوراق قرضه
• اوراق حقوق صاحبان سهم
• ابزارهای مشتقه
در حال حاضر در بازارهای سرمایه تمامی این انواع حقوق مورد معامله قرار می‌گیرند و به فروشنده و خریدار داده می‌شوند! در این زمینه شرکت بورس اوراق بهادار ایران، سعی میکند که با نظارت صحیح بر روند اجرای بازار، قیمت‌گذاری‌ها و … سعی کند که سود حاصل از این پروژه‌ها را بررسی کند و بهترین روش‌ها را به افرادی که به دنبال کسب درآمد از این راه هستند، پیشنهاد کند، اما اوراق بدهی در بورس چیست؟ چرا باید به اوراق بدهی در بورس ایران توجه کنیم؟ بهترین اوراق بدهی بورس کدام‌اند؟
اوراق بدهی در بورس چیست؟
اوراق بدهی همان‌طور که در مبحث بالایی اشاره کردیم از انواع اوراق بهاداری است که در بازار سرمایه یافت می‌شود و مورد معامله قرار می‌گیرد. در این بازار شما باید، به صورتی نوین، انواع اوراق بدهی، انواع اوراق قرضه و … را بشناسید. در این رابطه به‌عنوان‌مثال، لازم است که بدانید، اوراق بدهی یا قرضه نوعی از ابزارهای مالی هستند که توسط شرکت‌های صادرکننده آنها، تضمین می‌شوند و در قبال مبلغی که از خریدار دریافت می‌کنند، ضمانت می‌کنند که هزینه‌ای در آینده را پرداخت کنند.(در ادامه مقاله تضمین سرمایه گذاری در بورس را بخوانید)
شرکت‌های صادرکننده، باید این تعهد و تضمین را ارائه کنند که پس از پایان زمان مشخص و فرارسیدن سررسید، حتماً اصل مبلغ پرداختی را به خریدار بازگردانند و سود و بهای تعیین‌شده را هم بپردازند. در اینجا نکته مهمی که وجود دارد که معمولاً توسط مردم به آن توجه نمی‌شود و آن این است که در این اوراق بهادار، صاحب سهام هیچ‌گونه مالکیتی در شرکت‌هایی که اوراق قرضه آنها را خریداری میکند، ندارد!
برای اینکه بهتر متوجه این موضوع شوید، بگذارید برای شما یک مثال در دنیای واقعی بزنیم تا مفهوم اوراق بدهی در بورس را بهتر درک کنید و بدانید که اوراق بدهی بورس چیست و چرا شرکتها به داشتن آنها علاقه نشان می‌دهند!(پیشنهاد بازار بدهی چیست؟ میکنم مقاله مفهوم لات lot راهم مطالعه نمایید)
فرض کنید که شما صاحب یک شرکت هستید و قصد دارید که وارد بازارهای جدید شوید و یا فعالیت خود را به طرز عجیب‌وغریبی گسترش دهید. در این زمینه لازم است که شما ابتدا اقدام به تأمین منابع مالی برای گسترش فعالیت‌های خود کنید. شاید می‌پرسید که چطور باید این کار را انجام دهد؟ آیا باید به‌جای اینکه از وام‌های دولتی استفاده کنم، سهام شرکت خود را به مردم عادی بفروشم؟ آیا روشی وجود دارد که بدون دادن اختیارات کسب‌وکارم، قادر باشم که سرمایه موردنیاز خود را تأمین کنم؟
در اینجاست که بحث اوراق بدهی مطرح می‌شود! اوراقی که شما می‌توانید به فروشندگان ارائه کنید و به آنها بگویید که در سررسیده‌ای مشخص نه‌تنها اصل پولشان را برمی‌گردانید بلکه به‌مرور به آنها سود هم می‌دهید، اما آنها نمی‌توانند هیچ ادعای مالکیتی در پروژه‌های فعلی و جدید شما داشته باشند.(در ادامه مقاله مقایسه کارگزاری مفید و آگاه را هم بخوانید)
نتیجه‌گیری: آیا باید اوراق بدهی در بورس را خریداری کنم؟
حالا که متوجه مفهوم کلی اوراق قرضه شدید و دانستید که اوراق بدهی در بورس چیست، نوبت آن رسیده که تصمیم بگیرید که آیا شما هم باید اقدام به خرید اوراق بدهی کنید یا خیر؟ آیا این اوراق می‌توانند پرسود باشند؟ در این زمینه می‌توانید با کمک گرفتن از افراد فوق حرفه‌ای درزمینه بورس، سعی کنید که بهترین بازدهی را برای منابع مالی خود ایجاد کنید..(حتما مقاله سبد سهام را هم مطالعه کنید)
در این زمینه نظر شما چیست؟ چه اطلاعات دیگری راجع به این اوراق دارید؟ شما می‌توانید در بخش نظرات، تجربیات، سؤالات و … خود را با ما و دیگر افرادی که به دنبال کسب سود و سرمایه هستند به اشتراک بگذارید.
برای کسب اطلاع بیشتر در مورد سازمان بورس ایران و بورس اوراق بهادار تهران کلیک کنید.
بازار بدهی چیست؟
رضا غلامعلی‌پور معاون توسعه بازار فرابورس ایران با اشاره به اینکه در کشور ما بحث اقتصاد مقاومتی به صورت پررنگی مطرح است، گفت: از نظر من بازار بدهی می‌تواند برای پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی نقش موثری داشته باشد و می‌توان از طریق جذب منابع مردمی به گسترش بازار بدهی کمک و زمینه خوبی را هم برای فرهنگ‌سازی ایجاد کرد.
به گزارش شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به نقل از عصر اقتصاد، بازار بدهی شامل اوراقی است که با هدف تسویه بدهی‌های دولت با طلبکاران غیردولتی منتشر می‌شود که این اوراق فاقد هزینه مالی برای دولت هستند و از سوی دیگر مورد استقبال پیمانکاران قرار گرفته‌اند. از این رو شاهد رشد و توسعه بیش از پیش بازار بدهی در بازار سرمایه هستیم.
ویژگی اوراق مبتنی بر بدهی آیتم‌هایی همچون لزوم پرداخت سود منظم، نیاز به ضامن و وثیقه و محدودیت حجم انتشار اوراق است از این رو برای انتشار اوراق بدهی داشتن صورت‌های مالی شفاف، مشخص بودن محل مصرف، تامین ضمانت و توانایی مالی در تامین نرخ سود مورد انتظار سرمایه‌گذاران فاکتورهای اصلی محسوب می‌شوند که البته محل مصرف این اوراق نیز لازم است مشخص شود اعم از اینکه برای خرید مواد اولیه یا دارایی مشخص، تامین سرمایه در گردش، طرح‌های توسعه‌ای و بازپرداخت بدهیها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از آنجا که بخش زیادی از معاملات ثانویه اوراق بدهی در فرابورس انجام می‌شود، با رضا غلامعلی‌پور معاون توسعه بازار فرابورس ایران در خصوص نرخ سود این اوراق، تامین مالی از طریق اوراق بدهی و مواردی از این دست گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
با توجه به عزم جدی دولت برای کاهش نرخ سود بانکی، آیا ما شاهد کاهش نرخ سود اوراق بدهی که در حال حاضر، نوسان آن بین 21 الی 23 درصد است خواهیم بود یا خیر؟
بازار بدهی بازاری جوان بوده و چند سال از عمر آن می‌گذرد. انواع عقود اسلامی موجود در بازار نیز تازه قوانین آن نوشته شده یا در حال نوشتن توسط کمیته فقهی است که سازمان و دولت نیز تازه به این بازار ورود پیدا کرده‌اند. به طور عام پس‌اندازهای مردم برای سرمایهگذاری به سیستم سهام، بانک و بازار بدهی وارد می‌شود و مردم نیز برای سرمایهگذاری در هر کدام از این بازارها اختیار تام دارند؛ اما مقایسه این بازارها توسط مردم نکته حائز اهمیت است و چون بازار پول و سرمایه روی هم اثرگذار هستند در نتیجه این دو مرتبا از سوی مردم رصد می‌شوند. در حال حاضر نیز با توجه به سیستم بانک‌محور بودن اقتصاد ما می‌توان نتیجه گرفت هم چنان بانک‌ها پیشتاز تامین مالی بخش‌های مختلف در کشور هستند که با اصلاح نرخ سود بانکی توسط بانک مرکزی می‌توان کاهش نرخ سود اوراق صکوک در بازار بدهی را انتظار داشت.
انتشار اوراق بدهی یکی از متداول‌ترین روش‌های تامین مالی بلندمدت و میان‌مدت بنگاه‌های اقتصادی است به طوری که بازار بدهی چیست؟ در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه سهم بالایی از سبد تامین مالی شرکتها را تشکیل داده و میزان آن از سهم تسهیلات بانکی بیشتر است؛ این میزان در کشور ما چند درصد بوده و کدام یک از بانک‌ها، موسسات مالی یا شرکت‌های تامین سرمایه در این زمینه موفق‌تر بوده‌اند؟
همچنان که پیش‌تر هم گفته شد سهم تامین مالی بانک‌ها در کشور بالاست و به عددی بالغ بر 90 درصد می‌رسد؛ اما سهم اوراق بدهی که شامل اوراق مرابحه، مشارکت، مضاربه و. می‌شود فقط 10 درصد تامین مالی بخش‌های مختلف پروژه‌های دولتی و خصوصی را به خود اختصاص میدهد. البته این عدد را با تولید ناخالص داخلی کشورها می‌سنجند که در این زمینه ژاپن 3 برابر، آمریکا 2 برابر، استرالیا 5/1 برابر، مالزی 5 /1 برابر و چین 70 درصد تامین مالی پروژه‌های خود را از طریق این اوراق تامین می‌کنند. همان‌طور که گفته شد تامین مالی در کشورهای پیشرفته‌ای چون ژاپن بسیار چشم‌گیر است که می‌تواند برای کشور ما الگویی باشد تا نقدینگی سرگردان مردم برای پروژه‌های دولتی و خصوصی جذب شود. درحال حاضر نیز فرابورس و شرکت‌های تامین سرمایه و مشاوره با تمهیدات بیشتر مردم را با بازار بدهی آشنا می‌کنند.
آیا کاهش نرخ سود بانکی و نوسانات بازار سرمایه می‌تواند علامت خوبی برای خرید اوراق بدهی باشد یا خیر؟ چه دلایل دیگری لازم است تا مردم به این بنگاه‌ها جذب شوند؟
بازار بدهی در کشور در حال حاضر یک نکته جذاب دارد و آن اینکه ابزارهای بازار سرمایه متنوع است و طیف مختلفی از اوراق با درجات متفاوت از ریسک که از سوی دولت برای بازپرداخت آن ضمانت‌هایی داده می‌شود وجود دارد. جای نگرانی برای سرمایهگذاری در این بازار نیست و در حال حاضر نیز شرکت‌های خصوصی با ضامن بانکی این اوراق را منتشر می‌کنند زیرا هنوز در کشور بحث رتبه‌بندی شرکتها را به طور کامل اجرا نکرده‌ایم. همچنین نگرانی در مورد بازپرداخت و ریسک نکول وجود ندارد زیرا ضمانت‌های دولتی و بخش خصوصی سبب شده ریسک‌ها در این بازار به طور محسوسی کاهش یابد.
از سوی دیگر محل خرج منابع و پول آن برای بازپرداخت بدهی دولت مشخص است. صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله یا همان ETF نیز در بورس و همچنین خارج از بورس و یا دفاتر شرکت‌های سرمایهگذاری، قابل معامله است که البته این معاملات با نظارت فرابورس صورت می‌گیرد.
در مورد بخش بازار بدهی چیست؟ دوم سوال شما باید گفت که بازار بدهی مخاطبان خاص خود را دارد و در مورد بازارهای دیگر مالی نیز همین به صورت است. البته نرخ سود اوراق بدهی و بهره بانکی نیز در جذب مشتریان اثرگذار است. در بازار سرمایه مردم، نهادهای حقوقی و شرکتها حضور دارند و با توجه به این گستردگی مخاطبان، زمان پرداخت سود سخت‌گیرانه‌تر است. به طور مثال در مورد اوراق مشارکت، ابتدا حسابرس امین صورت‌حساب‌ها را تایید و سپس سود آن پرداخت می‌شود که این کار هر شش ماه یک بار صورت می‌گیرد.
کدام‌یک از وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه آنان توانسته‌اند از ظرفیت اوراق بدهی برای تامین مالی بلندمدت و کوتاه‌مدت خود بهره ببرند؟ توصیه شما به سایر وزارت خانه‌ها برای استفاده از ظرفیت این بازار چیست؟
دولت‌ها در همه جای دنیا به نیابت از وزارت‌خانه‌ها اوراق را منتشر می‌کنند. به طور تخصصی وظیفه انتشار، بازپرداخت و پیگیری بازپرداخت را مرکز مدیریت بدهیها و دارایی‌ها بر عهده دارد که 3 سال پیش با محوریت وزارت اقتصاد تاسیس شد و زیرمجموعه خزانه‌داری کل قرار دارد. هر وزارت خانه با توجه به نیاز خود درخواستش را به این مرکز اعلام نموده، سپس بررسی شده و بعد دستور انتشار صادر می‌شود. سازمان برنامه و بودجه در زمان بودجه‌بندی در بندها و تبصره‌هایی، میزان تامین مالی خود از طریق ابزار صکوک را مشخص میکند. همچنین بازار بدهی چیست؟ شهرداری‌ها برای تامین منابع مالی خود در قانون بودجه احکام جداگانه‌ای دارند مثلا برای تامین مالی قطار شهری از ابزار بدهی استفاده می‌کنند. شرکت‌های دولتی مانند شرکت ملی نفت نیز در مواقعی مطابق بندهای بودجه با تضمین خودشان اوراق بدهی منتشر می‌کنند و همان‌طور که گفته شد با راه‌اندازی مرکز بدهی‌های وزارت اقتصاد، طی کردن این مسیر کوتاه شده است.
برنامه فرابورس برای آشنایی بیشتر وزارت خانه‌ها و سازمان‌های با اوراق بدهی چیست؟
در یک برنامه زمان‌بندی‌شده برای اسناد خزانه و سایر اوراق منتشرشده در فرابورس ایران برنامه مفصلی برای تمام دستگاه‌ها ترتیب داده شد تا با این اسناد به طور کامل آشنا شوند و در این راستا آموزش‌هایی به طور رایگان صورت گرفت. در حال حاضر نیز اکثر پیمانکاران در بخش‌های دولتی و خصوصی با بازار بدهی و این اسناد آشنایی کامل دارند. همچنین مرکز بدهی‌های وزارت اقتصاد در راستای همکاری، آمادگی هرگونه آموزشی را در این خصوص به شرکتها، پیمانکاران و سایر بخش‌های دولتی و خصوصی دارد.
کدام کشورهای جهان در حال حاضر توانسته‌اند درزمینه استفاده از اوراق بدهی برای پروژه‌های عمرانی خود موفق‌تر عمل کنند و دلیل این امر چیست؟
آمارهای فدراسیون جهانی بورس‌ها نشان میدهد کشورهای ژاپن، آمریکا، چین و. ظرفیت‌های خوبی را برای بخش اوراق بدهی ایجاد کرده‌اند و توانسته‌اند در این زمینه موفق عمل کنند. با توجه اینکه در کشور بحث اقتصاد مقاومتی به صورت پررنگی مطرح است می‌توانیم از طریق جذب منابع مردمی به گسترش این بازار کمک کرده و زمینه خوبی را هم برای فرهنگ‌سازی ایجاد کنیم. از نظر من بازار بدهی برای پیشبرد اهداف اقتصاد مسیر روشنی را ترسیم میکند و می‌تواند برای پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی نقش موثری داشته باشد.
دیدگاه شما