خرید و فروش در بازار آتی

قیمت ETF به طور معمول با حرکت قیمت دارایی پایه همبستگی بالایی دارد؛ زیرا در غیر اینصورت اگر قیمت‌ها بیش از حد اختلاف داشته باشند، سرمایه‌گذاران می‌توانند از اختلاف اسپرد بین ETF و دارایی پایه، اقدام به آربیتراژ کنند.

بازار آتی سکه چیست؟

به طور خلاصه، با وجود تمام مشکلاتی که برای بازار آتی سکه پیش آمده، هنوز هم می‌توان گفت، یکی از بهترین بازارهای سرمایه گذاری است. در این مقاله بیشتر با این بازار آشنا می‌شوید!

بازار آتی سکه چیست؟

احتمالا تا به حال اسم بازار آتی سکه به گوش شما خورده باشد. اما اگر به درستی نمی‌دانید بازار آتی سکه چه نوع بازاری است؟ چگونه می‌توان در آن سرمایه‌گذاری کرد؟ و چه ویژگی‌هایی دارد؟ این مقاله را تا انتها بخوانید.

داستان بازار معاملات آتی از کجا شروع شده است؟

بازار معاملات آتی به زبان ساده یعنی؛ معامله‌ای را با قیمت توافق شده برای زمان آینده انجام می‌دهیم. تاریخچه شروع این‌گونه معاملات به سال 1848 میلادی در شیکاگو و به تولیدکنندگان گندم برمی‌گردد.

این قرارداد حمایتی بود برای تولیدکنندگان که برای محصول خود مشتری تضمینی دست و پا کنند و تضمینی برای خریداران که محصول را به قیمت مناسب بخرند و از افزایش قیمت آن درآینده سود ببرند. در این قرارداد هر دو طرف به نوعی خود را در مقابل شرایط پیش‌بینی نشده آینده بیمه می‌کنند.

معاملات آتی در جهان طرفداران زیادی دارد. زیرا این بازار منافع خریدار و فروشنده کالا را تامین کرده و همچنین فرصت کسب سود را برای نوسان‌گیران فراهم می‌کند.

معافیت مالیاتی و امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی از دیگر دلایل محبوبیت این بازار است. این نوع معامله برای کسانی مثل کشاورزان و تولیدکنندگان موادغذایی که به دنبال ریسک کم هستند، بسیار مناسب است.

مثلاً کشاورز می‌خواهد مطمئن شود که در فصل برداشت، محصول از نوسان قیمت در امان است و کارخانه تولید موادغذایی هم برای بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را بداند.

بازار آتی سکه ایران

از سال خرید و فروش در بازار آتی 1384 نیز معاملات آتی در ایران رسمیت یافت و از همان زمان بازار آتی سکه نیز به وجود آمد. کالای معامله شده در این بازار، سکه بهار آزادی است. در حال حاضر شما می‌توانید با مبلغی در حدود 2 میلیون تومان وارد این بازار شده و طی قراردادی 10 سکه بهار آزادی (طرح جدید) را پیش‌خرید کنید و در آینده تحویل بگیرید.

مزایای فعالیت در بازار آتی سکه

1) مدیریت ریسک آینده

با انجام به ‌موقع خرید و فروش در قراردادهای آتی ارزش دارایی‌ها در قبال نوسانات قیمتی آینده در بازار حفظ می‌شود.

2) استفاده از اهرم مالی

چون مقدار وجه تضمین پرداختی بسیار کمتر از ارزش قرارداد معامله‌شده است، معامله‌گران می‌توانند بازپرداخت یک سپرده کم از نوسانات قیمتی کل ارزش دارایی معامله‌شده استفاده کنند.

3) امکان ایجاد فروش استقراضی

در بازار آتی سکه برای آنکه بتوانید نسبت به فروش قرارداد آتی اقدام کنید، لازم نیست که در زمان انجام قرارداد مالک آن کالا باشید. بلکه می‌توانید نسبت به‌پیش فروش کالا اقدام کرده و در صورت نیاز به تحویل کالا، آن را از بازار نقدی تهیه نمایید. این مزیت برخلاف بازارهای سنتی و نقدی باعث کسب سود در بازارهای نزولی می‌شود.

4) سرعت نقد شوندگی

نقدشوندگی یعنی با چه سرعتی می‌توان یک دارایی یا سهام را به قیمت واقعی در بازار فروخت. هرچه میزان معاملات یک سهم در بازار بیشتر باشد و بیشتر خرید و فروش شود، نقدشوندگی آن بیشتر است.

به بیان دیگر اگر بتوان یک دارایی را با سرعت بالا و بی‌دردسر به وجه نقد تبدیل کرد، نقد شوندگی آن دارایی و قابلیت عرضه و فروش آن در بازار بیشتر است. سرعت نقدشوندگی در بازار آتی سکه بالاست.

نکته مهم : به دلیل استفاده از اهرم مالی و نوسانات بیشتر از بازار نقدی، معاملات با ریسک همراه است. بنابراین حتماً باید قبل از انجام معاملات، شناخت کافی نسبت به این بازار پیدا کنید.

اصطلاحات رایج در بازار آتی سکه

این قیمت‌ها هرروز از ساعت 10 تا 18 در سامانه معاملاتی نمایش داده می‌شود.

هرقرارداد منعقدشده دراین بازار شامل 10 عدد سکه بهارآزادی (طرح جدید) است.

از شروع قرارداد تا آخرین روز معاملات (تقریبا 5 روز قبل ازپایان ماه قرارداد) را دوره قرارداد می‌نامند.

به دوره زمانی می‌گویند که اگریک معامله‌گر با موقعیت تعهدی باز وارد آن شود ملزم به انجام فرایند تحویل است.

از اولین روز کاری پس از آخرین روز معاملات تا پایان قرارداد را تاریخ تحویل می‌نامند.

از یک تا صد میلیون تومان سرمایه دارید؟ این مقاله را بخوانید!

وجه تضمین در بازار آتی سکه

هرکدام از طرفین قرارداد موظف هستند وجهی به نام وجه تضمین را برای انجام معاملات آتی سکه پرداخت نمایند. این وجه تضمین جهت جلوگیری از نقض تعهدات توسط طرفین معامله است. به امتناع از انجام تعهدات اصطلاحاً نکول نیز می‌گویند.

این وجه تضمین در حسابی به نام طرفین قرارداد دریکی از بانک‌های مورد قبول بورس کالا نگهداری می‌شود. دریافت وجه از این حساب مستلزم درخواست انتقال وجه از بورس کالا است. به این حساب «در اختیار بورس کالا» گفته می‌شود.

مقدار این وجه تضمین توسط سازمان بورس کالا مشخص می‌شود و در طول یک دوره معاملاتی ممکن است بارها تغییر کند. در حال حاضر و تا تاریخ نگارش این مقاله، مبلغ این وجه تضمین 7 میلیون و 800 هزار تومان است و با آن می‌توانید تا 10 سکه معامله کنید. الباقی مبلغ را نیز در سررسید تعیین‌شده به قیمت روز پیش‌خرید پرداخت می‌کنید.

مقالات مرتبط برای مطالعه بیشتر شما:

رایگان آموزش ببین، رایگان تحلیل سکه و دلار و ارز دیجیتال ببین!

در دورهمی مجازی کافه پول که هر یکشنبه برگزار می‌شود و تا به حال صدها نفر در آن شرکت کرده‌اند، ثبت نام کنید. هم آموزش‌های درجه یک مالی ببینید و هم به رایگان، تحلیل سکه و دلار و طلا را ببینید و سرمایه گذاری کنید!

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.

درباره عبدالحکیم بایی

من عبدالحکیم بایی تحلیل‌گر و معامله‌گر بازارهای مالی هستم و در این سایت در تلاشم تا با ارائه آموزش‌ها و تحلیل‌هایی به‌روز و کاربردی در زمینه سرمایه‌گذاری، مدیریت و رشد مالی به شما کمک کنم تا درآمد خود را افزایش داده و در مسیر رسیدن به موفقیت و ثروت‌آفرینی قرار بگیرید.

ارتباط با من

(واتس‌اپ و تلگرام)

ما را در رسانه‌های اجتماعی دنبال کنید!

دسترسی سریع

لینک‌های مفید

از این‌که با بازنشر مطالب ‌سایت عبدالحکیم بائی با ذکر منبع به ترویج فرهنگ سرمایه‌گذاری و دانش مالی کمک می‌کنید، از شما سپاسگزارم.

تفاوت اصلی بازار آنی و بازار آتی چیست

بازار اسپات ارز دیجیتال بازاریه که شما میتونید با خرید یک ارز که پیش بینی میکنید رشد داشته باشه و فروش بعد از رشدش سود کسب کنید.

بازار آتی ارز دیجیتال

بازار آتی بازاریه که شما قرار داد ها رو خرید و فروش میکنید .

به زبان ساده تر وقتی که شما پیش بینی میکنید قیمت ارزی قراره بره بالا قرار دادی رو برای خرید اون ارز در آینده با قیمت فعلیش ثبت میکنید.

یا بر عکس پیش بینی میکنید قیمت ارزی قراره بیاد پایین پس قرار دادی رو برای فروش اون ارز با قیمت فعلی ثبت میکنید

و در صورت محقق شدن قرار دادتون سود کسب خواهید کرد

پس تو بازار اسپات شما فقط با روند صعودی یک ارز میتونید سود کسب کنید در صورتی که تو بازار آتی از هر دو جهت میتونید سود کسب کنید

ثبت نام خود را همین حالا ددر بروکر معتبر آلپاری آغاز کنید تا بتوانید با بازار فارکس بیشتر آشنا شید

معاملات ETF آتی بیت کوین چیست؟ نقطه تلاقی بازار سهام و بازار رمز ارزها

ETF آتی بیت کوین یک صندوق قابل معامله در بورس است که به مردم اجازه می‌دهد بدون نیاز به خرید و فروش این ارز، در سود و زیان آن شریک شوند. صندوق‌های قابل معامله در بازار، محصولات مالی قانون‌گذاری شده‌ای هستند که می‌توانند شامل طیف وسیعی از دارایی‌ها باشند و ای تی اف آتی بیت کوین از جمله آنهاست. در این مطلب به معرفی این مفهوم و تفاوت آن با ETF بیت کوین می‌پردازیم.

صندوق قابل معامله آتی بیت کوین، به سرمایه‌گذاران روش دیگری برای کسب سود از حرکات قیمت معاملات آتی بیت کوین پیشنهاد می‌دهد. به جای پیگیری طیف وسیعی از دارایی‌ها، هر سهم ETF آتی بیت کوین، توسط قراردادهای آتی بیت کوین پشتیبانی می‌شود. سرمایه‌گذاران می‌توانند ETF را درست مانند سهام خرید و فروش کنند. اما برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سهام ETF را می‌توان در هر زمانی در ساعات معاملاتی بازار خرید و فروش کرد.

ETF قرارداد آتی بیت کوین چیست؟

معاملات آتی بیت کوین نوعی ابزار معاملاتی مشتقه است که در آن دو طرف برای خرید یا فروش بیت کوین با قیمت از پیش تعیین شده در زمان سررسید، اقدام به معامله می‌کنند. مشتقه یک اصطلاح برای هر قرارداد تجاری است که قیمت دارایی پایه را ردیابی می‌کند.

در حقیقت، معامله‌گر موافقت می‌کند که بیت کوین را بدون توجه به قیمت نهایی، با قیمت خاصی در یک تاریخ خاص خریداری کرده یا بفروشد. تاریخ توافق شده یعنی زمانی که هر دو طرف باید تعهدات خود را انجام دهند که به عنوان تاریخ تسویه قرارداد یا تاریخ سررسید شناخته می‌شود.

هنگامی که قرارداد آتی بیت کوین منقضی می‌شود، هر یک از طرفین برای خرید بیت کوین باید آن را با وثیقه یا تخفیف خریداری کنند (زیرا بعید است که قیمت بیت کوین دقیقا همان قیمتی را داشته باشد که در زمان انعقاد قرارداد در آن قیمت معامله می‌شد). مبلغی که شخص باید بپردازد به قیمت بازار (که به عنوان قیمت لحظه‌ای نیز شناخته می‌شود) و زمان و ارزش هر یک از قراردادهای آتی که در اختیار دارند، بستگی دارد.

در زیر برخی از جزئیات مهمی که باید درباره قراردادهای آتی بیت کوین بدانید ذکر شده است:

• توجه داشته باشید که هر قرارداد دو طرف دارد. اگر شخصی سود کند، طرف دیگر قرارداد متحمل ضرر می‌شود.
• قراردادهای آتی همیشه تاریخ انقضا دارند. سرمایه گذاران ممکن است تصمیم بگیرند که قرارداد خود را قبل از انقضای قرارداد به طرف دیگری بفروشند یا تا زمان انقضا منتظر بمانند تا قراردادها تسویه شوند.
• قیمت قرارداد آتی بیت کوین و قیمت بازار این ارز، بدلیل معاملات تریدرهای فیوچرز، معمولا با هم متفاوت‌اند. اگر افراد بیشتری روی افزایش قیمت بیت کوین شرط بندی کنند، ارزش قرارداد به طور طبیعی بالاتر از قیمت این ارز در بازار خواهد بود. برعکس این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که معامله‌گران بیشتری پیش بینی که قیمت این کوین در آینده کاهش می‌یابد. در بیشتر موارد، قیمت قراردادهای آتی بیت کوین و قیمت بازار آن، با نزدیک شدن به تاریخ سررسید قراردادها همگرا می‌شوند.

ETF آتی بیت کوین چیست؟

ETF حرکات قیمتی دارایی مربوطه را ردیابی می‌کند. این روش به عنوان راهی برای کسب سود از روند قیمت دارایی بدون نیاز به مالکیت فیزیکی آن است. در ای تی اف بیت کوین، معیار ارزیابی سهم، قیمت اسپات بیت کوین است.

قیمت ETF به طور معمول با حرکت قیمت دارایی پایه همبستگی بالایی دارد؛ زیرا در غیر اینصورت اگر قیمت‌ها بیش از حد اختلاف داشته باشند، سرمایه‌گذاران می‌توانند از اختلاف اسپرد بین ETF و دارایی پایه، اقدام به آربیتراژ کنند.

همین امر در مورد ETF بیت کوین نیز صدق می‌کند. یک رویکرد متداول این است که قیمت ETF بیت کوین به قیمت خود خزانه این ارز متصل باشد. تنها کاری که صندوق باید انجام دهد این است که به طور مداوم اطمینان حاصل کند که بیت کوین کافی در اختیار دارد تا بتواند ارزش ETF بیت کوین خود را ارزیابی کند.

در حالی که این رویکرد یکی از موثرترین سیستم‌ها برای ایجاد ETF بیت کوین تلقی می‌شود، به نظر می‌رسد کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده چندان پذیرای ایده ETF بیت کوین با پشتوانه فیزیکی نبوده است. با این حال، رئیس SEC، گری جنسلر (Gary Gensler)، اشاره کرد که ممکن است تصویب ETF آتی بیت کوین، به ویژه که قیمت قراردادهای آتی را ردگیری می‌کند، در بورس تجاری شیکاگو (CME) تایید شود.

بنابراین، ETF آتی بیت کوین دقیقا مانند ای تی اف بیت کوین است؛ اما به جای وابسته بودن به قیمت اسپات بیت کوین به قیمت این دارایی در بازار آتی وابسته است.

در اصل، ارزش صندوق قابل معامله آتی بیت کوین با توجه به حرکات قیمتی آتی بیت کوین محاسبه می‌شود. در مورد ای تی اف آتی بیت کوین، شرکت صادر کننده ETF باید در بازار آتی بیت کوین موقعیت معاملاتی داشته باشد و قیمت ETF را به قراردادهای آتی بیت کوین متصل کند.

تفاوت ETF آتی و صندوق قابل معامله بیت کوین در چیست؟

همانطور که قبلا توضیح داده شد، ارزش ETF بیت کوین توسط بیت کوین واقعی ارزیابی می‌شود، در حالی که ETFهای آتی بیت کوین با مشتقات بیت کوین (قراردادهای آتی) پشتیبانی می‌شوند.

قیمت آتی بیت کوین ممکن است از قیمت لحظه‌ای بیت کوین به دلیل احساسات بازار غالب متفاوت باشد، بنابراین ETFهای آتی بیت کوین نیز ممکن است گاها قیمت بیت کوین را به صورت نادرست ردیابی کنند. در مورد ETF بیت کوین، به دلیل این واقعیت که ETF توسط بیت کوین واقعی پشتیبانی می‌شود، ریسک واگرایی بین قیمت‌ها وجود ندارد.

معایب ای تی اف آتی بیت کوین چیست؟

مهم‌ترین مسئله مربوط به ETFهای آتی بیت کوین، حول و حوش دقت ردیاب‌های قیمت آنهاست. وقتی قیمت آتی بیت کوین بیشتر از قیمت اسپات آن باشد، می‌توان گفت ETF به طور دقیق قیمت BTC را دنبال نمی‌کند. این وضعیت به عنوان کانتانگو (Contango) شناخته می‌شود و برای سرمایه‌گذاراني که دارای ETFهای آتی بیت کوین هستند، مضر است. نقطه مقابل آن عقب افتادگی قیمت (Backwardation) نامیده می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت آتی کمتر از قیمت اسپات باشد.

در سررسید قراردادهای آتی بیت کوین، صندوق صادرکننده ETF آتی بیت کوین باید قراردادها را لغو کند (یعنی تمدید قراردادها با فروش قراردادهای تقریبا منقضی شده و استفاده از درآمد آن برای خرید قراردادهای جدید با تاریخ انقضای بیشتر). در سناریویی که قیمت قراردادهای آتی بیت کوین کمتر از قیمت قرارداد جدید است، درآمد حاصل از فروش قراردادهایی که در حال انقضا هستند، برای خرید همان تعداد قرارداد که در تاریخی در آینده منقضی می‌شود، کافی نخواهد بود. این وضعیت بر عملکرد ETF تاثیر منفی خواهد گذاشت.

جمع بندی

در این مقاله، در مورد ETF آتی بیت کوین و تفاوت آن با صندوق قابل معامله عادی بیت کوین پرداختیم. ETF آتی بیت کوین نوع دیگری از محصولات مالی رگوله شده است که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به طور غیر مستقیم در روند بازار اولین ارز دیجیتال سهیم باشند و از آن کسب درآمد کنند. ویژگی اصلی ای تی اف آتی بیت کوین این است که به جای وابسته بودن به قیمت اسپات BTC به قیمت قراردادهای آتی آن وابسته است.

بازار آتی چیست ؟ (آشنایی با قرارداد و معاملات آتی)

در این مقاله به معرفی و بررسی بازار آتی ، قرارداد آتی و معاملات بازار آتی می پردازیم. قراردادهای آتی یکی از انواع معاملات در بازارهای مالی است که این ابزار مشتقه بر روی سهام، کالاها اجرا می‌شود و از پیچیدگی خاصی برخوردار است.

قرارداد آتی (Future market) چیست؟

قرارداد آتی قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص (سکه طلا، زعفران) را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.

تاریخچه شروع معاملات آتی

در سال 1848 میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آن را بستانند. به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی (Futures) را پایه ‌ریزی کردند بدین معنی که: تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد.

در این راستا، کشاورز از قبل می‌داند که وجه خود را دریافت می‌نماید و خریدار نیز از قیمت کالا باخبر می‌شود. این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است این نوع قراردادها به سرعت رایج گردید و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست‌به‌دست چرخاند.

اگر دلالی احساس می‌کرد، نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می‌فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می‌کرد.

قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت.

امروزه با پیشرفت این قراردادها و اضافه شدن آپشن های جدید شاهد محبوبیت این قراردادها هستیم.

مزیت‌های مهم بازار آتی وجود اهرم در معاملات (یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود معامله کنیم) و دو طرفه بودن بازار (هم از بالا رفتن قیمت می‌توان سود کرد و هم از افت قیمت‌ها) هستند.

اهرم مالی بازار آتی چیست؟

چنانچه می‌دانید از اهرم در مواقعی استفاده می‌شود که می‌خواهیم با وارد کردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ای بسیار بزرگ‌تر به دست ‌آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه گذاری با قابلیت اهرمی هستند، اهرم می‌تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن دهد. همچنین استفاده اشتباه از وضعیت‌های اهرمی می‌تواند منجر به شکست‌های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک پذیری بالاتر و هوش و ذکاوت بالا همواره به دنبال سرمایه گذاری ‌های با اهرم بالاتر هستند.

بازار آتی این اهرم را از طریق سرمایه اولیه برای معامله گران ایجاد کرده است. یعنی با در اختیار داشتن مبلغ یک دهم قرارداد می‌توانند بر روی کل قرارداد سرمایه‌گذاری کنند و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰۰ برابری به حساب آن‌ها منظور گردد.

در معاملات آتی مشتری با واریز مبلغی به عنوان ضمانت نزد بورس کالا اقدام به خرید و یا فروش می‌نماید، در صورت پیش‌بینی درست قیمت، سود مشتری به حسابش واریز و در صورت زیان از مبلغ ضمانت مشتری برداشت و به حساب طرف مقابل واریز می‌گردد.

دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی محصولی را خریداری می‌کنند این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آن‌ها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معامله گران فقط زمانی می‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت‌ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت در حال کاهش است عملاً نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند.

برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی، افراد می‌توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند. یعنی وقتی قیمت افزایش می‌یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند. از طرفی وقتی سرمایه گذاران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به ‌پیش‌فروش سکه کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید همان تعداد سکه می‌کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می‌کنند. این سبب می‌شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت‌ها در هر طرف کسب سود کنید.

وجه تضمین قرارداد آتی چیست؟

در قرارداد آتی به منظور اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان “وجه تضمین اولیه” نزد کارگزار سپرده‌گذاری می‌کنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می‌شود. بر همین اساس مبلغ وجه تضمین اولیه متغیری است که بر اساس فرمول تسویه روزانه قراردادهای آتی در بورس کالا تعیین و اعلام می‌شود، بنابراین با کاهش قیمت‌ها، این مبلغ از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می‌شود و بالعکس.

اساس تعیین قیمت معاملات بازار آتی چگونه است؟

قیمت قرارداد آتی یک کالا در بورس از طریق تعامل نیروهای عرضه و تقاضا در بازار طی یک جلسه معاملاتی به طور شفاف و آزاد تعیین می‌گردد. لازم به ذکر است که انتظارات مشتریان نسبت به شرایط کسب ‌و کار در بازار، تغییرات قیمتی، تعدیلات فصلی و … نیز علاوه بر عوامل عرضه و تقاضای بازار نقش مهمی را در تعیین قیمت ایفا می‌کنند.

همچنین عوامل دیگری مثل شرایط تولید، عرضه محصولات جانبی، وجود محصول نهایی در بازار، در دسترس بودن نیروی کار، میزان موارد مصرف کالای مورد نظر، حمل ‌و نقل، نرخ بهره و هزینه فرصت و سرمایه مشتریان بازار نیز نقش مهمی را در تعیین قیمت‌های آتی ایفاء می‌کنند.

ویژگی کالاهای پذیرفته‌شده در بورس چیست؟

در بورس کالا اقلام مختلف کالایی نظیر فلزات، کالاهای کشاورزی، محصولات صنعتی و معدنی قابل معامله و پذیرش هستند به شرط اینکه استانداردها و شرایط مورد نظر بورس را کسب نمایند. لذا ویژگی اصلی کالاهای بورسی احراز شرایط استاندارد بورس جهت معامله می‌باشد که این شرایط شامل کیفیت کالا، نحوه تحویل، اندازه قراردادها، کارمزدها، جریمه‌ها و … است.

بازار معاملات آتی مکانی معین برای خریداران و فروشندگان است و از طریق سامانه الکترونیکی دارای استاندارد بورس، معاملات آتی صورت می‌گیرد و این معاملات برای همه شرکت‌کنندگان در بازار به یک مفهوم عادلانه عرضه می‌شود.

مسئولیت بورس‌ها ایجاد بازاری عادلانه، با نظم و امنیت معاملاتی است. تمام بورس‌های دنیا توسط مقام ناظر کنترل و اداره می‌شوند. معاملات در بورس‌ها در اتاق پایاپای تسویه و تضمین می‌شوند؛ اتاق پایاپای در برابر خریدار نقش فروشنده و در برابر خرید و فروش در بازار آتی فروشنده نقش خریدار را ایفا می‌کند.

بازار آتی طرفداران زیادی دارد و این محبوبیت و استقبال به خاطر وجود مزیت‌های آن است ازجمله:

• معافیت مالیاتی
• تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
• امکان برداشت یک ‌روزه موجودی از حساب،
• کارمزدهای بسیار پایین
• امکان خرید و فروش نامحدود در هرروز معاملاتی
• واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری
• و …

معاملات طلای سرخ در تالار نقره‌ای

نخستین قرارداد آتی در دنیا به صورت سنتی روی محصولات کشاورزی صورت پذیرفت. در بورس کالای ایران نیز مطالعات گسترده‌ای روی دارایی‌های مختلف جهت پذیرش در قراردادهای آتی انجام ‌شده که یکی از این دارایی‌ها در حوزه محصولات کشاورزی، زعفران است. معاملات زعفران در بورس کالای ایران هم به صورت گواهی سپرده کالایی و هم در بازار فیزیکی به صورت نقد، سلف و نسیه انجام می‌شود. از دیگر مثال‌های قراردادهای آتی قرارداد آتی سکه یا سهام است.

2 روی بازار آتی سکه

شاید این روزها، بسیار بیشتر از قبل، درباره بازار آتی طلا شنیده باشید. برخی به نرخ های آتی اشاره می کنند و بر اساس آن آینده قیمت طلا (سکه تمام) را پیش بینی می کنند. برخی از سودآوری حضور در بازار آتی می گویند و برخی هم توضیح می دهند در بازار آتی ها، شما همیشه می توانید سود کنید؛ فرقی نمی کند که قیمت ها در حال افزایش یا کاهش باشد، در هر حال شما با اتخاذ موقعیت مناسب خرید یا فروش سود خواهید برد. البته روی دیگر بازار آتی هم این است که در اتخاذ هر دو موقعیت خرید و فروش اشتباه کنید و ضرر کنید. خلاصه آن که بازار آتی دو روی متفاوت دارد؛ در روی روشن آن می توانید قابلیت سوددهی بالا را ببینید، از امکان معامله در طول روز لذت ببرید و قدرت تحلیل و پیش بینی خود را تقویت کنید اما در سوی دیگر باید ریسک ها را به جان بخرید و البته فسفر زیادی برای آموختن قواعد بازار آتی که کمی پیچیده است، بسوزانید! در صفحه امروز، سعی می کنیم بخش آخر را برای شما آسان کنیم؛ به همین منظور، ابتدا با ماهیت و تاریخچه قراردادهای آتی آشنا می شویم، درباره بورس معاملات آتی سکه در ایران توضیح می دهیم، چگونگی دریافت کد معاملاتی بورس کالا را مرور می کنیم، قواعد معامله گری و لوازم آن را تشریح و وجوه شرعی قرارداد آتی را به نقل از صاحب نظران بررسی می کنیم و در نهایت توضیح می دهیم که چگونه یک نفر در این بازار، سود یا زیان خواهد کرد.

اهالی کسب و کار از ریسک و نااطمینانی گریزان اند. مثلا یک پالایشگاه دوست ندارد نفت موردنیازش را هر روز به یک قیمت بخرد یا این که یک کشاورز به دنبال یک بازار مطمئن برای فروش محصولاتش است تا بر اساس قیمت آن بازار درباره ترکیب تولید خود تصمیم بگیرد. این دغدغه ها، در طول تاریخ انواع قراردادهای سلف و سلم و بعدا تعهد خرید و فروش را ایجاد کرد که در آن ها همین ریسک پوشش داده می شود؛ یعنی درباره معامله ای در آینده اکنون توافق می شود. این تعهد ممکن است همراه با پرداخت وجه قرارداد یا بدون آن باشد. اما در همه آن ها یک دارایی پایه وجود دارد که در زمانی در آینده (سررسید قرارداد) رد و بدل می شود. بعد از گسترش بورس ها و معاملات کاغذی در نیمه دوم قرن بیستم، بازار آتی ها (Futures)، سلف (forwards)، اختیار معامله (Options) و معاوضات یا تاخت ها (Swaps) به عنوان ابزارهایی برای پوشش ریسک توسعه یافتند. البته فقط پوشش دهندگان ریسک (تولیدکنندگان و تامین کنندگان مواد اولیه) تنها بازیگران این بازار نبودند بلکه به سرعت آربیتراژگران و سفته بازان هم وارد بازار آتی ها شدند؛ یعنی کسانی که برای کسب سود به خرید و فروش قراردادها - تا قبل از سررسید - می پردازند و انگیزه ای برای ماندن در قرارداد تا سررسید و تحویل دارایی پایه ندارند.

بازار آتی سکه در ایران از سال 1387 شروع به کار کرد. ابتدا در خرداد 87 معاملات روی شمش آغاز و بعدا در آذر همان سال بازار آتی روی سکه بهار آزادی ایجاد شد. اکنون تمام معاملات آتی طلا روی سکه طرح جدید انجام می شود. البته در بازار آتی ها همه چیز استاندارد است و شما درباره اندازه قرارداد خرید، پله های قیمتی و. کاملا مختار نیستید، مثلا در بازار آتی نفت، هر قرارداد آتی برای هزار بشکه تعریف می شود کسی نمی تواند یک قرارداد تعهد فروش برای 500 یا 1500 بشکه ایجاد کند. در بازار آتی سکه در ایران نیز هر قرارداد شامل 10 سکه است و افراد می توانند دو یا تعداد بیشتری قرارداد تعهدی بخرند یعنی 10، 20 یا مضارب دیگری از 10 و تعداد دیگری ممکن نیست. پله های قیمتی نیز 500 تومان است یعنی سفارش های خرید و فروش، مضربی از 500 تومان است.

شاید سوال پیش بیاید که با توجه به جدید بودن قرارداد آتی و مشابهت نداشتن آن با قراردادهای سلف و دیگر عقود شرعی، آیا این قرارداد از نظر شرعی جایز است؟ و در چه شرایطی؟ پاسخ را کمیته فقهی بورس اعلام کرده و در شرایط انجام معاملات در بورس کالای ایران لحاظ کرده است. به گفته موسویان، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، چندی پیش در پاسخ به برخی شبهه پراکنی ها در این باره، با بیان این که در فیوچرز (آتی) طلا و سکه اگر پولی پرداخت نشود شبیه قمار است، تصریح کرد: معمولا مقداری از مبلغ حدود 10 درصد و در برخی موارد حدود 20 درصد به عنوان ودیعه یا مارجین پرداخت می شود و بقیه در زمان تسویه کالا در سررسید، یعنی زمانی که می خواهند قرارداد را تسویه کنند، پرداخت می شود. به گزارش سنا، وی سه شرط شرعی بودن آتی سکه را این گونه تشریح کرد:

* اولین قید در قراردادهای آتی اسلامی این است که دارایی پایه باید دارایی واقعی مثل کالاهای فلزی نظیر طلا، نقره، مس، آهن، آلومینیوم و غیره یا کالای کشاورزی مثل جو، ذرت، گندم و غیره یا این که دارایی مالی مشروع همانند سهام، اوراق مشارکت، صکوک اجاره و غیره باشد. اگر دارایی واقعی نباشد همانند اوراق قرضه، شاخص سهام و دیگر شاخص ها، نرخ بهره، این نوع فیوچرز روی دارایی های غیر واقعی باطل است و این اولین شرط بود.

* دارایی باید قابلیت تحویل در سررسید را داشته باشد یعنی در سررسید دو طرف معامله باید قدرت تسویه فیزیکی قرارداد را داشته باشند. ممکن است که در سررسید دو طرف معامله بخواهند تسویه نقدی کنند، اما چون قرارداد فیوچرز براساس فقه اسلامی بر روی قرارداد واقعی می رود، باید احراز شود که دو طرف معامله قابلیت تحویل فیزیکی در زمان مقرر را دارند، براین اساس کارگزار خرید و فروش در بازار آتی باید احراز کند که فروشنده قدرت تحویل در سررسید را دارد.

* براساس سومین شرط باید کل بازار قدرت تحویل را داشته باشد، اگر حجم معاملات بازار از سطحی بالاتر برود و قدرت بر تحویل نبوده باشد، سازمان بورس باید جلوی چنین معامله ای را بگیرد. بنابراین فیوچرز با این قیدها روی کالاها را باید پذیرفت.

در بازار آتی خرید و فروش کالای واقعی تا قبل از سررسید انجام نمی شود. به همین دلیل از اصطلاح خرید و فروش استفاده نمی شود. بلکه مصطلح است که می گویند فرد موقعیت خرید یا موقعیت فروش اتخاذ کرده است. اگر شما موقعیت خرید اتخاذ کنید و این موقعیت را تا سررسید حفظ کنید (به اصطلاح بازار موقعیت خود را نبندید) باید طی روز بعد از معاملات با وجه نقد خود نزد اتاق پایاپای بروید و طبق تعهدی که داده اید، سکه را بخرید و پول را پرداخت کنید. مثلا اگر یک موقعیت باز خرید سکه را تا سررسید حفظ کنید باید 10 عدد سکه را خریداری کنید. قیمت خرید شما قیمت تسویه ای است که طبق یک فرمول (میانگین وزنی 20 دقیقه پایانی معاملات در روز قبل) تعیین شده است. طبق ماده 45 دستورالعمل مربوط، دارندگان "موقعیت تعهدی خرید" در پایان آخرین روز معاملاتی، حداکثر تا ساعت 12 روز کاری بعد از آخرین روز معاملاتی باید کل وجه دارایی تعهد شده "قرارداد آتی" بر حسب "قیمت تسویه روزانه" آخرین روز معاملاتی را به حساب "اتاق پایاپای" واریز و فیش واریزی را توسط کارگزار مربوط به "اتاق پایاپای" ارائه کنند. اگر هم موقعیت فروش خود را حفظ کرده باشید باید در سررسید کالا را تحویل یا قبض انبار مربوط را به اتاق پایاپای تحویل دهید و وجه خود ا دریافت کنید.

گفتیم که در بازار آتی، خبری از رد و بدل شدن اصل دارایی (دارایی پایه که در این جا طلاست، نیست) بلکه فقط تعهدات خرید و فروش (تعهد خرید یا فروش در سررسید) خرید و فروش می شود. از این رو نیازی به پرداخت قیمت دارایی هم نیست بلکه تنها کافی است وجهی را بابت تعهد خرید/فروش یا همان وجه تضمین نزد یک حساب در اختیار کارگزار خود قرار دهید. مثلا هم اکنون مجموع وجوه تضمین اولیه و اضافی پنج میلیون و 400 هزار تومان است که باید نزد کارگزار سپرده گذاری شود. شما با این میزان وجه در حساب خود می توانید یک قرارداد آتی بخرید یا بفروشید که ارزش دارایی پایه آن - با قیمت این روزها- حدود 18 میلیون تومان است. البته این وجه ثابت نیست بلکه در جریان معاملات کم و زیاد می شود که نشان دهنده سود و زیان شماست.

شما بعد از مراجعه به کارگزاری (بخش بعدی را بخوانید) و دریافت کد معاملاتی، می توانید وارد سامانه معاملات شوید. وجوه تضمین را هم نزد کارگزار قرار داده اید. حالا می توانید به میزان وجوه تضمین موجود خود خرید و فروش انجام دهید. اگر موقعیت خرید اتخاذ کنید و قیمت بالا برود، شما سود خواهید کرد و اگر موقعیت فروش اتخاذ کنید و قیمت کاهش یابد باز هم سود می کنید و در انتهای روز به اندازه تفاوت قیمت پیشنهادی شما با قیمت تسویه به حساب شما اضافه می شود. در صورت عکس، شما متضرر خواهید شد. یعنی اگر موقعیت خرید اتخاذ کنید و قیمت افزایش یابد یا موقعیت فروش بگیرید و قیمت کاهش یابد، شما متضرر می شوید و به اندازه تفاوت از حساب شما کسر می شود. همه این محاسبات با قیمت تسویه انجام می شود.

اگر حجم معاملات در 30 دقیقه پایانی به اندازه کافی (حدود 20 درصد کل معاملات روز) باشد، قیمت تسویه بر اساس میانگین وزنی نیم ساعت پایانی معاملات محاسبه می شود. اگر معاملات دقایق پایانی کم باشد یک ساعت پایانی مدنظر خواهد بود. مثلا فرض کنید که در نیم ساعت پایانی 10 قرارداد به ارزش هر سکه 1.8 میلیون، 10 قرارداد به ارزش هر سکه 1.85 میلیون و 20 قرارداد به ارزش 1.79 میلیون انجام شود. فرض می کنیم که این 40 قرارداد از 20 درصد حداقل معاملات کل روز کمتر نباشد. در این حالت قیمت تسویه 1.8075 یا یک میلیون و 807 هزار و 500 تومان خواهد بود.

در مثال فوق فرض کنید که شما در طول روز اقدام به اتخاذ یک موقعیت خرید به قیمت 1.8 میلیون تومان کرده اید و قیمت تسویه 1.8075 میلیون تومان شده است. در این حالت شما به اندازه هفت هزار و 500 تومان به ازای هر سکه سود می برید. البته شما به ازای اخذ هر موقعیت خرید یا فروش باید سه هزار تومان هم کارمزد پرداخت کنید که از این سود کم می شود. اما اگر در قیمتی پایین تر از قیمت تسویه یعنی 1.8075 خرید کرده باشید متضرر خواهید شد و در پایان روز از حساب شما کسر می شود. اما درباره تعهد فروش موضوع برعکس است. اگر به قیمتی کمتر از قیمت تسویه موقعیت فروش اخذ کنید سود می برید و اگر با قیمت بیشتر تعهد فروش بگیرید ضرر می کنید. البته این به شرط انجام معامله است یعنی قیمت پیشنهادی خرید/فروش شما با یک پیشنهاد فروش/خرید از نظر قیمت تطبیق یابد. تصویر زیر نحوه ثبت موقعیت را نشان می دهد.

ممکن است در طول چند روز فردی متحمل ضرر و به مرور از حسابش کم شود. در این فرایند چنانچه وجه تضمین شما از مقدار مشخصی پایین تر بیاید، شما مارجین کال می شوید و سپرده گذار از شما می خواهد که وجه تضمین خود را نزد سپرده گذار افزایش دهید تا بتوانید معامله انجام دهید. اما اگر سود کرده باشید و وجوه شما افزایش یابد طبیعتا نیازی به این موضوع نیست و در زمان مناسب می توانید وجه خود را برداشت کنید.