پیش بینی بورس ایران در دوران انتخابات ریاست جمهوری / آیا معاملات متعادل و سبز می شوند؟
مشخص شدن تکلیف کاندیداها و روند انتخاباتی ایران و ورود آرام عده ای به چرخه ای معاملات و باز شدن عده ای از سهم ها کوچک با درصد منفی های بسیار بالا خودش حکایت از اصلاح عمیق در کلیت بازار دارد و باید بعد از این اصلاح عمیق بیشتر نمادها سبز و صف خرید شوند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، در پایان هفته گذشته شاخص کل به یک میلیون و ۱۰۹ هزار واحد رسید و شرایط عرضه و تقاضا تا حدودی در چند روز معاملاتی گذشته بهبود یافت و به نظر می رسد شاخص کل تحت تاثیر روشن شدن فضای انتخابات، گزارش های ماهانه شرکت ها و اصلاح جدی روزهای ابتدایی هفته اخیر قرار داشته و در بهبود تقاضا موثر بوده، اما در مجموع حجم محدود معاملات، تراز منفی سهامداران حقیقی و حفظ صفوف فروش در تعداد زیادی از نمادهای کوچک نشان می‌دهد که حال و روز بازار چندان مساعد نیست.
به طور کلی رشد شاخص کل بورس در روزهای پایانی هفته گذشته تحت تاثیر افزایش ارزش ۵۰ شرکت برتر بورس و بانک ها بود که رشدی نزدیک به نیم درصد را در روز آخر ثبت کردند و بیشترین افت را مرهون کاهش ارزش بیش از یک درصدی ماشین آلات و بیش از نیم درصدی گروه حمل و نقل بوده است.
از این رو می توان گفت همچنان بورس ایران نیازمند تزریق پول، رفع ابهام درباره برخی صنایع، تغییر رفتار حقوقی‌ها، رفع گره معاملاتی و . است؛ اگرچه در هفته های گذشته نمادهای کوچک با منفی های سنگین باز شدند اما از نظر بنیادی اعتقاد به ارزنده بودن طیف وسیعی از نمادها وجود ندارد و چنانچه مشکلات موجود برطرف نشود، رشد قیمتها موقت و معطوف به چند نماد خاص خواهد بود.
وضعیت گروه های صنعتی در بورس
در روزهای پایانی هفته گذشته در سهم هایی از پتروشیمی ها، سیمانی ها، فلزاتی و پالایشی ها حجم معاملاتشان بیشتر شده و اکثراً در محدوده های مثبت و صف خرید معامله می شوند نشان از ورود آرام عده ای به چرخه ای معاملات است و باید شاهد جمع شدن صفوف فروش در کلیت بازار باشیم؛ البته نباید انتظار داشت همه نمادها در یکی دور روز آینده جمع و جور شوند ولی این حرکت می تواند در طول پنج تا ده روز آینده انجام شود و کلیت بازار متعادل و سبز شود. سهم هایی هم که با درصد بسیار بالای منفی باز می شوند خودش حکایت از اصلاح عمیق در کلیت بازار دارد و باید بعد از این اصلاح عمیق اکثرا سبز و صف خرید شوند. به هر حال امسال قرینه پارسال در بورس، کسانی که دوام میآوردند سودهای خوبی را خواهند کرد، سهم های شاخص ساز هم بسیار اصلاح خوبی داشتند که همین موضوع هم میتواند برگشت خوبی را به بازار تحمیل کند. در کل انتظار روند صعودی از بازار خواهیم داشت.
در روزهای پایانی هفته افت قیمتها در بازارهای جهانی را هم داشتیم اما عامل وضعیت فعلی نمی‌تواند نوسانات منفی کامودیتی‌ها باشد، چراکه دلیل ریزش این روزها اعتماد از دست رفته و سیاست‌زدگی بازار است، هرچند از لحاظ سیاسی تقریبا تکلیف رییس جمهور با اختلاف بالا مشخص شده پس باید آرامشی در روزهای آینده وارد بازار خواهد شد و شواهد حکایت از این دارد که گفتمان مسئله هسته ای هم ادامه دارد.
وضعیت تکنیکال شاخص کل بورس
به لحاظ تکنیکی پس اینکه حمایت یک میلیون و ۱۳۰ هزار واحدی از دست رفت، شاخص کل در محدوده بین یک میلیون و ۴۰ هزار واحدی تا کف قبلی بازی خواهد داشت و نمی توان انتظار داشت که بازار به یکبار روند شارپی را آغاز کند، چراکه ارزش بازار بورس روزهای اخیر با احتساب دلار ۲۳ هزار تومانی به ارزش ۱۹۲.۶ میلیارد دلاری رسیده و با توجه به اینکه بازار سرمایه در یکسال اخیر واکنش بسیاری محکمی به محدوده ۱۸۰تا۱۹۰ میلیارد دلار داشته است. در واقع افت بیش از ده درصدی ارزش بازار بورس از منظر دلاری بسیار سخت است. از این رو احتمال مثبت شدن برخی سهام بزرگ در روز کاری آینده و متعادل شدن آنها بسیار زیاد است.
به نظر می رسد که این دور نزولی، آخرین دور سنگین فروش سهام شاخص ساز خواهد بود. این به معنای تبدیل و تغییر روند نیست، مگر آنکه بقیه سهام کوچک و سهام متوسط جمع آوری و متعادل شوند، اما این سیگنال می تواند شاهدی بر فروکش کردن فشار عرضه در سهام باشد.
در این مقطع زمانی هر چقدر به سمت جلو حرکت می‌کنیم ضرب دست فروشند‌ها ضعیف‌تر می‌شود. دلیل این موضوع نزدیک بودن شاخص به سطح مهم حمایتی یک میلیون و ۵۰ هزار واحدی است. از این رو پیش بینی می شود که هر چه سریعتر و البته به شکل ضربتی فرآیند متعادل‌سازی آغاز شود و برای هفته پیش رو احتمالا سر و شکل بازار بهتر باشد اما این رویداد تضمینی برای تکرار نشدن تحولات روزهای گذشته نیست !
کاهش بیش از ۴ میلیونی سهام عدالت در دو ماه
بر اساس گزارش‌ها، ارزش واقعی برگه های یک میلیون تومانی سهام عدالت از ۲۰ اسفندماه سال گذشته تا و هفتم ماه جاری، بیش از چهار میلیون تومان کاهش داشته است. بر این اساس ارزش واقعی سهام عدالت با ارزش اولیه ۵۰۰ هزار تومان در روز ۷ خرداد ماه سال جاری، حدود ۷ میلیون تومان و ارزش واقعی سهام عدالت با ارزش اولیه یک میلیون تومانی در همان روز، حدود ۱۴ میلیون تومان بوده است.
آغاز بازار بورس ۱۹ اسفند / بازار همچنان سبز است
در آغاز معاملات بازار بورس ۱۹ اسفند همچنان نمادهای شاخص‌ساز در رنج مثبت دادوستد می‌شوند و شاخص کل رو به رشد قرار دارد.
به گزارش اخبار بورس، به نقل از پایگاه خبری تجارت نیوز، در آغاز بازار بورس ۱۹ اسفند شاهد تکرار روند دو روز گذشته هستیم؛ به نحوی که شاخص کل تنها در ۲۰ دقیقه ابتدایی معاملات امروز، ۱۱ هزار واحد افزایش پیدا دو گروه سبز بورس کرد. شاخص هم‌وزن نیز وضعیت مثبتی دارد و تا این لحظه ۷۴۵ واحد رشد را نشان می‌دهد.
فولاد، شپنا و فملی نمادهایی هستند که با پیش‌تازی خود، تا این لحظه بیشترین تأثیر را در مثبت کردن شاخص کل آغاز بازار بورس ۱۹ اسفند داشته‌اند.
با این که از ابتدای شروع روند مثبت روزهای گذشته، کارشناسان پیش‌بینی‌ِ عدم تداوم روند مثبت بازار را داشتند اما امروز شاهد بودیم که بازار سهام برای سومین روز متوالی روند مثبت خود را تکرار کرد و همچنان در مدار افزایشی حرکت می‌کند. به نظر می‌رسد فعلاً حمایت‌های صورت گرفته از بازار سهام کارساز بوده است اما همچنان اکثریت صاحب‌نظران روند مثبت فعلی را مقطعی می‌دانند و بر حاکمیت فاکتورهای منفی‌ساز وضعیت بازار تأکید دارند و روند رشدی فعلی را بلندمدت یا حتی میان‌مدت نمی‌دانند. با این وجود کارشناسان معتقدند بازار این هفته را با همین روند فعلی به پایان می‌رساند.
همچنین امروز ثبت سفارش عرضه اولیه حآفرین صورت می‌گیرد. عرضه اولیه حآفرین که فردا انجام خواهد شد، نگرانی بعضی از فعالان بازار را در پی داشته است که مسئله‌ی کمبود نقدینگی و نامناسب بودن عرضه اولیه در شرایط فعلی را مطرح کرده‌اند.
آغاز بورس سبز در شهریور 99!
به گزارش تیتربرتر؛ با وجود جو هراسانی که بر بازار سهام سایه افکنده است اما به نظر می‌رسد معاملات روز سه‌شنبه بورس در شرایط امیدوارکننده‌تری انجام شود.
آخرین وضعیت بورس در 4 شهریور 99
آخرین وضعیت بورس در 4 شهریور 99
در مرحله پیش‌گشایش بازار سهام روز سه‌شنبه، همچنان تعداد نمادهایی که تشکیل صف فروش داده‌اند بیشتر از نمادهای پرمتقاضی است اما تشکیل صف خرید در برخی نمادهای شاخص‌ساز نظیر فولاد و فملی این احتمال را به وجود آورده که بازار نسبت به روزهای گذشته متعادل‌تر بازگشایی شود.
آخرین وضعیت بورس در 4 شهریور 99
آخرین وضعیت بورس در 4 شهریور 99
براین اساس، نمادهای ثبهساز، امین، فملی، فخوز، وتجارت، ولپارس و وبصادر با بیشترین حجم در صف خرید و در مقابل نمادهای وملی، شستا ، سیتا، تشاهد، خودرو، خگستر و خبهمن با دو گروه سبز بورس دو گروه سبز بورس بیشترین حجم در صف فروش قرار دارند.
گفتنی است، با توجه به اینکه حجم صف خرید سهام از استقبال بیشتری از سوی سرمایه گذاران بورسی برخوردار است و با نظر به اینکه شاخص بورس در سه روز گذشته روندی نزولی داشته است احتمال این وجود دارد که روند بازار در جریان معاملات امروز به تعادل کشیده شود.
پیش بینی وضعیت بورس در شهریور
پیش بینی وضعیت بورس در شهریور
قرار است که با هماهنگی متولیان بازار، روزانه ۱۰ هزار میلیارد تومان برای جمع‌آوری صف‌های فروش اختصاص یابد تا از ریزش شاخص بورس جلوگیری شود. این فرآیند تزریق نقدینگی به مدت ۱۰ جلسه معاملاتی ادامه خواهد یافت.
این اقدام سیاستگذار اما با واکنش های متفاوتی همراه شده است؛ گروهی از فعالان و ذینفعان بازار سرمایه این اقدام دولت را سیاستی مطلوب برای برقراری تعادل در بورس تهران ارزیابی می کنند. اما در مقابل گروهی نیز مخالف چنین تصمیمی هستند و آن را نوعی مداخله در سازوکار بازار می‌دانند که در بهترین حالت به تعادل موقت و مصنوعی قیمتها خواهد انجامید.
اصلی ترین بازندگان بورس 99
شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال تا ۱۹ مرداد ۹۹ که در قله تاریخی قرار گرفت، میانگین روزانه ۵/ ۱درصد سود مرکب از آن بورس‌بازان کرد. طی ۱۱ روز معاملاتی اخیر اما همزمان با افت ۲/ ۲۲درصدی شاخص کل، زیان روزانه معامله‌گران به ۳/ ۲ درصد رسید. در شرایط فعلی اما شاهد حمایت دستوری بازیگران حقوقی از سهام شاخص‌ساز هستیم که شاید در هیج‌جای دنیا مشاهده نشود. اما کدام صنایع در این بازه زمانی بیشترین افت را تجربه کردند؟ سهامداران کدام شرکتها بیشترین زیان را متحمل شدند؟ کدام سهام در مقابل ریزش دسته‌جمعی بازار مقاومت کردند؟
حقوقی ها حمایت می شوند؟
در بحبوحه ریزش قیمت سهام خبر رسید به بازیگران حقوقی دستور داده شده به حمایت از سهام شاخص‌ساز بپردازند و حتی لیستی در این خصوص روی خط مراجع خبری رفت. در چهار روز معاملاتی گذشته نیز شاهد حمایت گسترده سهامداران حقوقی از قیمت سهم‌ها هستیم. حمایتی که البته این‌بار نه به دو گروه سبز بورس میل این دسته از بازیگران سهام، بلکه به دستور سیاستگذار واقع شد.
به‌طوری که خالص خرید بورس‌بازان حقوقی طی ۴ جلسه معاملاتی هفته جاری تنها در بورس تهران به ۱۱هزار و ۷۵۰ میلیارد تومان رسید که در تاریخ این بازار بی‌سابقه بود. اما با این حال چنین اقدامی منجر به از بین رفتن صف‌های فروش سهام نشد. در همین راستا به‌نظر می‌رسد حمایت این‌گونه حقوقی‌ها هرچقدر هم که پر قدرت باشد نمی‌تواند حجم پرفشار نقدینگی را که در یک سال اخیر وارد بازار سهام شده مهار کند. در همین راستا به نظر می‌رسد چنین اقداماتی تنها موجب آسیب به اعتماد سهامداران خرد به بورس تهران شده است.
اصلی ترین بازندگان بورس 99
حمایت سهامداران حقوقی از قیمت برخی از سهم‌ها در تمام دنیا امری رایج است. این دسته از معامله‌گران به دلیل پرتفوی‌های با ارزش و بزرگی که دارند گاهی اوقات در هنگام نزول قیمت یک سهم اقدام به خرید و حمایت از قیمت آن می‌کنند تا ارزش پرتفوی خودشان افت چندانی را تجربه نکند. به عبارت دیگر سهامدار حقوقی هم مانند بقیه سرمایه‌گذاران به فکر حداکثر کردن سود خود است. اما به نظر می‌رسد وظیفه این دسته از سهامداران در بورس تهران تغییر کرده است. به عبارت دیگر با مشاهده رفتار حقوقی‌ها در روزهای منفی بازار سهام به نظر می‌رسد وظیفه آنها محدود به حمایت از شاخص کل شده است.
این رفتار موجب ارسال سیگنال‌های غلطی به سهامداران می‌شود، به‌طوری که در شرایط منطقی، اولین پیام مثبت خرید حقوقی‌ها این است که سهام خریداری شده میتواند آینده مثبتی برای سرمایه‌گذاری داشته باشد. در عین حال سهامداران حقوقی می‌توانند مخابره‌کننده نوع آموزش صحیح سرمایه‌گذاری به بازار باشند. به عبارتی معاملات سهامداران حقوقی میتواند آموزشی برای بورس‌بازان تازه‌وارد بازار سهام باشد، اما خرید دستوری سهام توسط حقوقی‌ها در بورس تهران موجب از بین رفتن این پیام‌های مثبت و از بین رفتن اعتماد سهامداران به این دسته از بازیگران سهام می‌شود.
در همین راستا چنین رفتاری میتواند موجب شود معامله‌گران خرد در خرید سهام به جای توجه به ریسک سرمایه‌گذاری خود به دنبال سهمی باشند که در صورت افت قیمت، حقوقی‌ها ناجی آن شوند. به عبارت دیگر روش کنونی خرید دستوری سهام توسط بورس‌بازان حقوقی موجب می‌شود معامله‌گران حقیقی بی‌توجه از ریسک سهم خریداری شده انتظار سود بالایی داشته باشد.
عملکرد بورس در شش ماه اول سال 99
شاخص کل بورس تهران میانه مردادماه بود که توانست مرز حساس ۲ میلیون واحد را فتح کند. نماگر سهام در این مرز برای چند روز معاملاتی نوسان کرد اما پس از آن به سبب برخی دلایل واقعی و کاذب، نزول دماسنج بورس تهران آغاز و در ۱۱ روز معاملاتی گذشته بیش از ۲۲ درصد از ارتفاع شاخص سهام کاسته شد. اما در این بازه زمانی از ۴۲۳ نماد فعال بورسی و فرابورسی، ۳۵ نماد معادل ۸۹ درصد همسو با شاخص کل بازار روندی نزولی را در پیش گرفتند و در مقابل شاهد رشد قیمت سهام ۴۷ بنگاه اقتصادی بودند.
۱۵۳ سهم اما نزولی بیشتر از شاخص کل را متحمل شدند. در این میان سهام شرکت بیمه نوین با بیشترین افت قیمت به میزان ۷/ ۵۷ درصد مواجه شد. سرمایه‌گذاری بوعلی دیگر شرکتی بود که در ۱۱ روز معاملاتی اخیر ۲/ ۵۶ درصد منفی شد. بیمه کوثر نیز در این بازه زمانی زیانی ۵/ ۵۳ درصدی به سهامداران خود تحمیل کرد. در میان سهام بنیادی و کالامحور بازار نیز بیشترین افت قیمت از آن نماد معاملاتی پالایش نفت تهران به میزان ۲/ ۳۴ درصد شد.
«شستا» نیز در این مدت شاهد کاهش ۹/ ۳۳ درصدی قیمت بود. ضمن آنکه شاهد ریزش ۳/ ۳۳ درصدی قیمت سهام پالایش نفت اصفهان بودیم. در آن‌سوی بازار سهامی نیز بودند که در مقابل موج منفی ایجاد شده در بازار مقاومت کردند و نه تنها تن به افت ندادند بلکه مسیری صعودی را طی کردند. در این خصوص بدون در نظر گرفتن سهام تازه‌وارد، «ولغدر» با بیشترین رشد قیمت به میزان ۸/ ۲۷ درصد همراه شد.
«سنیر» نیز در ۱۱ روز معاملاتی گذشته دو گروه سبز بورس شاهد رشد ۶/ ۲۷ درصد قیمت سهام خود بود. در میان صنایع فعال بورسی نیز گروه چند رشته‌ای صنعتی با محوریت « شستا » شاهد بیشترین افت میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود به میزان ۸/ ۳۲ درصد بود. پالایشی‌ها نیز در این دو گروه سبز بورس بازه زمانی با افت ۸/ ۳۱ درصدی مواجه شدند. اما دو گروه نیز خلاف مسیر بازار با رشد قیمت همراه شدند. در این خصوص می‌توان به گروه منسوجات و زغال‌سنگ اشاره کرد که به ترتیب شاهد افزایش ۶/ ۵ و ۳/ ۴ درصدی شاخص صنعت خود بودند.
تداوم فروش حقیقی در روز سبز بورس
شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران روز یکشنبه برای دومین بار طی دو هفته اخیر مثبت شد.به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد؛ در حالی دیروز دو گروه سبز بورس شاهد آب شدن نسبی یخ طرف تقاضا در بازار سهام بودیم که همچنان سهامداران خرد دست از فروش برنداشتند. در حالی دماسنج بازار روز گذشته با افزایش ۵۸۶۰ واحدی همراه شد که شاخص کل هم‌وزن افتی معادل ۹۲ واحد را به ثبت رساند. هر چند به مدد غالبا رشد بزرگان بورس شاخص‌کل توانست کمی تغییر فاز را تجربه کند اما در عین حال همچنان اصرار بر عرضه از سوی معامله‌گران حقیقی بازار سهام دیده می‌شود. در عین حال تصویب بسته محرک مالی ۱۹۰۰ میلیارد دلاری در مجلس آمریکا میتواند عمده دلیل رشد دیروز صادرات محور‌ها در بازار سهام محسوب شود.
در واقع این رویداد میتواند چشم‌انداز کالاهای اساسی در جهان را مثبت‌تر از گذشته کند و بدین ترتیب شرایط برای افزایش دو گروه سبز بورس دو گروه سبز بورس قیمتی صنایع و شرکت‌های وابسته داخلی نیز نسبت به گذشته به مراتب بیشتر خواهد شد. با اینکه شاهد تغییری در رویه جریان قانون‌گذاری بازار سرمایه نیستیم و در همچنان بر همان پاشنه غیر‌کارشناسانه تصمیم‌گیران بورسی (تعیین محدودیت بیشتر در دامنه نوسان) می‌چرخد اما نماد معاملاتی برخی از شرکتها مثبت شده‌اند. به طور معمول در چنین شرایطی ایجاد جذابیت قیمتی منجر به تزریق نقدینگی از سوی معامله‌گران به شرکت‌های غالبا ارزنده می‌شود، اما بررسی روند دادوستد‌ها و نگاهی بر آمار تغییر مالکیت صنایع بورسی در ۱۷ اسفند ماه حکایت از آن دارد که سطح ارزندگی قیمت فقط برای سرمایه‌گذاران حقوقی بازار حائز اهمیت بوده است و سایر فعالان واکنش خاصی به این رویداد نشان نداده‌اند.
چشم‌انداز مبهم ۱۴۰۰
با اینکه ۷ روز کاری تا پایان سال جاری بیشتر زمان باقی نمانده است و متولی بورس هم تصمیمی بر عقبگرد از سیاست غیر‌کارشناسی خود ندارد احتمالا روند فرسایشی بازار تا آخرین روز معاملاتی تداوم پیدا کند. در حال حاضر سیاستی که تهدید بزرگی برای سرمایه سهامداران محسوب می‌شود و در بورس‌های بزرگ دنیا مرسوم نیست همین ابتکار عمل و نوآوری تصمیم‌گیران در ایجاد قوانین روزمره است. با این وجود عزمی بر تعیین و حداقل ابلاغ سیاست‌های جدید از نخستین روز کاری معاملاتی در سال ۱۴۰۰ وجود ندارد و اکنون رفتار مدیران بورسی به شکلی است که تداعی‌کننده تداوم قانون‌گذاری خلق‌الساعه در سال آتی برای سرمایه‌گذاران خواهد بود.
رد پای سیاستگذار
دیروز خالص خرید حقیقی‌ها به ۵ گروه خلاصه شد که در صدر آن دو گروه مواد دارویی و فرآورده‌های نفتی درخشیدند. در نقطه مقابل نیز حقوقی‌ها رو به خرید کانه فلزی، بانک‌ها، فلزات اساسی،خرده‌فروشی و مواردی از این قبیل آوردند. بدین ترتیب در جریان بازار روز یکشنبه شاهد تغییر مالکیت ۶۷۵ میلیارد تومانی از پرتفوی سهامداران خرد به سبد سرمایه‌گذاری حقوقی‌ها بودیم. از طرفی بررسی روند حرکتی صندوق پالایشی یکم نشان می‌دهد که ارزش این صندوق سرمایه‌گذاری با اینکه در معاملات روز یکشنبه با افزایش همراه شد اما همچنان در ارقامی کمتر از محدوده خرید قرار گرفته است. بر این اساس روند فرسایشی بازار در حالی تداوم پیدا کرده است که فرازو نشیب‌های اینچنینی تاثیری در کلیت فضای معاملاتی بازار نخواهد داشت، هر چند در چنین شرایطی فضا برای نوسان‌گیری عده‌ای عمدتا برخوردار از نقدینگی بالا فراهم می‌شود اما اکثریت سرمایه‌گذاران همانند چند وقت اخیر سبز شدن شاخص را فرصتی برای فروش تلقی می‌کنند. پاسخ به چرایی سر زدن این قبیل رفتارها از سوی سرمایه‌گذاران خرد نیز در رد پای سیاستگذار بورس به وضوح قابل مشاهده است.
روایت آماری
در معاملات بورس از ۳۴۷ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۴/ ۱۶ درصد نمادها مثبت و ۶۴ درصد نمادها منفی بود. ۱۲ نماد (۵/ ۳ درصد) صف خرید به ارزش ۶۴ میلیارد تومان و ۲۴۲ نماد (۷۰ درصد) صف فروش به ارزش ۲۷۱۴ میلیارد تومان تشکیل دادند.
ذینفعان سازمان چه کسانی هستند؟ تئوری ذینفعان و تحلیل گروه های ذی نفع
اصطلاح Stakeholder یا ذی نفع یک اصطلاح تازه نیست و قرن‌هاست که در رشته‌های مختلف (از جمله حقوق، استراتژی و اخلاق کسب و کار) به‌کار می‌رود.
البته با توجه به اینکه کسب و کارها، معمولاً ذینفعان متعدد و متنوع دارند، در استراتژی معمولاً به جای ذینفع، اصطلاحِ گروه های ذینفع (Stakeholder Groups) را می‌خوانیم و می‌شنویم.
در دوران معاصر، زمانی به صورت جدی به مفهوم ذی نفع و گروه های ذی نفع در بحث استراتژی توجه شد که ادوارد فریمن در سال ۱۹۸۴ کتاب خود را با عنوان مدیریت استراتژیک با نگاه به ذی نفعان منتشر کرد (+).دو گروه سبز بورس
او بعدها با همکاری افراد هم‌فکر خود، مقالات و کتاب‌های متعدد دیگری نیز در این زمینه منتشر کرد که تئوری ذینفعان (Stakeholder Theory) یکی از آن‌هاست.
فریمن ادعا نکرده که نخستین کسی است که مفهوم ذی نفع و مدیریت ذی نفعان را مطرح می‌کند. اتفاقاً او در بخش‌های مختلف کتابش، همواره کوشیده است که به کارهای قبل از خودش ارجاع داده و آنها را معرفی کند.
اما به هر حال، به علت اینکه او زحمت زیادی برای گردآوری مباحث مطرح شده‌ی قبلی در این زمینه کشیده، و خودش نیز، نکات و دیدگاه‌های بسیاری را به بحث ذی نفع و ذی نفعان افزوده است، امروزه هر جا موضوع گفتگو ذینفعان و گروه‌های ذینفع باشد، حتماً بحث را با اشاره به ادوارد فریمن و کتاب نظریه ذینفعان آغاز می‌کنند.
در این درس به نکات زیر می‌پردازیم:
تعریف ذینفع چیست و به چه کسی ذینفع می‌گویند؟
فریمن و همکارانش در مقدمه‌ی کتاب Stakeholder Theory خود (سال ۲۰۱۰) ذینفع را به صورت زیر تعریف می‌کنند (+):
ذی نفع یعنی افراد و گروه‌هایی که به نوعی در موفقیت یا شکست یک کسب و کار، سهیم هستند.
تعریف‌های دیگر هم کمابیش مشابه هستند. مثلاً به این تعریف در کتاب مدیریت استراتژیک روترمایر توجه کنید (البته این تعریف از نسخه‌ی ۱۹۸۴ حرف‌های خودِ فریمن اقتباس شده است):
ذی نفعان، افراد و گروه‌ها و سازمان‌هایی هستند که روی اقدام‌های یک بنگاه اقتصادی تأثیر می‌گذارند یا اینکه اقدام‌های بنگاه اقتصادی روی آنها تأثیر می‌گذارد.
در کنار این دو توضیح، تعریف هیت و ایرلند (که کتاب استراتژی‌شان بسیار معروف است) میتواند برای ما مفیدتر باشد. چون در آن‌جا ذی نفع به شکلی تعریف شده که می‌توان گفت خلاصه‌ی تمام درس حاضر در آن تعریف گنجانده شده است (+):
ذی نفعان، افراد و گروه‌ها و سازمان‌هایی هستند که می‌توانند روی چشم انداز و مأموریت یک بنگاه اقتصادی تأثیر بگذارند. همچنین دستاوردها و خروجی‌های استراتژیک بنگاه، روی آنها تأثیر می‌گذارد. ضمناً می‌توانند در زمینه‌ی عملکرد بنگاه، انتظارها و ادعاهایی داشته باشند و این انتظارات را [به وسیله‌ی اهرم‌های مختلفی که در اختیار دارند] اعمال کنند.
به عنوان یک مثالِ به یادماندنی، به خاطر داشته باشید که یکی از مهم‌ترین مجموعه‌هایی که باید در فهرست ذینفعان یک کارخانه‌ی پلاستیک‌سازی ذکر شود، طبیعت است. چون طبیعت، از چنین کارخانه‌ای اثر می‌پذیرد.
توجه به ذی نفعان سازمان به چه علت اهمیت دارد؟
اکنون که تعریف ذی نفع را خواندید، ممکن است چنین سوال‌هایی را از خود بپرسید:
- چرا تا این حد بر روی بحث ذی نفعان سازمان تأکید می‌شود؟
- چرا اغلب کتاب‌های استراتژی، این موضوع را در قالب یکی از سرفصل‌های خود مطرح می‌کنند؟
- مگر تا همین چند دهه پیش که این بحث رواج نداشت، مدیریت استراتژیک کسب و کارها با مشکل مواجه بود؟
مسئله این‌جاست که چند دهه قبل که بحث ذینفعان تا این حد جدی نبود، شرایط صنعت و اقتصاد هم تفاوت داشت و مدیریت یک کسب و کار به اندازه‌ی امروز، پیچیده نبود.
فشار رقابتی در دهه‌های اخیر، بسیار بیشتر شده و امکانات تولید، به شکلی گسترده و فراگیر توزیع شده است. فناوری اطلاعات هم به سهم خود، نقش مهمی در تسریع فرایندهای تولید، طراحی و عرضه ایفا کرده است.
ابزارهایی مثل وب و شبکه های اجتماعی هم، تأمین‌کننده و مصرف‌کننده و شرکت‌های رقیب را از هر زمان دیگری به شما نزدیک‌تر کرده است.
به طور کلی می‌توان گفت فشار رقابتی و ناپایداری محیطی، در اغلب صنایع افزایش پیدا کرده و هر اشتباهی در قبال هر یک از ذینفعان، میتواند بقای کل کسب و کار را تهدید کند.
در زمانی نه‌چندان دور، مهم‌ترین چالش مدیرعامل این بود که مالکان و سهامداران شرکت را خوشحال کند و در مقابل سرمایه‌گذاری آنها در شرکت، سود کافی به آنها بازگرداند.
اما امروز مدیران ارشد شرکت، گاهی مجبور هستند به خاطر ذی نفعان دیگر (مثلاً مشتری، گروه‌های حامی محیط زیست، تأمین‌کنندگان و حتی گاهی شرکت‌های رقیب) روبروی هیأت‌مدیره و سهامداران بایستند و تأکید کنند که باید منافع گروه‌های دیگر هم در نظر گرفته شود.
همه‌ی ذینفعان به سادگی به‌چشم نمی‌آیند
برای اغلب کسب و کارها، تعدادی ذی نفع شناخته‌شده وجود دارد که همه‌ی ما آنها را می‌شناسیم:
مشتریان، همکاران داخل شرکت، تأمین‌کنندگان مواد اولیه، نمایندگان فروش، بانک‌ها و موسسات مالی که وام‌های بزرگ به یک کسب و کار داده‌اند (یا قرار است بدهند)، سهامداران شرکت و اعضای هیأت‌مدیره، نمونه‌ی این نوع ذی‌نفع‌های شناخته‌شده هستند.
اما بسته به کسب و کار و صنعت، ذینفعان دیگری هم هستند که نباید از آنها غافل شویم:
دسترسی کامل به مجموعه درس‌های استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این درس‌ها، به درس‌های متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسی‌های ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی و تفکر استراتژیک علاقه‌مند بود‌ه‌اند، برای مطالعه‌ی درس‌های زیر هم وقت گذاشته‌اند:
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
تمرین و مشارکت در بحث
یک سازمان را در نظر بگیرید و توضیح کوتاهی در مورد خدمت یا محصول آن سازمان ارائه کنید.
سپس سعی کنید در چند لایه، ذی نفعان آن سازمان را توضیح دهید (ابتدا از ذی نفعانی که ساده‌تر به ذهن می‌آیند شروع کنید و سپس به سمت ذی نفعانی بروید که ممکن است در نگاه اول از دیده پنهان بمانند.
می‌توانید روند مطالعه‌ی درس‌های استراتژی را ادامه دهید.
می‌توانید پیش از ادامه دادن به مطالعه‌ی درس‌های استراتژی، درس تئوری نمایندگی را بخوانید. آشنایی با تئوری نمایندگی در کنار تئوری ذی نفعان، باعث می‌شود نگرش سیستمی شما در تحلیل کسب و کارها و بنگاه های اقتصادی تقویت شود.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد می‌کند:
دیدگاه شما